خود آزمایی قافیه و ردیف

1– در هر يک از ابيات زير:
الف – رديف را مشخص کنيد ( اگر دارد ).
ب – واژه ها و حروف يا حرف قافيه را تعيين کنيد.
پ – حرف يا حروف الحاقي را مشخص کنيد. ( اگر دارد ).
ت – حرف يا حروف اصلي قافيه را مشخص کنيد.
- اي نسيم سحر آرامگه يار کجاست؟
منزل آن مه عاشق کش عيار کجاست؟
پاسخ :
رديف : کجاست
حروف الحاقي : ندارد
واژه هاي قافيه : يار و عيار
حروف اصلي : ار ( طبق قاعده ي 2 )
حروف قافيه : ار
– مرا پرسي که چوني؟ چونم اي دل
جگر، پر درد و دل پر خونم اي دل
پاسخ :
رديف : اي دل
حروف الحاقي : َ م
واژه هاي قافيه : چونم , خونم
حروف اصلي : ون ( طبق قاعده ي 2 )
حروف قافيه : ون + َ م
– چندان که گفتم غم با طبيبان
درمان نکردند مسکين غريبان
پاسخ :
رديف : ندارد
حروف الحاقي : ان
واژه هاي قافيه : طبيبان، غريبان
حروف اصلي : يب ( طبق قاعده 2 )
حروف قافيه : يب + ان
2– با توجه به تبصره ها، عيوب قافيه را در ابيات زير مشخص کنيد:
– هر آن کس که بر دزد رحمت کند
به بازوي خود کاروان مي زند
پاسخ :
« کند، مي زند » واژه هاي قافيه اند و ُ ن ، َ ن حروف اصلي قافيه اند.
عيب قافيه : تفاوت در مصوت کوتاه است، اما بنا بر تبصره 3 عيب قافيه به خاطر اضافه شدن حروف الحاقي َ د بر طرف شده است.
– که اگر آفتاب است يک ذره نيست
وگر هفت درياست يک قطره نيست
پاسخ :
ذره و قطره واژه هاي قافيه اند و ه در حکم الحاقي و َ ر ، َ ط ر حروف اصلي قافيه اند. قافيه غلط است زيرا حروف اصلي يکسان نيستند.
3 – در ابيات زير ( شعر نو ) قافيه را پيدا کنيد و مشخص کنيد آيا حروف قافيه طبق قاعده ي (1) يا ( 2 ) است؟
- بخوان اي هم سفر با من
- ره تاريک با پاهاي من پيکار دارد
- به مردم زير پايم راه را با آب آلوده
- به سنگ آکنده و دشوار دارد
- به چشم پا ولي من راه خود را مي سپارم
- جهان تا جنبشي دارد رود هر کس به ره خود
- عقاب پير هم غرق است و مست اندر نگاه خود
پاسخ : مصراع 2، 4 هم قافيه است
واژه هاي قافيه : پيکار و دشوار
حرف اصلي : ار – طبق قاعده ي 2
پاسخ : مصراع 6 و 7 هم قافيه است
واژه هاي قافيه : راه و نگاه
حروف اصلي : اه - طبق قاعده ي 2
گرد اورنده خود آزماییجناب نصرت الله بابایی