آیا خوردن حشرات می‌تواند کره زمین را از فاجعه نجات دهد؟
کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل در پاریس، بعد از دو هفته به پایان رسید. نمایندگان ۱۹۵ کشور جهان، به منظور یافتن راه حلی اساسی برای مقابله با معضل جهانی گرمایش زمین، در پایتخت فرانسه گرد آمده بودند.
افزایش مصرف بی‌رویه گوشت و تاثیر آن بر محیط زیست، یکی معضلاتی بود که در این کنفرانس مطرح شد. آرنولد شوارتزنگر، فرماندار پیشین کالیفرنیا و هنرپیشه سرشناس هالیوود، از جمله شخصیت‌هایی بود که به این معضل اشاره کرد.
او گفت که ۳۰% از گازهای گلخانه‌ای جهان را صنعت دامداری تولید میکند، یعنی اگر تمام ماشین‌ها، قطارها، هواپیما‌ها و کشتی‌‌های دنیا را روی هم بگذاریم، باز هم از نظر تولید گازهای گلخانه‌ای، به پای صنعت دامداری نمی‌رسد.
این در حالیست که جمعیت کره زمین به سرعت رو به افزایش است و کارشناسان بر این باورند که تا ۳۵ سال آینده، زمین برای کشاورزی و دامداری باید دست کم ۷۰ درصد افزایش یابد و مصرف آب آشامیدنی حداقل ۱۲۰ درصد افزایش پیدا کند.
برای جلوگیری از آسیب صنعت دامداری بر محیط زیست، آرنولد شوارتزنگر پیشنهاد کرد که همهٔ انسانها، برای حداقل دو تا سه روز در هفته، از خوردن گوشتپرهیزکنند.
ولی آیا راه حل دیگری وجود دارد؟
در عین شگفتی، در رستورانی در ولز، به جواب عجیب این سوال رسیدم.
این رستوران دکوری ساده با میز و صندلی های ظریف دارد که پنجره‌های بزرگ آن، مزرعه های زیبای اطراف را در قاب خود به نمایش می‌گذارند، چیدمانی که نه تنها خیلی عادی به نظر می‌رسد بلکه با رستوران‌های معمولی دیگر آنچنان تفاوتی ندارد.
اما چیزی که من را به این رستوران کشاند، صورت غذای عجیب آن بود و اولین چیزی که نظرم را جلب کرد، سالاد ملخ بود، و بعد همبرگر کِرم و در فهرست دسرها، کلوچه جیرجیرک.
و این لیست همینطور عجیب و عجیب‌تر می‌شد:
سالاد پنیر بز با مورچه کباب لارو و حتی سینی مزه حشرات - از کرم درخت دودی گرفته، تا سوسک و پروانه بو داده.
سرآشپز این رستوران اندی هالکرافت، در حال درست کردن سالاد پنیر با مورچه به من توضیح داد که مورچه‌های سیاه، یکی از مواد اصلی این خوراک خوش طمع و بو هستند:
"اسید موجود در بدن مورچه باعث مزه ترش و در عین حل تند و تیز این غذا می‌شود. طعمی خاص که برای ما غربی‌ها کاملا جدید است".
شاید برای خیلی‌‌ها چندش‌آور باشد. عده‌ای هم شاید بخواهند خوردن حشرات را یک بار هم که شده تجربه کنند.
ولی به عقیده بعضی‌ها با خوردن حشرات می‌شود کره زمین و نسل بشر را نجات داد. این نظریه‌ای است که تعدادی از دانشمدان و کارشناسان بر آن تاکید دارند؛ از جمله دکتر سارا بینون، همسر و شریک اندی، که چند سال گذشته را، صرف تحقیق بر تاثیرات محیط زیستی جایگزین کردن پروتئین حیوانی با حشرات کرده است.
در جواب سوال من که انگیزه او برای پژوهش در این زمینه چیست، دکتر بینون گفت: "با توجه به سرعت افزایش جمعیت کره زمین، بشر نمی‌تواند کشاورزی را به همین روال ادامه دهد چون کره زمین به زودی با کمبودهای عمده‌‌ای مواجه خواهد شد."
