گردآوری 20 حدیث در خصوص قاضی و قضاوت

1
رسول اللّه صلى الله عليه و آله :القُضاةُ ثلاثةٌ : قاضِيانِ في النارِ وقاضٍ في الجَنّةِ ، قاضٍ قَضى بالهَوى فهُو في النارِ ، وقاضٍ قَضى بغيرِ عِلمٍ فهُو في النارِ ، وقاضٍ قَضى بالحَقِّ فهُو في الجَنّةِ . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : قاضيان ، سه دسته اند: دو دسته از آنها در آتش اند و يك دسته در بهشت. قاضى اى كه به دلخواه داورى كند، اين قاضى در آتش است ؛ قاضى اى كه ندانسته حكم دهد، او نيز در آتش است ؛ و قاضى اى كه حكم حق [و درست] صادر كند ، اين قاضى در بهشت است
2
عنه عليه السلام :أيُّما مؤمنٍ قَدَّمَ مُؤمنا في خُصومَةٍ إلى قاضٍ أو سُلطانٍ جائرٍ فَقَضى علَيهِ بغَيرِ حُكمِ اللّهِ فَقَد شَرِكَهُ في الإثمِ . امام صادق عليه السلام : هر مؤمنى (شيعه اى) كه مؤمن ديگرى (همكيش خود) را در اختلاف و دعوايى به نزد قاضى يا سلطانى ستمگر برد و آن قاضى يا سلطان بر خلاف حكم خداوند حكمى صادر كند، آن مؤمن شريك گناه آن قاضى است.
3
رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :لِسانُ القاضِي بينَ جَمرَتَينِ حتّى يَصيرَ إمّا إلَى الجَنَّةِ، و إمّا إلَى النارِ . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : زبان قاضى ميان دو اخگر است تا اين كه يا به سوى بهشت رود و يا به سوى آتش.
4
عنه عليه السلام :للإمامِ عَلاَماتٌ : (أنْ) يَكونَ أعْلَمَ النّاسِ، و أحْكَمَ النّاسِ ، و أتْقَى النّاسِ ، و أحْلَمَ النّاسِ ، و أشْجَعَ النّاسِ ، و أسْخَى النّاسِ ، و أعْبَدَ النّاسِ . امام صادق عليه السلام : امام را نشانه هايى است: بايد داناترين مردم، قاضى ترين مردم، پرهيزگارترين مردم، بردبارترين مردم، دليرترين مردم، بخشنده ترين مردم و عابدترين مردم باشد.
5
الإمامُ عليٌّ عليه السلام ـ في خِطابهِ لشُريحِ بنِ الحارثِ قاضيهِ ـ : فانْظُرْ يا شُريحُ ، لا تَكونُ ابْتَعْتَ هذهِ الدّارَ مِن غَيرِ مالِكَ ، أو نَقَدْتَ الثَّمَنَ مِن غَيرِ حَلالِكَ ، فإذا أنتَ قَد خَسِرْتَ دارَ الدُّنيا و دارَ الآخِرَةِ . امام على عليه السلام ـ به قاضى خود شريح بن حارث ـ فرمود : توجه كن اى شريح ! مبادا اين خانه را جز از مال خودت خريده باشى، يا بهاى آن را جز از مال حلال داده باشى. در غير اين صورت هم در دنيا و هم در سراى آخرت زيان كرده اى.
6
عنه صلى الله عليه و آله :لَيَأتِيَنَّ علَى القاضي العَدلِ يَومَ القِيامَةِ ساعَةٌ يَتَمَنّى أنّهُ لم يَقْضِ بينَ اثنَينِ في تَمرَةٍ قَطُّ . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : روز قيامت لحظه اى بر قاضى دادگر مى گذرد كه آرزو مى كند اى كاش هرگز حتى درباره يك دانه خرما ميان دو نفر داورى نكرده بود.
