عاشقی از آفریقا درگذشت
محمد مفتاح فیتوری، روز جمعه ۲۴ آوریل در ۸۵ سالگی در بیمارستانی در رباط، پایتخت مراکش، درگذشت. او از چند سال پیش با بیماری دست به گریبان بود.
فیتوری از نمایندگان برجسته شعر نوگرای زبان عربی (شعر الحر) و از سخن‌سرایان پرآوازه آفریقا بود.
فیتوری در سال ۱۹۳۰ در شهر جنینه در دارفور غربی (سودان امروز) به دنیا آمد. پدرش از صوفیان اهل طریقت بود و او را از کودکی با معارف و تعالیم دینی آشنا کرد.
فیتوری از نوجوانی به اسکندریه در شمال مصر رفت و بیشتر عمر خود را در همان شهر گذراند، اما همواره به تبار سودانی خود فخر می‌کرد.
در قاهره در دانشکده دارالعلوم وابسته به دانشگاه الأزهر تحصیل کرد و سپس همکاری با مطبوعات مصری و سودانی را شروع کرد و از نیمه دهه ۱۹۵۰ به انتشار اشعار خود پرداخت.
در دهه پرتب و تاب ۱۹۶۰ از سوی دولت‌های مصر و لیبی به سمت‌ها و مأموریت‌های دیپلماتیک گماشته شد.
او از کودکی با فقر و رنج بزرگ شد و شعر او با خون و عرق آمیخته است. همدردی با سیاهان و دلسوزی با رنج و اندوه آنها از ویژگی‌های برجسته شعر اوست. در آثار بیشمار او صبغه اجتماعی با گرایش به افکار چپ آشکار است.
فیتوری از مخالفان سرسخت رژیم جعفر نمیری، رئیس جمهور سودان بود و به خاطر اعتقادات سیاسی خود، سالهای طولانی از سفر به سودان منع شد.
در سال ۱۹۷۴ دولت نمیری، تابعیت سودانی را از او پس گرفت و او به صورت رسمی تابعیت لیبی را قبول کرد. حدود یک سال پیش دولت کنونی سودان، تابعیت ملی او را به صورت رسمی به او برگرداند.
حنجره زخمی افریقا
فیتوری خود را پیش از هر چیز یک سیاه آفریقایی می‌دانست و در شعرهای بیشماری از درد و اندوه سیاهان افریقا سخن گفته، آنها را به اعتراض و قیام فرا خوانده و به آنها وعده پیروزی بر بهره‌کشان و ستمگران را داده است.
نیاکانم را در این زمین دفن کردم
و از خاک سیاه برایشان کفن ساختم
من نیز روی این خاک جان می‌دهم
و فرزندم نیز همین جا جان می‌سپارد
تنها همین خاک آفریقاست که سرانجام برای ما می‌ماند
که هیچ وقت نیز جز آن چیزی نداشتیم... (۱۹۷۲)
پیوند فیتوری با قاره افریقا، از جمله در نام دفترهای شعر او آشکار است: سرودهای افریقا (۱۹۵۵)، مرا به خاطر بسپار ای افریقا! (۱۹۵۶)، عاشقی از افریقا (۱۹۶۴) و نمایشنامه ای به نام "احزان افریقا" (۱۹۶۶).
شعر سیاسی او به ویژه در ارتباط با جنبش ضداستعماری اهمیت زیادی پیدا کرد. او از اوایل دهه ۱۹۷۰ به شهرت و اعتبار زیادی رسید و به یکی از چهره‌های اصلی شعر مدرن عرب بدل شد.
شعر او در بسیاری از کشورهای عربی، از سوریه و عراق تا مصر و لیبی، به کتاب‌های درسی راه یافت، خوانندگان بسیاری شعر او را به آواز خواندند و کتاب‌ها و مقالات زیادی در تحلیل آثار او منتشر شد.
بسیاری از منظومه‌ها و قصیده‌های فیتوری به زبان‌های خارجی ترجمه شده است.
در سالهای دور و نزدیک برخی مترجمان ایرانی مانند موسی اسوار، عدنان غریفی، یوسف عزیزی بنی‌طرف، محمدرضا شفیعی کدکنی برخی از اشعار فیتوری را به زبان فارسی برگردانده‌اند.