مشهورترین اشعار بر اوزان رایج شعر کلاسیک
وزن اول
--------------------------------------------------
مفاعيلن مفاعيلن مفاعيلن مفاعيلن(هزج مثمن سالم)
الا یا ایها الساقی ، ادر کاسأ و ناولها
که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها
(حافظ)
--------------------------------------------------
وزن دوم
--------------------------------------------------
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم )
هر که چیزی دوست دارد جان و دل بر وی گمارد
هر که محرابش تو باشی سر زخلوت بر نیارد
(سعدی)
--------------------------------------------------
وزن سوم
--------------------------------------------------
مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن ( رجز مثمن سالم )
ای ساربان آهسته ران کآرام جانم می رود
وان دل که با خود داشتم با دلستانم می رود
(سعدی)
--------------------------------------------------
وزن چهارم
--------------------------------------------------
مفتعلن مفتعلن مفتعلن مفتعلن (رجز مثمن مطوي )
مرده بدم زنده شدم گریه بدم خنده شدم
دولت عشق آمد و من دولت پاینده شدم
(مولوی)
--------------------------------------------------
وزن پنجم
--------------------------------------------------
فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن ( رمل مثمن مخبون )
همه کس را تن و اندام و جمالست و جوانی
وین همه لطف ندارد تو مگر سرو روانی
(سعدی)
--------------------------------------------------
وزن ششم
--------------------------------------------------
فعولن فعولن فعولن فعولن ( متقارب مثمن سالم )
نکوهش مکن چرخ نیلوفری را
برون کن ز سر باد خیره سری را
(ناصر خسرو )
--------------------------------------------------
وزن هفتم
--------------------------------------------------
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن ( رمل مثمن محذوف )
واعظان کین جلوه بر محراب و منبر می کنند
چون به خلوت می روند آن کار دیگر می کنند
(حافظ)
--------------------------------------------------
وزن هشتم
--------------------------------------------------
فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن ( رمل مثمن مخبون محذوف )
سعدیا مرد نکونام نمیرد هرگز
مرده آنست که نامش به نکویی نبرند
(سعدی)
--------------------------------------------------
وزن نهم
--------------------------------------------------
مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن ( منسرح مطوي مكشوف )
آنچه مرا آرزوست ، دیر میسر شود
وین چه مرا در سر است ، عمر در این سر شود
(سعدی)
--------------------------------------------------
وزن دهم
--------------------------------------------------
مفعولُ فاعلاتن مفعولُ فاعلاتن ( مضارع مثمن اخرب )
دل می‌رود ز دستم صاحب دلان خدا را
دردا که راز پنهان ،خواهد شد آشکارا
(حافظ)
--------------------------------------------------
وزن شماره یازده
--------------------------------------------------
مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن(رجز مثمن مطوي مخبون )
بی همگان به سر شود ، بی تو به سر نمی شود
داغ تو دارد این دلم ، جای دگر نمی شود
(مولوی)
--------------------------------------------------
وزن شماره دوازده
--------------------------------------------------
مفعولُ مفاعيلن مفعولُ مفاعيلن ( هزج مثمن اخرب )
ای پادشه خوبان ، داد از غم تنهایی
دل بی تو به جان آمد ،وقت است که باز آیی
(حافظ)
--------------------------------------------------
وزن شماره سیزده
--------------------------------------------------
فعلاتن مفاعلن فعلاتن مفاعلن ( غريب مثمن مخبون ) و شعری مشهور
به قرار تو او رسد که بود بی‌قرار تو
که به گلزار تو رسد دل خسته به خار تو
(مولوی )
--------------------------------------------------
شماره چهارده
--------------------------------------------------
مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن ( مجتث مثمن محذوف ) و بیتی مشهور
در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم
بدان امید دهم جان که خاک کوی تو باشم
( سعدی)
---------------------------------------------------------------------------
شماره پانزده
------------------------------------------------------------------------------
فعلاتُ فاعلاتن فعلاتُ فاعلاتن ( رمل مثمن مشكول )
ز دو دیده خون فشانم ، ز غمت شب جدایی
چه کنم که هست اینها گل باغ آشنایی
(عراقی)
-----------------------------------------------------------------------------
شماره شانزده
-----------------------------------------------------------------------------
فع لن فعولن فع لن فعولن ( متقارب مثمن اثلم ) و بیتی مشهور
عیشم مدام است ، از لعل دلخواه
کارم به کام است ، الحمداللّه
(حافظ)
--------------------------------------------------
شماره هفده
--------------------------------------------------
