آموزش غزل

به نام یزدان بی همتا
قالب شعری غزل
غزل یکی از انواع قالب های شعری است که در آن،مصراع اول شعر،با مصراع های زوج هم قافیه است.تعداد ابیات باید حداقل پنج بیت و حداکثر پانزده بیت باشد.هر چند که گاهی،غزل هایی شانزده تا نوزده بیتی نیز مشاهده می شود،اما حداکثر ابیات در غزل به حالت معمول پانزده بیت است.
در صورتی که غزلی،سه بیت یا چهار بیت باشد آن را غزل ناتمام گویند.
غزل در لغت به معنای عشق و عشق بازی است.
تاریخچه ی پیدایش غزل:
عده ای معتقدند در گذشته،ابیات آغازین قصیده را تغزل می گفتند که آن پیش درآمدی بر قصیده بود.این تغزل از سوز و گدازی عاشقانه و احساسی برخوردار بود و باعث می شد که خواننده با خواندن آن،ذهن خود را آماده ی شنیدن بخش اصلی قصیده کند.به مرور،تغزل از قصیده جدا شد و خود تبدیل به قالب شعری جداگانه ای شد و محبوبیتش از قصیده فراتر رفت.
اما عده ای به این جمله ی بالا اعتقادی ندارند و معتقدند که غزل از دل قصیده بیرون نیامده و خود قالب شعری مستقلی است.این افراد به اشعار شاعران پارسی زبان نخستین همانند رودکی سمرقندی و شهید بلخی و دقیقی طوسی استناد می کنند که از این دو شاعر گرانقدر،غزل هایی بر جای مانده است و غزل،همزمان با قصیده وجود داشته است.
نمی توان تاریخ دقیقی برای پیدایش قالب غزل مشخص کرد،ولی به یقین می توان گفت که غزل پیش از قرن ششم هجری وجود داشته است.
دوران طلایی غزل:
دوران اوج غزل را می توان در حدود قرن هفتم و هشتم هجری و مربوط به سبک عراقی دانست.غزل در این دوران،شهرت خود را مدیون درخشش سعدی شیرازی و خواجوی کرمانی و حافظ شیرازی است.
موضوع غزل:
الف:عشق به معشوق زمینی
عشق،در گذشته و امروز،پرکاربردترین موضوع غزل است.در غزل های آغازین زبان پارسی(قرن چهارم و اوایل قرن پنجم)درون مایه ی غزل فقط عشق و عاشقی بود.یعنی شاعر فقط از عشق خود به معشوق زمینی خود سخن به میان می آورد.این عشق شامل وصف حالات معشوق،سنگدلی،هجران،گله از روزگار به خاطر نرسیدن به دوست و ... بود.
ب:عرفان
از اواخر قرن پنجم و آغاز قرن ششم،عرفان نیز به عنوان موضوعی جدید به غزل وارد شد و از آن پس بسیاری از شاعران،عرفان را با غزل آمیختند.در غزل عارفانه،شاعر از معبود و معشوق آسمانی سخن می گوید،دنیا را بی ارزش می داند و تمام توجه خود را به خدا معطوف می کند.در این مورد می توان سنایی غزنوی را نام برد.
ج:تلفیق عرفان و عشق زمینی
شاعری هم چون حافظ شیرازی،محتوایی جدید به غزل می بخشد و غزل را به حالتی جدید به نمایش می گذارد و آن آمیختگی عرفان و عشق در غزل است.در اشعار حافظ،معشوق را هم می توان آسمانی دانست و هم زمینی.
د:مسائل اجتماعی و ملی
از دوران مشروطه به بعد،با توجه به حساسیت بالای سیاست در کشور و منطقه،شعر نیز به دفاع از میهن و اجتماع پرداخت.در این بین غزل، بیش از پیش مورد توجه شاعران قرار گرفت و موضوعات اجتماعی،سیاسی و ملی بدان راه یافت.فرخی یزدی از جمله ی این شاعران است.
از معروفترین غزلسرایان زبان پارسی،می توان به شاعران زیر اشاره کرد:
حافظ شیرازی،سعدی شیرازی،مولانا جلال الدین(مولوی)،عطار نیشابوری،سنایی غزنوی،خواجوی کرمانی،فخرالدین عراقی،بیدل دهلوی،صائب تبریزی،فرخی یزدی،میرزاده عشقی،رهی معیری،شهریار تبریزی،سیمین بهبهانی،محمد قهرمان.
ادب شتان هنر