فلسفه هفت سین در نزد ایرانیان

هفت‌سین سفره‌ای است که ایرانیان هنگام نوروز می‌آرایند
آنچه که در این سفره قرار می‌گیرد، باید دارای پنج ویژگی زیر باشد:
1.پارسی باشد؛
2.با بند واژهٔ «س» آغاز شود؛
3.ریشهٔ گیاهی داشته باشد؛
4.خوردنی باشد؛
5.اسم مرکب نباشد.نام آنها از واژههای ترکیبی ( مانند سبزیپلو، سیر ترشی، سیب زمینی و مانند آنها) ساخته نشده باشد.؛
با نگرش به آنچه که آمد، شگفتی بزرگیست که در بیست میلیون واژه‌های پارسی، نمیتوان هشتمی را برای هفت سین‌های نوروزی پیدا کرد که دارای این پنج ویژگی باشند.بنابراین هر آنچه که دارای این ویژگی‌ها نباشد – اگر چه با بندواژهٔ «س» هم آغاز شده باشد – نمی‌توان جزء هفت سین به حسابش آورد. در زبان پارسی، تنها هفت چیز هستند که این ویژگی‌ها را دارا هستند:
1.سیر : نماد اهورامزدا
2.سیب: نماد فرشته سپندار مذ، فرشته زن، باروری و پرستاری است.(اسفند)
3.سبزی:نماد فرشته اردیبهشت و نماد زندگی دوباره است.
4.سنجد : نماد فرشته خرداد و نماد عشق است.
5.سرکه: نماد فرشته امرداد و نماد صبر و شکیبایی و جاودانگی است.
6.سمنو : نماد فرشته شهریور و نماد خواربار است.
7.سماق: نماد فرشته بهمن و نماد باران یا رنگ طلوع خورشید است.(بدانید که سماغ واژه پارسی است و نباید با بندواژه “ق” نوشته شود و سماک نام نژاده آن است.)
کلمات مرکب مانند سیب زمینی و سیرترشی و کلماتی که مربوط به غیر روییدنی خوراکی مانند سپند، سنبل و سکه و … باشند در این محدود قرار نمی‌گیرند و جز سین‌های اصلی شمارش نمی‌شوند.بر این پایه: – سنبل (نه خوراکی است نه پارسی) تازی است – سکّه (نه خوراکی است نه پارسی) تازی است – سماور (نه خوراکی است نه پارسی) روسی است. همچنین سوزن و سیخ و سه پایه و مانند اینها.
ادامه در ادامه مطلب …
هرچند که در سفرهٔ هفت سین باید به هرحال هفت جزء که با آوای «سین» آغاز می‌شوند (نمادی از «سپنتا») چیده شود، ولی برای زینت و چیدمان دلپذیرتر سفرهٔ هفت سین، تقریباً همهٔ خانواده‌های ایرانی اجزاء دیگری هم در سفره می‌چینند و در آرایش و رنگامیزی سفره شان نهایت خوش سلیقگی را اعمال می‌کنند.
آینه و کتابی مقدس در کنار آن هم از اجزائی است که تقریباً در هر سفرهٔ هفت سینی چیده می‌شود. برخی بر این باورند که سکه که نماد «دارایی» وآب که نماد «پاکی و روشنایی» است بهتر است در کنار هم قرار گیرند و سکه را درون ظرفی از آب سر سفره می‌گذارند.
در سفره مرسوم است، میوه، گل، شیرینی‌های سنتی، ماهی قرمز، سبزی خوردن، کتاب آسمانی، دیوان شاعران، و آینه قرار دهند.
بنا بر اطلاعات دانشنامه ایرانیکا تاریخچه این سنت مبهم است. در یک دوبیتی نسبتا متاخر آن را از زمان کیانیان بصورت هفت شین دانسته که شامل مواردی چون (شهد، شیر، شراب، شکر ناب، شمع و شمشاد) می‌شده‌است. با این حال به روشنی این نظر مردود است چرا که «شهد» و «شراب» هردو واژه‌هایی عربی هستند. ایدهٔ «هفت شین» بیش‌تر توسط شبکه‌های فارسی زبان خارج از ایران پشتیبانی شده و گفته می‌شود که شراب پس از اسلام و به دلیل باورهای اسلامی، جایش را به سرکه داده‌است و هفت شین به هفت سین تبدیل شده‌است، حال آنکه واژهٔ شراب، خود پس از اسلام به ایران وارد شد و پیش از آن در فارسی از «می» بدین منظور استفاده می‌شده‌است.
در زمان هخامنشیان در نوروز به روی هفت ظرف چینی غذا می‌گذاشتند که به آن هفت چین یا هفت چیدنی می‌گفتند در کتاب فروری آمده‌است در روزگار ساسانیان، قاب‌های زیبای منقوش و گرانبها از جنس کائولین، از چین به ایران وارد می‌شد. یکی از کالاهای مهم بازرگانی چین و ایران همین ظرف‌هایی بود که بعدها به نام کشوری که از آن آمده بودند «چینی» نام گذاری شد و به گویشی دیگر به شکل سینی و به صورت معرب «سینی» در ایران رواج یافتند.
چنانچه مسلمانان قرآن، زرتشتیان اوستا و کلیمیان تورات را بر بالای سفره‌هایشان جای می‌دهند. بر سر سفره زرتشتیان در کنار اسپند و سنجد، «آویشن» هم دیده می‌شود که به گفته موبد فیروزگری خاصیت ضدعفونی کننده و دارویی دارد و به نیت سلامتی و بیشتر به حالت تبرک بر سر سفره گذاشته می‌شود.
زیبا آصفی(آمــین)27/اسفند/90