شعر سپید چیست ؟

شعر سپید چیست ؟
در ایران عصر حاضر شعر به طور کلٌی ، و از نظر فرم یا قالب ، به دو گروه اصلی تقسیم می شود :
1 - شعر کهن ، سنٌتی یا کلاسیک که ریشه خود را در حجاز دارد .
2 - شعر نو ، نیمائی ، و آنگاه سپید که ریشه خود را در انگلستان و فرانسه دارد .
شعر کهن ، یا سخن منظوم ، مقیٌد به وزن ، قافیه و تطابق با یکی از بحور عروضی است .
نیمائی با وجود آنکه شعری نو محسوب می شود ، و در واقع نو ترین شعر معتبر به زبان فارسی و شاید ایرانی ترین آنها باشد ، را شعری بین شعر کهن و شعر آزاد دانسته اند .
« شعر سپید » بنام بلاک ورس * از هزاران سال قبل در انگلستان وجود داشته است و از حدود 450 سال قبل در فرانسه نیز بنام « شعر آزاد » متداول شده است .
شعر سپید
شعر سپید شعری است که به صورت منظومه ، دارای وزن و قافیه ، و منطبق با یکی از بحر های عروضی در شعر کهن نیست ؛ و شیوه نگارش آن نیز با شیوه نگارش شعر کهن متفاوت است .
مشخصات شعر سپید
- هر قسمت از شعر ، که در فارسی مسامحتا" « مصراع » (1) خوانده اند ، جدا ، در یک سطر ، می آید و معمولا" به صورت جمله نیست ؛ به شکل یک واژه تا یک عبارت است .
- ( در نوشتار لاتین غالبا" همانطور که یک پاراگراف از یک متن را با حرف بزرگ شروع می کنند هر مصراع از شعر سپید را نیز با حرف بزرگ شروع می کنند . در فارسی چنین رسمی به وجود نیامده است و ضرورتی به رعایت آن نیست ) .
- نگارش مصراع ها به نحوی است که بر خلاف شعر کهن که می تواند همه ی یک صفحه را در بر گیرد ، بخش بزرگی از صفحه ، و غالبا" بیش از نیمی از آن ، سپید می ماند .
- بر خلاف شعر کهن ، مصراع ها نمیبایست لزوما" به یک اندازه و دارای هجاهائی مساوی ، باشند ؛ اگر چه ممکن است در این شعر هم دو مصراع یا چند مصراع در پی یکدیگر در اندازه مساوی یا تقریبا" مساوی بیایند .
- گذشته از مصراع نخست ، هرمصراع می بایست حتما" ذیل مصراع قبلی بیاید و نه پس از آن (2) ، و الٌا شعر به نثر ، به خصوص « قطعه ادبی » (3) میماند و گرچه زیبائی و مفهوم خود را تا حدودی حفظ می کند و مجموعا" از ادبیٌات خواهد بود ، صورت شعر بودن خود را از دست می دهد .
- به این ترتیب طول مصراع ها غالبا" متفاوت اند ، و ذیل یکدیگر می آیندامٌا شعر به نحوی است که اگر بخواهد عبارات آن چون نثر در پس یکدیگر قرار گیردنه شکل و نه معنای عبارات هیچ تغییری نمی کند .
* از شاعران و شعر شناسان عزیز و ارجمند ، به ویژه گروهی که در کشورهای انگلیسی زبان اقامت دارند ، خواهشمند است بر نگارنده منٌت نهاده در تصحیح و اعتلای این مقاله مدد فرمایند .
(1) مصراع ، واژه ای عربی و به معنی یک لنگه از دو لنگه است که در شعر های کهن صدق می کند ، و لازم است که فرهنگستان زبان فارسی در خصوص شعر های نو جانشینی برای آن انتخاب کند .
(2) هم اکنون این امر در نوشتارهای سیستم مجازی با مشکل ارسال توسط موبایل و... مواجه شده است .
(3) نگاه کنید به قطعه های ادبی قرون قبل از جمله قطعه های ادبی لامارتین که به فارسی هم ترجمه شده اند .