مهر

_مهر يا ميثره
يکی از ايزدان کهن ايرانی است؛ آنقدر کهن که حتی قبل از دين باستانی زرتشت هم وجود داشته و ستايش میشده و برای هنديان هم گرامی بوده است
. مهر، ايزد موکل بر پيمانها و قول و قرارها بوده و اگر کسی پيمان شکنی میکرده و زير قولش میزده، سر و کارش با مهر بوده مهر با روشنايی خورشيد و فروغ سپيده دم در ارتباط بوده و بعضیها معتقدند که اصلا معنی واژه مهر، همان روشنی خورشيد است که پيش از بالا آمدن خود خورشيد، پيدا میشود.
_آخرين شب پاييز و شب اول زمستان، طولانیترين شب سال است و از فردايش هر روز از طول شب کاسته شده و به طول روز و روشنايی اضافه میشود؛ به همين خاطر شب زايش و تولد مهر است
ايرانيان از قديم، اين شب را تا صبح بيدار میماندند تا صبح شاهد تولد ايزد مهر باشند. بهانه بيدار ماندن هم شعر و داستان، آجيل، انار، هندوانه، بِه و کدو بوده است. شب چله، شب شاهنامهخوانی هم بوده. هنوز هم شب چله، شبِ شعر خانوادههای ايرانی است که حافظ میخوانند
_بعدها که اروپايیها مسيحی شدند، شب تولد مهر را با شب تولد مسيح يکی دانستند و يلدا يا نوئل را گرامی داشتند.
در کيش مهر، مهمترين وظيفه هر شخص وفای به عهد و نشکستن پيمان بود.
به پرستشگاه ايزد مهر، «درِ مهر» يا «مهرابه» میگفتند؛ نامی که به آتشکدهها هم داده شد
شب سرد زمستانی، جايگاه ديو و اهريمن بوده و مهر میآمده تا در برابر آنها بايستد. شمشيرش پرتوهای نور خورشيد بوده و با تيغ نور، تنِ تيره شب را می درید.
اولین ستاره ای عالم زمین
فرستاد از طرق خداوند بر روی زمین برای حمایت یاری اهورامزدا مزدا برای مدیریت جهان
مهر در شب یلدا در غاری در تاریکی پای به گیتی می‌نهد. داستان زایش مهر به چندین صورت بیان شده‌است:
-از دل سیاهی شبی درازآهنگ و سرد، مهر در یک غار گود و کم‌ارتفاع در میان کوه‌های البرز و از دل سنگی به دنیا می‌آید[۱]. در هنگام تولد تنها یک کلاه بر سر دارد و شمشیر و تیروکمان در دست. (برخی زاده شدن مهر از درون سنگ را استعاره از فروغ ناشی از برخورد دو سنگ به هم می‌دانند) میترا به هنگام تولد کره‌ای در دست دارد و دست دیگرش را بر دایره البروج گرفته‌است.
آناهیتا، الهه باروری آریایی، مهر را بصورت باکره درون غاری در تاریکی مطلق بدنیا می‌آورد. در این روایت گاهی از سه چوپان(بعضی روایات دو چوپان) صحبت به میان می‌آید که در هنگام زایش وی درون غار حضور دارند[نیازمند منبع]. آناهیتا پس از زایش مهر وی را روی برگ گل نیلوفر قرار می‌دهد.
مهر از درون گل نیلوفر و برروی برکه‌آبی که متعلق به آناهیتا بوده‌است بدنیا می‌آید. بیرون آمدن مهر از گل نیلوفر در برخی تندیس‌های به دست آمده نمایش داده شده‌است.
مهر هفت فرشته نگهبان آسمانی و دوازده ایزدیار داشته‌است. فرشته‌های آسمانی مهر عبارت بودند از:
کیوان - زحل
هرمزد - مشتری
بهرام - مریخ
مهر- خورشید
ناهید -زهره
تیر - عطارد
ماه
دوازده ایزدیار مهر همان ۱۲ برج آسمانی بودند:
فروردین: فرشته نگهبان جان و روان انسان‌ها و درگذشتگان
اردیبهشت: ایزد درستی و راستی و نظم و قانون
خرداد
تیر: ایزدیار شکار
امرداد: ایزدیار جاودانگی و بی‌مرگی
شهریور: نگاهبان و سرپرست فلزات و جنگ ابزارها و سلاح‌ها
مهر
آبان: فرشتهٔ آب
آذر: ایزد نگاهبان آتش
دی: فرشته روز و روشنایی
بهمن: ایزد اندیشه
اسفند: ایزد عشق، باروری، زن و زمین
وظیفه اصلی الهه مهر حفاظت و مدیریت دروازهای ستاره ای دروازهای نور به عالم خدا هست و مانع دست رسی نژاد دیو ها به این دروازها و یورش آنها به سر زمین های اهورمزدا مخلوقات می شود
بخاطر همین هم در نیایش ها و هم در کشور گشایی در کنار پادشاهان ایران قرار داشته است .