درگذشت ژاک ریوت، کارگردان موج نو سینمای فرانسه
ژاک ریوت، کارگردان و منتقد سینما و یکی از پرچمداران سینمای موج نوی فرانسه در ۸۷ سالگی درگذشت.
خبر درگذشت ریوت را که به آلزایمر مبتلا بود، وزیر فرهنگ فرانسه، فلور پلرن، تأیید کرده است. او در توییتر ریوت را خالق آثاری "صمیمی" خواند که درآن‌ها "بی‌قراری‌ای دوست‌داشتنی" وجود دارد.
کارگردان آثاری مثل "سلین و ژولی قایق‌سواری می‌کنند"، "پاریس متعلق به ماست" و "زیبای مزاحم" یکی از آخرین بازماندگان حلقه موج نو به شمار می رفت که اعضای دیگر آن فرانسوا تروفو، کلود شابرول، اریک رومر و ژان لوک گدار بودند.
منتقدان، بین این گروه که در اواخر دهه ۱۹۵۰ آغاز به کار کردند و آثارشان تاریخ سینما را تحت تأثیر قرار داد، ریوت را خالق آثاری تجربی‌تر می دانند که معمولاً برای مدت‌زمان بلند آنها و توجه به دنیای نمایش، بازیگران و بداهه‌پردازی شناخته می‌شد.
ریوت در اول مارس سال ۱۹۲۸ در روئن فرانسه و در خانواده‌ای که داروخانه‌دار بودند به دنیا آمد.
خواندن کتاب یادداشت‌های ژان کوکتو درباره ساخت "دیو و دلبر" او را شیفته دنیای سینما کرد و باعث شد در ۲۱ سالگی اولین فیلم کوتاه آماتوری‌اش را با یک دوربین ۱۶ میلیمتری بسازد. در همان سال برای تحصیل در مدرسه سینمایی مشهور ایدک روانه پاریس شد، اما ریوت که همیشه خجالتی بود در آزمون شفاهی رد شد.
به جای رفتن به مدرسه سینمایی، او برای چند سال در ردیف اول سینماتک پاریس به تماشای فیلم‌هایی که هانری لانگلوآ نمایش می‌داد نشست و در همان‌جا بود که با تروفو، گدار، شابرول و رومر آشنا شد.
در ۱۹۵۲ ریوت به دوستان دیگرش در مجله "کایه دو سینما" ملحق شد، مجله‌ای که در رد سینمای سنتی فرانسه و ستایش از کارگردانان مستقل فرانسوی و همین‌طور کارگردانان هالیوود عصر طلایی شهرت یافته بود.
در حینی که آثار کارگردانانی مثل ژان رنوار و ژاک بکر را ستایش می‌کرد این فرصت را پیدا کرد که دستیاری هر دویشان را بکند و کمی بعد، در ۱۹۵۶، اولین فیلم حرفه‌ای کارنامه‌اش – اگر چه باز هم اثری کوتاه - به نام le coup du berger را با کمک کلود شابرول (همکار نویسنده) و تروفو و گدار (هر دو در نقش‌هایی کوتاه) بسازد.
سرانجام پس از سال‌ها تلاش و با بودجه‌ای اندک که از طرف مجله "کایه دو سینما" در اختیارش قرار داده شد، ریوت اولین فیلم بلندش "پاریس متعلق به ماست" را ساخت که در سال ۱۹۶۱ به نمایش درآمد- یک فیلم فانتزیِ واقع‌گرا بدون هیچ دکور و جلوه‌های ویژه‌ای.
در حالی که بین سال‌های ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۵ سردبیری مجله "کایه دو سینما" به ریوت سپرده شد، هم‌زمان روی فیلم بعدی‌اش به نام "راهبه" هم کار می‌کرد، داستان زندگی زن جوانی (با بازی آنا کارینا، همسر گدار) که ابتدا راهبه می شود و سپس به فاحشگی روی می‌آورد. این فیلم به یکی از معدود آثار توقیف شده در تاریخ سینمای فرانسه بدل شد، اما سرانجام پس از یک سال جنجال‌های مختلف اجازه نمایش پیدا کرد.
