شعرناب

افسانه‌های پریان چندهزار سال قدمت داشته باشند


پژوهشگران دانشگاه دورهام و لیسبون به این باور رسیده‌اند که برخی از افسانه‌های پریان، از جمله "دیو و دلبر"، ممکن است قدمتی چندهزار ساله داشته باشند.
این پژوهشگران با استفاده از شیوه‌هایی که معمولا زیست‌شناسان به کار می برند، ارتباط میان قصه‌های پریان سراسر دنیا را بررسی کرده‌ اند و دریافته‌اند که برخی از آنها ریشه‌های ماقبل تاریخی دارند.
آنها دریافته‌اند که برخی از این قصه‌ها قدیمی‌تر از نخستین آثار ادبی کشف‌شده بشر هستند؛ قدمت یکی از این قصه ها به عصر برنز برمی گردد.
پیش از این، باور بر این بود که اغلب افسانه‌های پریان در قرن های ۱۶ و ۱۷ میلادی شکل گرفته‌اند.
جیمی تهرانی، پژوهشگر مردم شناسی دانشگاه دورهام، می گوید که قصه "جک و لوبیای سحر آمیز"، برآمده از چندین قصه مشابه است که تحت نام "پسری که گنج غول را دزدید" طبقه بندی شده‌اند، و ممکن است قدمتش به حدود ۵۰۰۰ سال پیش برگردد، یعنی پیش از اینکه زبان های هندو-اروپایی شرقی و غربی از هم تفکیک شوند.
تحلیلگران می‌گویند که قصه دیو و دلبر و Rumpelstiltskin چهارهزار سال قدمت دارند.
همچنین برآورد می شود قصه‌ای عامیانه به نام "اسمیت و شیطان"، درباره آهنگری که روح خود را با شیطان معامله می کند تا توانایی‌های ماورایی پیدا کند، ۶۰۰۰ هزار ساله باشد، یعنی در عصر برنز ساخته شده باشد.
جیمی تهرانی که با گراچا دا سیلوا، کارشناس قصه‌های عامیانه از دانشگاه لیسبون کار کرده است، می‌گوید:"‌ برای ما بسیار قابل توجه بود که این قصه ها بدون اینکه مکتوب شده باشند، در تمام این قرن‌ها دوام آورده‌اند."
"این قصه‌ها حتی پیش از اینکه زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و ایتالیایی به وجود بیایند، احتمالا به یک زبان منسوخ هندواروپایی بازگو می‌شدند."
در قرن نوزدهم، نویسندگانی از جمله برادران گریم بر این باور بودند که قدمت افسانه‌هایی چون شنل قرمزی، سیندرلا، هانسل و گرتل و سفید برفی به تولد خانواده زبان هندو-اروپایی برمی گردد.
بعدها شماری از اندیشمندان این دیدگاه را به چالش کشیدند، و گفتند برخی از این قصه ها بسیار متاخرترند و عمدتا به صورت شفاهی منتقل شده اند. به گفته آنها نویسندگانی در قرن های ۱۶ و ۱۷ میلادی این قصه ها را برای اولین بار روی کاغذ ثبت کردند.
جیمی تهرانی می گوید که با اطمینان می‌توان دیدگاه ویلهلم گریم را تایید کرد.
به گفته او برخی از نسخه های این افسانه ها در متون لاتین و یونانی ظاهر شده اند. "ولی یافته های ما می گوید که آنها بسیار قدیمی تر از این هستند."
نتیجه این پژوهش که در رویال سوسایتی اوپن ساینس ژورنال منتشر شده، روابط میان تاریخ‌های جمعیتی و پدیده های فرهنگی نظیر زبان، آیین‌های ازدواج، بنیادهای سیاسی و موسیقی را بررسی کرده است.
این پژوهش همچنین از "درخت" زبان‌های هندو-اروپایی استفاده کرده است تا قصه‌های عامیانه مشترک را در آن ردیابی کند تا دریابد رگه‌هایی از آنها تا کجای تاریخ پیدا می شود.
جیمی تهرانی می‌گوید: "ما در این پژوهش، از شیوه های تطبیقی 'فیلوژنتیک' که از زیست‌شناسی تکاملی قرض گرفتیم، استفاده کردیم. این شیوه‌ها به ما کمک می‌کند تا در غیاب شواهد فیزیکی، گذشته را بازسازی کنیم."
او می‌گوید: "با مقایسه قصه‌های عامیانه ای که در فرهنگ‌های مختلف پیدا می‌کنیم، و شناخت روابط تاریخی در میان این فرهنگ‌ها، می‌توانیم قصه‌هایی را که نیاکان مشترک این فرهنگ ها بازگو می کردند، حدس بزنیم."


2