مستفعلن فعلن مستفعلن فعلن (بسيط مخبون ) و بیتی مشهور
از بس که در نظرم خوب آمدی صنما
هر جا که می‌نگرم گویی که در نظری
(سعدی)
--------------------------------------------------
شماره هجده
--------------------------------------------------
فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف ) و شاهنامه ی فردوسی که کلا بر این وزن است
بسی رنج بردم در این سال سی
عجم زنده کردم بدین پارسی
( فردوسی)
--------------------------------------------------
شماره نوزده
--------------------------------------------------
مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف )
ز گریه مردم چشمم نشسته در خون است
ببین که در طلبت حال مردمان چون است
(حافظ)
--------------------------------------------------
شماره بیست
--------------------------------------------------
مفعولُ فاعلاتُ مفاعيل فاعلن(مضارع مثمن اخرب مكفوف محذوف)
بنمای رخ که باغ و گلستانم آرزوست
بگشای لب که قند فراوانم آرزوست
(مولوی)
--------------------------------------------------
وزن شماره بیست و یک
--------------------------------------------------
مفعولُ مفاعيلُ مفاعيلُ فعولن(هزج مثمن اخرب مكفوف وحذوف)
تا کی به تمنای وصال تو یگانه
شکم شود از هر مژه چون سیل روانه
(شیخ بهایی)
------------------------------------------------------------------
وزن شماره بیست و دو
------------------------------------------------------------------
مفاعيلُ مفاعيلُ مفاعيلُ فعولن (هزج مثمن مكفوف محذوف ) و غزلی زیبا
زهی عشق زهی عشق که ماراست خدایا
چه نغزست و چه خوبست و چه زیباست خدایا
(مولوی)
----------------------------------------------------------------------
شماره بیست و سه
----------------------------------------------------------------------
مفعولُ مفاعيلُ مفاعيلُ فعل ( هزج مثمن اخرب مكفوف مجبوب ) و بیتی مشهور
از کشت عمل بس است یک خوشه مرا
در روی زمین بس است یک گوشه مرا
(فروغی بسطامی )
این وزن جزء وزنهای مشهور برای رباعیات نیز هست.
------------------------------------------------------------------
وزن شماره بیست و چهار
---------------------------------------------------------------
مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوي منحور ) و بیتی مشهور
بر سر آنم كه گر زدست بر آيد
دست به كاري زنم كه غصّه سر آيد
(حافظ)
--------------------------------------------------------------------
شماره بیست و پنج
--------------------------------------------------------------------
مفعولُ مفاعیلُ مفاعیلن فع
و یا
لا حول و لا قوه الا بالله
گویند کسان بهشت با حور خوش است
من می گویم که آب انگور خوش است
(خیام)
رایج ترین وزن رباعی .کل دیوان عمرخیام نیشابوری بر این وزن است.
------------------------------------------------------------------------
شماره بیست و شش
------------------------------------------------------------------------
فاعلاتن فاعلاتن فاعلن ( رمل مسدس محذوف )
بشنو از نی چون حکایت می کند
وز جداییها شکایت می کند
(مولوی)
مثنوی معنوی بر این وزن سروده شده است.
------------------------------------------------------------------------
شماره بیست و هفت
------------------------------------------------------------------------
مفعولُ مفاعلن فعولن( هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف )
ای نام تو بهترین سرآغاز
بی نام تو نامه کی کنم باز
( نظامی )
لیلی و مجنون نظامی بر این وزن سروده شده است.
----------------------------------------------------------------------
شماره بیست و هشت
--------------------------------------------------------------------------
مفاعيلن مفاعيلن فعولن ( هزج مسدس محذوف )
ز دست دیده و ُ دل هر دو فریاد
که هرچه دیده بیند دل کند یاد
( بابا طاهر عریان )
دوبیتی های قدیم غالبا بر این وزن است
--------------------------------------------------------------------------
شماره بیست و نه
--------------------------------------------------------------------------
مفتعلن مفتعلن فاعلن ( سريع مطوي مكشوف )
ای نفس خرم باد صبا
از بر یار آمده‌ای مرحبا
(سعدی)
----------------------------------------------------------------------
شماره سی
---------------------------------------------------------------------
فعلاتن مفاعلن فعلن(خفیف مسدس مخبون محذوف) و اما غزلی بسیار مشهور
درد عشقی کشیده‌ام که مپرس
زهر هجری چشیده‌ام که مپرس
(حافظ)
------------------------------------------------------------------------
شماره سی و یک
------------------------------------------------------------------------
مفعولُ مفاعلن مفاعيل (هزج مسدس اخرب مقبوض صحيح عروض و ضرب ) و شعری مشهور
ما دُرد فروش هر خراباتیم
نه عشوه فروش هر کراماتیم
( عطار نیشابوری )
-----------------------------------------
رضا حیدری نیا