ریوت با فیلم بعدی‌اش "عشق دیوانه‌وار" (که چهار ساعت و ده دقیقه بود) سبک بسیاری از آثار آینده‌اش را طرح‌ریزی کرد: گروهی از بازیگران قرار است نمایشی اجرا کنند و فیلم، تنش‌های به روی صحنه آوردن آن نمایش‌نامه را در تلفیقی از مستند و داستانی، کارِ بداهه و کار بر اساس فیلم‌نامه تصویر می‌کند.
بر همین اساس بود که مشهورترین فیلم ریوت که معمولاً در فهرست‌های بزرگ‌ترین آثار تاریخ سینما ظاهر می‌شود در سال ۱۹۷۴ ساخته شد:
"سلین و ژولی قایق‌سواری می‌کنند" داستان دوستی بین دو زن است که به مجموعه‌ای از نقش‌بازی کردن‌ها، هویت عوض کردن‌ها و خیالبافی‌های مشترک می‌انجامد و نیروی بداهه تخیل این دو زن فیلم را برای زمانی بیش‌تر از سه ساعت پیش می‌برد.
آثار بعدی ریوت در دهه ۱۹۷۰ معمولاً به موانع متعددی مثل عدم پخش، اختلاف نظر با تهیه کننده و حتی مرگ بازیگر اصلی برخوردند.
در دهه ۱۹۸۰ و با اقتباسی آزاد از "بلندی‌های بادگیر" امیلی برونته که در آن تمام دیالوگ‌های فیلم بداهه‌پردازی شده‌اند، ریوت به نوعی سینمای آزاد و تجربی‌اش را مهار کرد و منتقدان، آثار بعدی او را دارای رنگ و بوی کلاسیک‌تری می دانند.
ریوت دنیای هنر و آفرینش در لحظه را در فیلم ۴ ساعتۀ "زیبای مزاحم" ( بر اساس داستانی از بالزاک) پی گرفت، فیلمی دربارۀ رابطه یک نقاش پا به سن گذاشته (با بازی میشل پیکولی) و مدل جوانش (امانوئل بئار).
آخرین فیلم ریوت، "دوروبر یک کوهستان کوچک" در سال ۲۰۰۹ ساخته شد. او هم‌چنین یک مستند تلویزیونی دربارۀ ژان رنوار برای مجموعه "کارگردانان عصر ما" ساخت.
فیلم‌های ریوت پر از اشارات متعدد به تاریخ سینما بودند. او معمولاً با دسته ثابتی از بازیگران کار می‌کرد و شیفته ادبیات بود، تا جایی که بسیاری بر این باور بودند که طول فیلم‌هایش را بر اساس رمان‌های کلاسیک بلندی که می‌خواند طرح‌ریزی می‌کند.
او در ۱۹۷۱ فیلمی ۱۵ ساعته ساخت به نام Out ۱ که در زمان خودش فقط یک بار به نمایش درآمد. چند دهه بعد در یکی از تکرارهای فیلم در فستیوال فیلم آمستردام به گفته جاناتان رزنبام فقط سه نفر در سالن حضور داشتند.
امسال بعد از ۴۵ سال این فیلم برای اولین بار به صورت دی وی دی و بلو ری منتشر شده و در شهرهای مختلف اروپا و آمریکای شمالی نمایش داده شده است. فیلمی که نزدیک به نیم قرن پیش هیچ بیننده‌ای نداشت امروز در سالن‌های مملو از تماشاگر نمایش داده می‌شود. به علاوه یک کمپانی در بریتانیا قرار است آثار کمیاب ریوت را در قالب یک باکس بلوری برای اولین بار منتشر کند.