طبق آماری که دانشگاه واگنینگن هلند (کشوری که در سالهای اخیر بودجه زیادی را صرف تحقیق در زمینه حشره خواری و پرورش حشرات کرده) منتشر کرده، در مقایسه با تولید گوشت حیوانی، برای پرورش حشرات، به آب، مواد غذایی و زمین کمتری نیاز است. علاوه بر این حشرات خونسرد هستند بنابراین در مقایسه با حیوانات پستاندار به مراتب کمتر گاز گلخانه‌ای تولید می‌کنند.
برای توضیح دقیقتر، یک استیک ۲۰۰ گرمی را در نظر بگیریم. تحقیقات اخیر سازمان ملل نشان می‌دهند زمین لازم که برای تولید این تکه گوشت معادل زمینی است که برای پرورش دو کیلوگرم حشره لازم است.
با مواد غذایی لازم برای تولید اینقدر گوشت، می‌توانیم تقریبا ۲.۵ کیلو حشره پرورش بدهیم و بالاخره گازهای گلخانه‌ای ناشی از تولید ۲۰۰ گرم استیک، تقریبا برابر گازهایی است که تولید ۲۰ کیلو حشره آزاد میکند.
از سوی دیگر دامداری و کشاورزی تقریبا هفتاد درصد آب آشامیدنی را مصرف میکند. برای مثال آب لازم برای تولید یک کیلوگرم گوشت به قرار زیر است:
گاو = تقریبا ۲۲۰۰۰ لیتر؛ خوک = تقریبا ۳۵۰۰ لیتر؛ مرغ = تقریبا ۲۳۰۰ لیتر؛ ملخ = تقریبا ۱ لیتر.
چنین آماری باعث شد که دکتر سارا بینون چند سال اخیر را صرف تحقیق و پژوهش در زمینه تاثیرات خوردن حشرات بر محیط زیست کند.
با توجه با این آمار و ارقام، خوردن حشرات می‌تواند راه حل خیلی خوبی برای سیر کردن این جمعیت رو به افزایش باشد. دکتر بینون باور دارد که این وظیفه همه انسان‌هاست که رژیم غذایی خود را تغییر دهند- از جمله کاهش مصرف پروتئین حیوانی و جایگزین کردن آن با حشرات.
ولی چنین تغییری، مشکلات خودش را دارد. دکتر بینون در این باره می گوید:
"از زمانی که انسانها در کشورهایی مثل بریتانیا، از حشرات تغذیه می‌کردند صدها سال می‌گذرد و ما هنوز مطمئن نیستیم که آیا سیستم گوارشی ما همچنان توانایی هضم حشرات و بهره بردن از خواص غذایی آنها را دارد یا نه."
البته او می‌گوید که هنوز تحقیقات کافی در این زمینه انجام نشده و برای رسیدن به نتیجه قطعی به زمان و سرمایه بیشتری نیاز است.
این در حالی است که بیش از دو میلیارد نفر در جهان، بطور معمول از بیش از ۱۹۰۰ نوع حشره تغذیه می‌کنند.
طبق بررسی دانشگاه آکسفورد، خوردن حشرات نه تنها خیلی سالم و با خاصیت است، بلکه در مقایسه با گوشت‌هایی مثل مرغ و گاو، پروتئین، ویتامین، فیبر و مواد معدنی بیشتری دارد، با وجود دارا بودن تمام این خواص کالری و چربی حشراتی مثل لارو سوسک کمتری از گوشت‌های حیوانی است.
در کنار همه اینها، باید دید آیا کسی اصلا حاضر می¬شود چنین غذایی را بخورد؟ سر آشپز اندی در جواب این سوال گفت: "به نظر من دید مردم وقتی ذرباره خوردن حشرات تغییر میکند که بفهمند حشرات موجودات کثیف و چندش‌آوری نیستند، بلکه اتفاقاً می‌توانند غذاهایی خوشمزه و لذیذ باشند. من شخصا فکر می‌کنم که چنین اتفاقی، بین ۵ تا ۱۰ سال دیگر بیفتد."
مشاهدهٔ آشپزی با حشرات، مخصوصاً خوردن آنها، تجربهٔ جالب و متفاوتی بود. ولی اگر دانشمندان و سیاستمداران، در پیدا کردن راه حالی برای معضل جهانی گرمایش زمین و عواقب آن عجله نکنند، بعید نیست که به زودی، خوردن حشرات از تجربه‌ای متفاوت برای بعضی‌ها، تبدیل به منبع اصلی پروتئین برای همهٔ انسانها شود.
سحر زندروزنامه نگار