عیوب قافیه

عیوب قافیه در شعر کلاسیک پارسی
۱. اِقوا: هرگاه در هجای قافیه،همسانی مصوت بر خلاف قاعده رعایت نشود،عیب اِقوا است.
مثال:
نشسته به یک دست او زردهُشت که با زند و اُست آمده از بهشت
هجای قافیه: هُشت،بهشت
2. اِکفا: اکفا عیب قافیه هایی است که روّی آن ها در تلفظ یکسان یا نزدیک به هم ولی در نوشتن متفاوت باشند.
مثال:
یار جسمانی بود رویش چو مرگ صحبتش شوم است باید کرد ترک
هجای قافیه: مرگ،ترک
3. ایطا: ایطا عیبی است که در قافیه شدن کلمات مرکب پیش می آید و آن وقتی است که قافیه براساس تکرار جزء دوم کلمه مرکب باشد.
ایطا بر دو نوع است:
الف)ایطای جلّی: و آن چنان است که تکرار جزء دوم کلمه قافیه کاملاً آشکار باشد:
مثال:
در من این هست که صبرم ز نکورویان نیست از گل و لاله گزیر است و زگل رویان نیست
عیب سعدی مکن ای خواجه اگر آدمیی کادمی نیست که میلش به پری رویان نیست
ب)ایطای خفی: و آن چنان است که تکرار جزء دوم چندان آشکار نباشد و این وقتی است کهکلمه مرکب بر اثر کثرت استعمال،حکم کلمه بسیط را پیدا کرده باشد.
مثال:
آن شنیدم که وقت زادن تو همه خندان بدند و تو گریان
تو چنان زی که گاه مردن تو همه گریان شوند و تو خندان
حرف روّی: «د» «ی»
4. شایگان: شایگان معادل فارسی همان ایطای جلّی است ولی معمولاً آن را در مورد تکرار علامت جمع به کار می برند.
مثال:
در وفای عشق تو مشهور خوبانم چو شمع شب نشین کوی سربازان و رندانم چو شمع
حرف روّی: «ب» «د»
5. غلوّ: و آن چنان است که حرف روّی را جایی ساکن و جایی متحرک بیاورند.
مثال:
صلاح کار کجا و من خراب کجا ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا