معرفی شعر کلاسیک 2
سلام و درود
این پست ادامه پست معرفی شعر کلاسیک هست. نکات ذکر شده نیاز به تمرین فراوان دارند. متاسفانه فرصت بیشتری نداشتم تا مثال های متعددی را ذکر کنم. از کسانی که در این خصوص تبحر کافی دارند خواهشمندم تا مثال هایی ساده و روان را با تقطیع در نظرات اریه دهند تا همه بیاموزند. سوالی در خصوص مطالب بود در پست عنوان شود پاسخش ذکر خواهد شد. فرصتی شد ادامه اش خواهم داد...
وزن شعر
وزن همان ملودی و آهنگی است که شعر دارد.
برای شناخت وزن باید با واج و هجا آشنا شویم:
واج:
کوچکترین واحد زبانی واج نام دارد. زبان های بشری از واج ساخته و به واج تجزیه می شوند. واج ها به دو گروه صامت (بی صدا) و مصوت(صدا دار) تقسیم می شوند و مصوت هم به دو گروه مصوت بلند و مصوت کو تاه تقسیم شده است.
صامت ها: /ک/ ، /ر/ ...
مصوت کوتاه : ــَـــِــــُ
مصوت بلند : /آ/ ، /ای/ ، /او/
نکته: هیچ کلمه ای با مصوت اغاز نمی شود.
کلماتی مانند "آسمان؛ در واقع با صامت همزه"ء" شروع می شوند و بعد به آن مصوت بلند اضافه می شوند.
نکته: در کلمه ای مثل آسمان که به دو گونه "آسْمان" و "آسِمان" تلفظ می شود هر دو تلفظ صحیح است. و در شعر هم می توان از هر دو تلفظ استفاده کرد(لازم به ذکر است که کلمه آسمان هر دو تلفظش دارای یک وزن هستند و فرقی هم نمی کند، در شعر زمانی نوع تلفظ مهم است که در وزن تاثیر گذار باشد!)
"نکته بسیار مهم: تعدا هجا های یک کلمه برابر تعداد مصوت های آن هست!"
هجا:
همان بخش بخش کردن کلمات هست. یا همان "سیلاب" در زبان انگلیسی. کاری که در دوران دبستان انجام می دادیم!
مثلا : کلمه "باران" دارای دو هجا می باشد: با/ران/(دو مصوت بلند و دو هجا)
یا کلمه آسمان(دو تلفظی):
آسْمان : /آس/ ، /مان/(دو مصوت بلند و دو هجا)
آسِمان : / ءآ / ، /سِـ/ ، /مان/(سه مصوت[2 بلند- 1 کوتاه]و سه هجا)
نکته: برای شناخت واج و هجا؛ همانطوری که تلفظ می کنیم، می نویسیم.
مثلا: خواهر را - خا/ هَر / می نویسیم!
انواع هجا:
در زبان فارسی شش نوع هجا یا بخش صدایی با مقطع اصوات وجود دارد:
صامت+ مصوت کوتاه
مانند: نه- که- دو
مثال: نه(ن- صامت)/(ـَـ- مصوت کوتاه)" نوع تلفظ"
صامت+ مصوت بلند
مانند: با- بی- بو
مثال: با(ب- صامت)/(ا- مصوت بلند)
صامت+ مصوت کوتاه+ صامت
مانند: پَر- شِن- گُل
مثال:گُل(گ- صامت)/ (ـُـ- مصوت کوتاه)/ (ل- صامت)
صامت+ مصوت بلند+ صامت
مانند: آب- دیر- خور
مثال: ءآب(ء- صامت)/ (آ- مصوت بلند)/ (ب- صامت)
صامت+ مصوت کوتاه+ صامت + صامت
مانند: فَرد- گِرد- گُفت
مثال:گُفت(گ- صامت)/(ـُـ - مصوت کوتاه)/ (ف- صامت)/(ت- صامت)
صامت+ مصوت بلند+ صامت+ صامت
مانند: داشت- ریخت- سوخت
مثال: ریخت(ر- صامت)/(ی- مصوت بلند)/ (خ- صامت)/(ت- صامت)
"نکته بسیار مهم: همیشه مصوت ها دومین واج هر هجا هستند!"
هجاها:
کوتاه: صامت+ مصوت کوتاه
علامت هجای کوتاه:-
بلند:صامت+ مصوت بلند
صامت+ مصوت کوتاه+ صامت
علامت هجای بلندu
کشیده:صامت+ مصوت بلند+ صامت
صامت+ مصوت کوتاه+ صامت + صامت
علامت هجای کشیده: u-
مثال:
مرنجان دلم را که این مرغ وحشی
ز بامی که برخاست مشکل نشیند
مَ/ رَن/ جان/ دِ/ لَم/ را/ كِ/ این/ مُر/ غِ/ وَح/ شی
زِ/ با/ می/كِ/ بر/ خا/ ست/ مُش/ كِل/ نِ/شی/ نَد
مَ (-)/
)/uرَن(
-)uجان (
و به همین ترتیب ادامه دهید...
نماد ها:
هجای کوتاه: نماد 1
هجای بلند: نماد 2
هجای کشیده: نماد 3
مثال:
سلام؛
سَ / لام ـــ 1/3
عاشقانه؛
عا / شـ ِ / قا / نـ ِ ـــ2/1/2/1
آشنایی با اوزان:
مَفاعیلن مفاعیلن فَعولن
مفاعیلن:یک هجای کوتاه و سه هجای بلند
مـَ / فا / عی / لُن
1/2/2/2
مفاعیلن:یک هجای کوتاه و سه هجای بلند
مـَ / فا / عی / لُن
1/2/2/2
فعولن:یک هجای کوتاه و دو هجای بلند
فـَ / عو / لُن
1/2/2
و مجموع اوزانش برابر است با:
1/2/2/2/1/2/2/2/1/2/2
تمرین:
مفاعیلن مثل:
تو ای عاشق!
تُ / ای / عا / شق
1/2/2/2
مفاعیلن مثل:
کجا رفتی!
کـُ / جا / رف / تی
1/2/2/2
فعولن مثل:
تو جانم
تُ / جا / نم
1/2/2
تو ای عاشق کجا رفتی تو جانم
تو / ای / عا / شق / کـُ / جا / رف / تی / تو / جا / نم
1/2/2/2/1/2/2/2/1/2/2
فرمیسک
شهریور/92