یلدا

واژهٔ «یلدا» ریشهٔ سریانی دارد و به‌معنای «ولادت» و «تولد» است. منظور از تولد، ولادت خورشید (مهر/میترا) است. رومیان آن را ناتالیس آنایکتوس یعنی روز تولد مهر شکست‌ناپذیر می‌نامند. از این جشن با نام «میلاد بزرگ» نام برده و منظور از آن را «میلاد خورشید» دانسته‌است.
چلّه، دو موقعیت گاه‌شمارانه در طول یک سال خورشیدی با کارکردهای فرهنگ عامه، یکی در آغاز تابستان (تیرماه) و دیگری در آغاز زمستان (دی ماه)، هریک متشکل از دو بخش بزرگ (چهل روز) و کوچک (بیست روز). واژه چلّه برگرفته از چهل (معین، ذیل واژه) و مخفف «چهله» و صرفآ نشان‌دهنده گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزامآ چهل روزه) است. نیاکان ما زمستان را به دو بخش می کردند چله ی بزرگ که از روز دی خورشیدی آغاز می شود و روز ایزد مهر است و تا 10 بهمن که جشن زایش آتش، جشن سده است. و بخش دیگر چله ی کوچک که برخی شنیده ام بیست روز می گیرند و برخی همان چهل روز اما اینکه چله بزرگ با جشن زایش مهر و روشنایی آغاز و با جشن پیدایش آتش پایان می یابد.