7
دعائم الإسلام :رُوِيَ : أنّهُ [رسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله ]نَهى أن يُحابِيَ القاضي أحَدَ الخَصمَينِ بكَثرَةِ النَّظَرِ و حُضورِ الذِّهنِ ، و نَهى عَن تَلقينِ الشُّهودِ . دعائم الاسلام : روايت شده است كه رسول خدا صلى الله عليه و آله نهى فرمود از اين كه قاضى با نگاه كردن زياد و التفات به يكى از طرفين مخاصمه، از او جانبدارى كند و از تلقين كردن به گواهان نيز نهى فرمود.
8
رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :ما مِن قاضٍ مِن قُضاةِ المُسلمينَ إلاّ و مَعهُ مَلَكانِ يُسَدِّدانِهِ إلَى الحَقِّ ما لَم يُرِدْ غيرَهُ ، فإذا أرادَ غيرَهُ و جارَ مُتَعمِّدا تَبَرَّأَ مِنهُ المَلَكانِ و وَكَلاهُ إلى نفسِهِ . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هيچ قاضى اى از قاضيان مسلمانان نيست، مگر اين كه دو فرشته با اويند و تا زمانى كه خواهان حقيقت باشد، او را به سوى آن راهنمايى مى كنند. اما هر گاه در پى حقيقت نبود و عمدا ستم و حق كشى كرد، آن دو فرشته از او بيزارى مى جويند و او را به خودش وا مى گذارند.
9
الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إيّاكُم أن يُحاكِمَ بعضُكُم بَعضا إلى أهلِ الجَورِ ، و لكنِ انظُرُوا إلى رجُلٍ مِنكُم يَعلَمُ شيئا مِن قَضايانا فاجعَلُوهُ بينَكُم، فإنّي قد جَعَلتُهُ قاضيَا فتَحاكَمُوا إلَيهِ . امام صادق عليه السلام : مبادا فردى از شما (شيعيان) از ديگرى نزد سلطان ستمگر شكايت كند. بلكه ببينيد چه كسى از خود شما با احكام و داوريهاى ما آشناست همو را ميان خود داور قرار دهيد؛ زيرا كه من او را قاضى شما قرار داده ام. پس براى داورى ميان خود، نزد او رويد.
10
عنه صلى الله عليه و آله :شِرارُ اُمَّتي مَن يَلِي القَضاءَ ، إنِ اشتَبَهَ عَلَيهِ لَم يُشاوِر ، وإن أصابَ بَطِرَ ، وإن غَضِبَ عَنَّفَ ، وكاتِبُ السُّوءِ كَالعامِلِ بِهِ . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : بدترين فرد امّت من ، آن قاضى اى است كه اگر امر بر او مشتبه شود ، مشورت نمى كند و اگر حكمى درست دهد ، مغرور مى شود و اگر در خشم آيد ، سرزنش مى كند . نويسنده بد ، همانند عمل كننده به آن است
11
رسول اللّه صلى الله عليه و آله :إنَّ القاضيَ العَدلَ لَيُجاءُ بهِ يَومَ القِيامَةِ فَيَلقَى مِن شِدَّةِ الحِسابِ ما يَتَمَنّى ألّا يكونَ قَضى بينَ اثنَينِ في تَمرَةٍ قَطُّ . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : در روز قيامت ، قاضى دادگر را مى آورند و چنان حساب سختى از او مى كِشند كه آرزو مى كند كاش هرگز حتّى درباره يك خرما ميان دو نفر ، داورى نكرده بود.
12
رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَنِ ابتُليَ بالقَضاءِ فلا يَقضِينَّ وهُو غَضبانُ . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : كسى كه گرفتار قضاوت شود، نبايد در حال خشم ، قضاوت كند.
13
الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :مِن أكلِ السُّحتِ الرّشوَةُ في الحُكمِ . امام صادق عليه السلام : رشوه گرفتن در قضاوت ، از مصاديق مالِ حرام است .
