ابوالقاسم شابی، شاعر ملی تونس
"ابوالقاسم شابی"، شاعر ملی و ضد استعمار تونس، زاده‌ی ۲۴ فوریه ۱۹۰۹ میلادی، در شهر توزر است.
برخی منتقدان ادبی، ابوالقاسم شابی را از پیروان مکتب رمانتیسم می دانند، ولی باید دانست رمانتیسم شابی ویژه اوست و به خوبی توانسته است رمانتیسمی از گونه خاص خود بنا نهد. با ظهور مدرسه «الدیوان» و گرایش ادبای مهجر نسبت به مکتب رمانتیسم، بستر رشد و نمو آن در جهان عرب گسترده‌تر شد تا جایی که ادبیات و هنر تونس را تحت الشعاع خود قرار داد. از پیشگامان این مکتب در تونس ابوالقاسم شابی است. برخی نیز معتقدند که شابی از نظر افکار و مضامین شعری به نحو چشمگیری تحت تاثیر آرا و اندیشه‌های گوته، شاعر آلمانی قرار داشت.
ابوالقاسم شابی با آن که عمر کوتاهی داشت، آثار شعری و نثری زیادی بر جای گذاشته است. بسیاری از مقالات و اشعار شابی در مجلاتی مثل «آپولو»، «الفکر» و هفته نامه ها و ماهنامه‌های جهان عرب بویژه مصر منتشر می‌شد. شابی همچنین کتاب‌های مختلفی را به چاپ رساند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به مجموعه «اغانی الحیاه» و تحقیقی با عنوان «الخیال الشعری عند العرب» اشاره کرد. او همچنین نامه‌های خود را با عنوان «رسائل» و همچنین یادداشت‌های روزانه خود را با نام «یومیات» منتشر کرد.
وی در ۹ اکتبر ۱۹۳۴ میلادی بر اثر ابتلا به سل، در شهر تونس، درگذشت.
▪نمونه شعر:
(۱)
هرگاه ملتی عزم زندگی کند
سرنوشت ناگزیر است خواسته او را اجابت کند
و بر شب است که به صبح انجامد
و بر زنجیرها و قیدهاست که درهم شکسته شوند
و هر آن که شور و شوق زندگی، او را در بر نمی‌گیرد
در فضای زندگی فنا و محو می‌شود.
(۲)
اهل علم در خوابی عمیق غوطه‌ور هستند
و آنچه را که جهان پیرامونشان،
برای آنها بازگو می‌کند، نمی‌شنوند.
ای حامیان دین، شما سکوت پیشه کرده‌اید،
سکوتی زشت و ناخوشایند
خفته‌اید و چشمانتان را مستی و سکرخواب پر کرده است،
در حالی که سیل توفنده سیاهی در راه است
شما سکوت کرده‌اید
و چشم به تاریکی و ظلمتی دوخته‌اید که در لایه‌های آن،
نشانه‌های کفر آشوب‌زده و گستاخ نهفته است.
...
خداوند آن قومی را لعنت کند
که به تیرهای ستمگران و ظالمانی که به سویش نشانه رفته‌اند،
اهمیتی نمی‌دهد.
(۳)
ای عشق،
تو راز بلای من و غم‌ها و ترس و سختی منی
و راز ضعف من و اشک‌ها و بیماری و سوزش عشق و بدبختی منی
ای عشق، تو راز وجود من و زندگی من و سربلندی و عزت نَفسِ منی.
گردآوری و نگارش:
#لیلا_طیبی (رها)