نقد و بررسی غزلی از استاد محمد یزدانی جندقی(قسمت اول)

حضور محمد یزدانی جندقی در این سایت مساله ای ارزشمند و با اهمیت است ایشان علاوه بر اینکه شاعری خوب هستند منتقدی چیره دست هستند می خواهم یکی از غزلهای ایشان را از ابعاد مختلف در چند پست بررسی کنم:
ابتدا غزل ایشان را بخوانید
هردلی به نازکی برگ ِنرم سوسن است
زیر گام رهگذر قابل شکستن است
های مهربان ِ من ! - این طنین گام کیست ؟-
فرش زیر مقدمش مخمل دل من است
فرصتی چنین قشنگ بی گمان نداشتم
لحظه ای درنگ کن وقت دل سپردن است
آب و رنگ عاشقی است در نگاهِ روشنش
چشمه چشمه قلب من زیر ضرب سوزن است
زیر ضرب سوزن است ؟ این دل است یا حریر ؟
یا درخت ِ بی کسی کوچک و سترون است
خواب خوش خیال خوش - های مست هرزه گرد!
وقت دل سپردن است ؟وقت دل بریدن است
ای دل سیاه و زرد عشق رو به ما نکرد
باورم نمی شود هرچه دل اَز آهن است
من نشسته تیره بخت با خیال خام وتخت
قلب من هنوز هم سنگ سرد نشکن است
ای تکانده آستین پیش چشم من ببین
صفحه صفحه ی زمین مارزار و گلخَن است
تا دوباره سردهم گریه ی نیاز را
در شب بلند من یک ستاره روشن است
شور و خلوت حضور در کرانه های دور
غرق چشمه سار ِ نور شاخه ای تلاجَن است
1-بررسی فنی:
الف- اتفاقات زبانی چیز بسیار مهمی است در شعر: چندین اتفاقات زبانی در این شعر خوب افتاده مثلا تشبیه اشعه خورشید به سوزن بسیار عالی است یا تشبیهات سنگ سرد نشکن ،مخمل دل البته این اتفاقات در حد یازده بیت نبودند و ابیاتی مثل 6 یک بیت احساسی است
دل سیاه و زرد ابژه ای عینی ندارد و ترکیب وصفی خوبی نیست دل یا سیاه است یا زرد یا گاه سیاه گاه زرد
ب-مسایل بلاغی:کمترین ایراد بلاغی در این شعر دیده می شود و این پختگی شاعر را نشان میدهد چند نکته در این زمینه قابل ذکر است:
خواب خوش خیال خوش: این ترکیب طرز خوانشش معلوم نیست اما ظاهرا خوش دوم حشو است
باورم نمی شود هرچه دل اَز آهن است: هرچه دل از آهن را باور نمی کنند بهتر بود نه باور نمی شود
ج-زبان،آهنگ،تصویر،اندیشه،پیام،فرم،احساس، عاطفه:
در زمینه این آیتمها خوب عمل شده اما نکاتی که قابل ذکر است بیان می کنم:
-در زمینه آهنگ خوب کار شده اما اگر قافیه های نزدیکتر به هم استفاده می شدند مثلا چیزی شبیه تکنیک آغنات استفاده می شد مثل ربودن بودن سودن سرودن و... موسیقی شعر غنی تر می شود البته این ایراد نیست و صرفا برای بهتر کردن موسیقی شعر مد نظر است ضمن اینکه موسیقی معنوی شعر هم خوب است اما نقش ناگهانی بعضی کلمات به ان آسیب می رسانند مثل ستاره روشن
-احساس خوبی در شعر برقرار است ونقش عاطفی در بیشتر ابیات را خوب ایفا کرده است با یک دوبیت نقش احساس شاعر را قوی ندیدم که منجر به عاطفه ای قوی شود مثل بیت:
تا دوباره سردهم گریه ی نیاز را
در شب بلند من یک ستاره روشن است
چون در شب بلند بی ستاره بودن عمق احساس غمگین را نشان می دهد نه اینکه ستاره ای در آن روشن باشد
د-ارتباط عمودی و افقی: ارتباط عمودی غزل خوب است خصوصا اینکه طرح دارد و به این شکل است:
یار می آید مدتی هست و بعد می رود
یکی دو بیت می توانند حذف شوند تا مناسبت کلام هم حفظ شود مثل بیت دهم
و...