14
عنه عليه السلام :أفضَلُ الخَلقِ أقضاهُم بالحَقِّ . امام على عليه السلام : برترين مردم كسى است كه بيشتر به حق قضاوت كند.
15
الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :الرُّشى في الحُكمِ هُو الكُفرُ باللّهِ . امام صادق عليه السلام : رشوه در قضاوت ، كفر ورزيدن به خداست .
16
الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :السُّحتُ ثَمَنُ المَيْتَةِ ، و ثَمنُ الكَلبِ ، و ثَمنُ الخَمرِ ، و مَهرُ البَغِيِّ ، و الرِّشوَةُ في الحُكمِ ، و أجرُ الكاهِنِ . امام صادق عليه السلام : مال حرام عبارت است از بهاى فروش مردار ، بهاى فروش سگ ، بهاى فروش شراب ، درآمد زنا ، رشوه گرفتن در قضاوت و مزد پيشگو .
17
رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَن وَلِيَ القَضاءَ فَقَد ذَبَحَ نفسَهُ بغيرِ سِكِّينٍ . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر كه عهده دار قضاوت شود، خود را بدون كارد ، سر بُريده است.
18
عنه صلى الله عليه و آله :لَعَنَ اللّهُ الرّاشِيَ و المُرتَشِيَ في الحُكمِ . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خدا لعنت كند كسى را كه در كار قضاوت رشوه بدهد و رشوه بگيرد
19
عنه صلى الله عليه و آله :إذا ظَهَرَ في اُمَّتي عَشرُ خِصالٍ ابتَلاهُمُ اللّهُ بِعَشَرَةٍ : إذا مَنَعُوا الزَّكاةَ ماتَتِ المَواشي ، وإذا مَنَعُوا الصَّدَقاتِ كَثُرَتِ الأَمراضُ ، وإذا أكَلُوا الرِّبا كَثُرَتِ الزَّلّاتُ ، وإذا جارَتِ السَّلاطينُ ابتَلاهُمُ اللّهُ بِالعَدُوِّ ، وإذا حَكَموا بِغَيرِ عَدلٍ ارتَفَعَتِ البَرَكاتُ ، وإذا تَعَدَّوا عَن حُدودِ اللّهِ سَلَّطَ اللّهُ عَلَيهِمُ القَتلَ ، وإذا بَخَسُوا الميزانَ سَلَّطَ اللّهُ عَلَيهِمُ النَّقصَ . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر گاه در ميان امّتم ده چيز پديدار گردد ، خداوند ، آنان را به ده چيز مبتلا مى كند : هر گاه زكات ندهند ، دام ها مى ميرند هر گاه صدقه ندهند ، بيمارى ها بسيار مى شود . هر گاه ربا بخورند ، لغزش ها فزونى مى گيرد . هر گاه پادشاهانْ ستم كنند ، خداوند عز و جل آنان را به دشمنْ گرفتار مى كند . هر گاه به ناحقّ قضاوت كنند ، بركت ها مى رود . هر گاه از حدود خدا تجاوز كنند ، خداوند عز و جل قتل را بر آنان چيره مى گرداند . و هر گاه ترازو را كم بگذارند ، خداوند ، كاستى (/ معلوليّت) را بر آنان مسلّط مى كند.
20
رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :مَنِ ابتَغى القَضاءَ و سَألَ فيهِ الشُّفَعاءَ وُكِلَ إلى نفسِهِ ، و مَن اُكرِهَ علَيهِ أنزَلَ اللّهُ علَيهِ مَلَكا يُسَدِّدُهُ . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر كه جوياى منصب قضاوت باشد و براى رسيدن به آن متوسّل به اين و آن شود، خداوند او را به خودش وا گذارد و هر كه مجبور به پذيرفتن آن شود، خداوند فرشته اى بر او فرو فرستد كه استوارش بدارد. . . .
گردآوری:ابوالقاسم کریمی(فرزندزمین)
یکشنبه 14 بهمن 1397