نقدی بر هوای کوچ اثر:سودابه طهمورثی

مثنوی ذیل اثری است از خواهر خوبمان خانم:سودابه طهمورثی
با کسب اجازه از محضر ایشان و اساتید گرانقدر نظری اجمالی بر این اثر می اندازیم .
سفر...آه ای سفر نفرین به نامَت
هلاهل باشد این دنیا به کامت
سفر تو درد را آغاز کردی
غمین آهنگِ دل را ساز کردی
تو داغِ بی کَسی بر دل نشاندی
مرا سوی جدایی ها کشاندی
تو شهدِ عاشقی را زهر کردی
دلم را شُهره ی این شهر کردی
تو امید و بهارم را رُبودی
تو این مرثیه را امشب سُرودی...
دلم از غربتِ دوران شکسته ست
تمامِ راه های عشق بسته ست
چرا گل را به چشمم خار کردی؟؟
چرا لبخند را دشوار کردی؟؟
چرا درد آشنا کردی دلم را؟؟
چرا آتش کشیدی محفلم را؟؟
از این پس قصه ام اشک است و تردید
نگاهی منتظر، خالی از امید
دوباره مثنوی، مرثیه و درد
دلی مجنون، همان رسوای شبگَرد
دوباره زخمِ خنجر بر تنی ریش
شبی تاریک و سرد وسخت در پیش
دوباره دست هایی سرد ولرزان
دوباره چشم هایی خیس و گریان...
ببین امشب دل از امید خالیست
بیا دریاب تابِ ماندنم نیست
اگر عُمری جفا بسیار کردی،
هزاران واله را بی یار کردی،
بیا یکبار این دل را به دست آر
هوای کوچ دارم، شوقِ دیدار
مثنوی یکی از قالبهای کهن شعر فارسی است که حجم قابل توجهی از ادبیات منظوم فارسی را به خود اختصاص داده است . در شعر فارسی قالب مثنوی به دلیل مقفا بودن هر بیت و عدم محدودیت کمّی ابیات، قالبی بسیار مناسب برای روایت های طولانی و داستان سرایی است . این قالب به خدمت گرفته شد تا مثل‌ها، حکایات و اندیشه‌های عرفانی ومنظومه های عاشقانه را منعکس کند. اولین مثنوی شعر فارسی که به دست ما رسیده متعلق به رودکی است که در کلیله و دمنه ابیات کوتاهی از آن آمده است.
با توجه به اینکه شاعر اثر از شاعران جوان هم روزگار ماست .نگاهی کوتاه به خصوصیات شعر جوان ضروری می نماید.شعر جوان سرشار از جسارت است و از جوان نبايد انتظار شعر انديشمند، تودار و محكم داشت. جسارت شعر جوان در قالب‌هاي مختلف است يكي از اين جسارت‌ها، جسارت در زبان است. جوان‌هايي كه وارد عرصه شعر مي‌شوند مي‌خواهند با تفاوت در فرم، سريع خود را متفاوت نشان دهند و جسارت ديگر، جسارت در قالب است؛ اينكه جوانان مي‌خواهند قالب‌ها را تغيير ساختاري دهند.جسارت در حوزه انديشه و فكر، از ديگر زمينه‌هاي جسارت شعر جوان است. جوان هميشه دوست دارد به همه چيز اعتراض كند و در قالب انديشه به همه چيز بگويد نه..
با توجه به این خصوصیات اثر فوق در قالب مثنوی سروده شده است .در دیدگاه کلی این اثر گفتگویی شکوه آمیز است با مخاطبی ذهنی که از آن با عنوان سفر یاد شده .در این اثر شاعر با ایجاد آرایه ی تشخیص و جان بخشی به مفهوم سفر اورا مخاطب قرار داده و عامل بسیاری از ناکامی های خویش را سفر می داند. سر آغاز اثر به نفرین ملبس شده است که اوج احساسی به نام خشم و انزجار است و این گونه آغاز جسورانه ی سخن از ویژگی های شعر جوان می باشد . اما این آغاز می تواند از این نظر شروع خوبی باشد که در همان ابتدا مخاطب را مبهوت نموده و ذهن او را درگیر سوالات بسیاری می کند و مهمترین این سوالات این است که :علت این همه خشم چیست؟ این سوال مخاطب را ترغیب به مطالعه ی ادامه ی اثر میکند.
در ادامه ی اثر سراینده به روایتی تاریخ گونه از خاطرات تلخ و ناکامی های خود می پردازد که مقصر این ناکامی ها سفر می باشداین ناکامی ها عبارتند از :داغ بی کسی ، جدایی،ایجاد درد ،شهره ی شهر شدن ،دشواری لبخند،نا امیدی و...
همین کلمات یاد شده در فضای اثر تاثیر گذاشته و یک فضای یاس انگیز همراه با غم و شکوه ایجاد کرده است لذا لطافت شعری نیز تحت تاثیر عاطفه ی همراه با خشم اثر است .
در محور عمودی ریتم اثر رعایت نشده و اثر جذابیت خود را کم رنگ مینماید منظور این است که اکثر ابیتا از یک فرمول ساختاری تبعیت میکنند و تنوع در ساختار و محتوا صورت نگرفته که باعث ایجاد یک فضای یکنواخت شده است .
اثر تا حدودی تجربه گراست که از ویژگیهای شعر جوان است . شاعر در اثر نوعی روایت و تخاطب را به تجربه نشسته و گاهی کوتاه و بلندی اثر فراموش می کند این تجربه در حوزه ی زبان نیز نمایان است .آنچه در این حوزه مشهود است این است که شاعر سعی دارد از زبان کلاسیک و تاحدی قدمایی گریز بزند و خود را به مخاطب امروز برساند تا ارتباط او و مخاطب استحکام بیشتری بیابد و این تلاش در نوع خود قابل تقدیر است .اما این گریز کامل اتفاق نیفتاده وجود واژگانی همچون:هلاهل ،محفل ،غمین ،جفا،واله و... بافت زبانی را به دهه ها و گاهی سده های پیشین می کشاند .
اثر از لحاظ تصویری به کارکرد این تکنیک توجه دارد که مصادیق آن در بعضی ابیات مشاهده میشود . از ویژگیهای دیگر اثر توجه شاعر به ترکیب سازی است :داغ بی کسی ،شهد عاشقی ،غربت دوران،رسوای شبگرد و... از ترکیبات قابل توجه اثرند .لذا اثر از ترکیب های بدیع کم بهره است و دایره ی واژگانی شاعر به اقتضای سن شاعریش محدو د است و حرجی بر او نیست زیرا این اثر تجربه گرا نوید آینده ای درخشان می دهد که علت اصلی انتخاب این حقیر از بین حجم بسیار اثار هم همین موضوع می باشد .
امید است مطالب نگاشته شده ی بالا به تا حد امکان از سلیقه بدور بوده و به بیان حقیقت اثر نزدیک باشد
آرزوی موفقیت برای شاعره ی گرامی بانو سودابه طهمورثی دارم.
اردتمند تمامی عزیزان :محمد حسن زاده