شرح بیت سنائی غزنوی
بسمه تعالی
شرح بیت سنائی غزنوی
عنان گیر تو گر روزی جمال درد دین باشد
عجب نبود که با ابدال خود را هم عنان بینی
سنائی غزنوی
مقدمه :
حکیم سنائی غزنوی فلسفه اسلامی را در حد کمال شناخته است و در مثنوی های خویش و در قصائد دیوان خویش از فلسفه اسلامی بهره ی فراوان خواهد داشت حکیم سنایی غزنوی جزئیات فلسفه اسلامی را نیز با استادی و احاطه ی کامل بیان کرده است و به نفی فلسفه دنیا گرا و تعالی ِ فلسفه اسلامی پرداخته است .
در دیوان اشعار سنایی غزنوی و در قصیده ای با مطلع :
" دلا تا کی در این زندان فریب این و آن بینی یکی زین چاه ظلمانی برون شو تا جهان بینی " به نکوهش دنیا و افکار سطحی دنیوی پرداخته است و فلسفه اسلامی و عرفان را به تشنگان حقیقت , عطا خواهد کرد .
حکیم سنائی غزنوی به بیت : " عنان گیر تو گر روزی جمال درد دین باشد عجب نبود که با ابدال خود را هم عنان بینی " رسیده است . حکیم بر مبنای فلسفه اسلامی زندگانی را در محوریّت عنصر " دین " تعریف خواهد کرد و هرچه در دینداری , درد اعتلای عنصر " دین و " مذهب " افزون تر گردد درجات عرفانی , معنوی و اخروی فرد مومن افزون تر خواهد گشت . آری بزرگان دین اسلام بر اساس حکمت اسلامی به امور دینی حَساسیّت بسیاری خواهند داشت و فلسفه اسلامی در هر لحظه ی زندگانی آن اولیاء اسلامی آنان را به آسیب شناسی ِ نیت , زبان و اعمال خواهد کشید و درد ِ نیت , زبان و اعمال دینی ِ اسلامی به صورت صحیح و ریشه دار در اسلام ناب محمدی دغدغه همیشگی انان گشته است .
مومنان عام ّ اسلامی , از دردهای دینی پرهیز خواهند کرد و بر اساس فلسفه اسلامی در دین اسلام سطحی نگر خواهند گشت اما اولیاء اسلامی از درد حسّاسیت و اهمیّت به معنای صحیح و حقیقی اسلام استقبال خواهد کرد و درد دنیوی انان , در بهشت رضوان جایگاه انان را والاتر و با رحمت افزون تر خواهد گشت . آری , دین سطحی بر مبنای راحت طلبی گشته است و دین حقیقی , راه دین اسلام را بر مبنای فلسفه ی الهی قرار داده است و مسئولیت خویش را مسئولیتی سنگین خواهند پنداشت و دین اسلام سرشار از جزئیات و نکات ظریف گشته است و دقّت نظر بر اساس آیات حکیمانه ی هفت و هشت قرآن مجید در سوره الزلزله : " فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ " بر این اساس گشته است که در فلسفه الهی , جزء نیز همانند کلّ از اهمیّت ویژه ای برخوردار خواهد گشت .
نتیجه :
سنایی غزنوی از ویژگی های اولیاء و عارفان اسلامی بر اساس اهمیّت دادن کامل به عنصر دین بر اساس عرفان و فلسفه اسلامی پرداخته است و دغدغه ی دنیا را نکوهش کرده است و دین راعمیق و دقیق معرفی خواهد کرد و راه اولیاء اسلامی را راهی درد آلود , پیچیده اما استوار بر اساس کمال عرفان و فلسفه الهی دانسته است .
منبع :
دیوان حکیم سنائی غزنوی _ انتشارات نگاه _ تهران _ چاپ سوم _ 1388
نویسنده : سید محمد حسین شرافت مولا