آرایه ی متناقض نما یا پارادوکس
گه تناقض گاه ناز و گه نیاز
گاه سودای حقیقت گه مجاز
(مولوی)
🔵 آرایه ی
متناقض نما یا پارادوکس
✔️ گاهی شعرا و نویسندگان محترم دوصفت و یا ویژگی خاصی را جوری کنار هم چیدمان می‌کنند که در ظاهر متناقض ولی در معنی و دریافت منطقی است این آرایه را متناقض نما گویند.
مانند :
.
♦️ بر بساطی که بساطی نیست
بساطی که بساطی نیست آرایه ی تناقض نما
♦️ چنین نقل دارم زمردان راه / فقیران منعم گدایان شاه
فقیران منعم / گدایان شاه آرایه ی تناقض نما
🔵پارادوکس ها را می توان به دو دسته ی کلی الف: ترکیبی ب: مفهومی تقسیم نمود.
✔️ ترکیبی مانند گدایان شاه و فقیران منعم
✔️ مفهومی : هر گاه دو امر متضاد و غیر ممکن را در یک عبارت به هم نسبت دهیم نیز متناقض‌نما ایجاد کرده‌ایم.
مانند :
زکوی یار می آید نسیم باد نوروزی
از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی
همانگونه که مشاهده می‌کنید افروختن چراغ با باد امری ناممکن است و متناقض
و یا در ابیات زیر آرایه ی متناقض نما وجود دارد
✔️ بی قیمتی ما ز گرانمایگی ماست
کاین چرخ فرومایه ندارد ثمن ما
✔️ ره رستگاری در افکندگی است
که خورشید جمع از پراکندگی است
#سید_هادی_محمدی