معلم فتاحی
معلَّم فتاحی
حیدرعلی فتاحی متخلص و مشهور به «معلَم» (با فتحه لام) زاده‌ی ۱۲۹۷ خورشیدی در اسدآباد، شاعر، خطاط، محقق، نویسنده، عارف، ادیب و از اولین دانش‌آموزان مدرسه جمالیه است که بعدها به پیشنهاد "صفات‌الله جمالی" مشهور به "صفا"، (موسس اولین مدرسه مدرن اسدآباد به نام جمالیه) در همین مدرسه به شغل معلمی پرداخت. معلم، کتابی را در شرح حال خود و صفا (یادنامه) به رشته تحریر درآورده بود.
او خود رامعلَّم(به فتح لام) می‌دانست؛ چرا که عقیده داشت در همه حال فراگیرنده علم است و نه آموزنده آن.
بر طبق شرح حالی که از مرحوم حیدر فتاحی به قلم خودش در مقدمه کتاب «مجموعه گل» به یادگار مانده و در سال ۱۳۲۰ به رشته تحریر در آمده است؛ وی در ۹ آذر ۱۲۹۹ در اسدآباد گام به هستی گذاشت. پدرش به شغل کفاشی اشتغال داشت و به‌رغم این‌که از نعمت سواد بی‌بهره بود با اشعار حافظ و مولانا و دیگر شعرا انس و الفت بسیار داشت و نسبت به جریانات و اتفاقات اطراف خود بی‌تفاوت نبود.
او در سوم مهر ۱۳۱۶ پدر خود را از دست داد و از آن پس تحت تشویق دایی خود «استاد عبدالله خیاط» و در کلاس درس مرحوم صفات الله جمالی به فراگرفتن خواندن و نوشتن پرداخت. نقل است مرحوم فتاحی در ایام بزرگسالی همه ساله یک جفت کفش به عنوان هدیه خریداری و به دایی‌اش در اسدآباد پیشکش می‌کرد. پس از مرگ وی از لابلای دست‌نوشته‌هایش دلیل خریدن کفش مکشوف شد و این هدیه به جهت لگدی بوده که در طفولیت از دایی مرحومش خورده و باعث شده از بازیگوشی در پس‌کوچه‌ها به کلاس درس روی آورد و زندگیش دچار تحول شود.
اولین اثر او جمع‌آوری مجموعه اشعاری است به نام "دیوان مشکوه اسدآبادی" که توسط مرحوم جمالی به وسیله اعلامیه‌هایی به اهل ادب آن زمان معرفی شد. از دیگر آثار وی در زمینه اجتماعی، فرهنگی، عرفانی، ادبیات و… به این شرح است:
- مجموعه گل شرح مجموعه گل (۱۳۸۵)
- توبه و مراتب آن.
- زمان.
- توبه و مراتب توحید.
- فتوح ثلاثه.
- دنیا.
- لوکشف لنطا.
- امتیاز طبقاتی.
- زیبائی.
- امتحان.
- مرگ و زندگی.
- وجدیه ملا قلی جولا.
- شیخ محمد بهاری.
- حاج شیخ جواد انصاری.
- روح القدس اسدآبادی.
- قدافلح المؤمنون.
وحی و اقسام آن.
- سالک مجذوب.
- لیلته القدر.
- نفس ناطقه.
- شفاعت.
- فرشته عصمت.
- وجود دوری است.
- بارقه.
و …
سرانجام در ۱۹ تیر ماه سال ۱۳۸۰ معلم فتاحی درگذشت و بنا به وصیتش در زادگاه خود اسدآباد به خاک سپرده شد. بر سنگ مزارش شعری را که خود خواسته بود حک کردند که چنین است:
در مرگ من
آنکه جاهل است
اشک می‌ریزد
عاقل است
عبرت می‌گیرد
عارف است
به وجد می‌آید
عاشق است
غزل وصال می‌خواند.
همسر مرحوم فتاحی، حاجیه خانم سیدالسادات نصرت باقری (متوفی ۹۸/۵/۸) فرزند سید نعمت الله از خانواده سادات محله سیدان اسدآباد بود و حاصل زندگی مشترک آن دو، هفت پسر به نام‌های: جلوه (بازنشسته بهزیستی)، کوشش (دانش آموخته حقوق مقیم فرانسه)، مرحوم احسان (بازنشسته مخابرات اسدآباد)، محسن (بازنشسته آموزش و پرورش)، سعید (فعال فرهنگی و نویسنده)، زنده‌یاد وحید (جانبازِ شهید دفاع مقدس)، جمشید (کارمند فروشگاه زنجیره‌ای) است.
▪︎نمونه شعر:
- شعری از معَلَم که برای پیر و مرادش، زنده یاد صفات الله جمالی سروده است:
از صفات اله صفایی یافتم
وز جمالش قبله‌گاهی ساختم
نخ به نخ تار وجودم عشق اوست
خوش قبایی پیکر جان بافتم
***.
آفتاب آمده اندر لب بام
می‌رود تا که رود اندر دل شام
آن چنان شام که صبحش نبود
نه پیامی نه نشانی و نه نام
گردآوری و نگارش:
#سعید_فلاحی (زانا کوردستانی)
منابع
- مصاحبه با سعید فتاحی(متولد ۱۳۴۰)، فرزند زنده یاد معلَم فتاحی.
- کتاب "سیری در تاریخ فرهنگ و هنر اسدآباد " تالیف مهدی غنی پارسا.