🔰 آموزش شعر سپید درس سوم (درسنامه ی ۶٧)

بسم الله الرحمن الرحیم
آموزش شعر سپید درس سوم
نکته ی بسیار مهم
استفاده از باستان گرایی به عنوان ابزاری برای تمایز بخشی شعر خوب است اما تا جایی که جنبه ی زیباشناختی و موردی باشد نه اینکه خود یک هنجار برای زبان بشود و هر که آمد این روش را در پیش گیرد
مشکل برخی از شاعران سپید سرا در طول این سال ها این بوده که یا تقلیدی از آثار شاملو کرده اند و یا شعرشان بیشتر به سمت نثر سوق پیدا کرده است البته شاعران قدرتمند عرصه ی سپید کم نیستند که نمونه هایش در خود این سایت فراوانند اما این کافی نیست و حتما باید علاقه مندان به این قالب در سایه ی مطالعه و ممارست و تکنیک ها شعر خود را از نثر زدگی نجات دهند
چون شاعران نیمایی در مقابل کم کردن عیار وزن و قافیه به آزادی عمل شگرفی در بیان دست یافتند و در این معامله از موسیقی اندکی کاسته شد ولی بر قابلیت های خیال و زبان افزوده گردید ولی شاعران سپید موسیقی بیرونی را به کل از دست دادند و در مقابل آزادی عملی که یافتند چیزی بیشتر از نیمایی سرایی بدست نیاوردند و سودشان کم بود اما چون این نوع شعر به کوشش های فردی اتکا دارد امید که شاعران نوقلم این حیطه با سعی و تلاش و کمک از استادان این حوزه و شاعران قدرتمند سپید سرایی بتوانند راه خود را پیدا و وارد فضاهای شاعرانه ی نابی شوند.
به عنوان نمونه شعری سپید از آقای حسن حسینی را ملاحظه بفرمایید که با کمک تناسب های لفظی و معنوی و به دور از تقلید اثری زیبا خلق کرده است
به گونه ی ماه
نامت زبانزد آسمان‌ها بود
و پیمان برادری‌ات
با جبل نور
چون آیه‌های جهاد
محکم
تو آن راز رشیدی
که روزی فرات
بر لبت آورد
و ساعتی بعد
در باران متواتر پولاد
بریده بریده
افشا شدی
و باد
تو را با مشام خیمه‌گاه
در میان نهاد
و انتظار در بهت کودکانه ی حرم
طولانی شد
تو آن راز رشیدی
که روزی فرات
بر لبت آورد
و کنار درک تو
کوه از کمر شکست
تا این لحظه از موسیقی شعر سپید بحث کرده ایم و برخی عناصر این موسیقی را هم ذکر کردیم که عبارت بود از :
ادامه‌ ی درس
🔴 فرم و ساختار
مهمترین المان و مولفه ی شعر سپید فرم و ساختار است فرم همان قالبی است که ما کلمات را با تکنیک های مختلف درون آن
می ریزیم و نتیجه مشخص می‌کند فرم ما چیست و آیا درست ساخته شده که بعد از پختن در کوره شعر ما، سپید شود نه کدر؟
و ساختار نحوه ی چینش ما در همان قالب است که اگر قالب درست باشد ولی چیدمان ما درست نباشد باز نتیجه ی آن کدر شدن شعر ماست.
باید توجه کرد فرم و ساختار پیوندی ناگسستنی دارد و معمولا نمی‌شود این دو را از هم جدا کرد هر فشاری که بر فرم وارد آید ساختار هم تحت تاثیر این فشار خودش را می‌بازد.
همانگونه که قبلا هم گفتم در شعر سپید موسیقی درونی و چیدمان واژگان باعث خلق آثار هنری فوق العاده در نبود وزن عروضی می‌گردد.
که در این میان نقش فرم و ساختار بسیار مهم و حیاتی است.
اخوان ثالث در تعریف شعر سپید می‌گوید
« اتفاقا مشکل ترین شیوه و دشوار ترین نحوه ی شعر سرایی همین گونه شعر است آشکار ترین علت آن این است که چنین شعری از بسیاری مواهب شعر عروضی بی بهره است ، از موهبت وزن و آذین های قافیه و ردیف و غیره . و هنوز هم نتوانسته است لطایف و صنایع خاص خود را بیافریند . در این صورت آن چه شعر لطیف و زیبایی باید باشد که بتواند در این شیوه ی آزاد خواننده یی را تسخیر کند و سیراب سازد ؟ توفیق در این گونه شعر از جهات بسیاری خیلی دشوار تر از شعر عروضی و حتی شعر آزاد نیمایی است . »
در بحث فرم شعر سپید باید در نظر داشت توجه به فرم محتوا را سلاخی نکند و مابین این دو باید بالانس متناسبی برخوردار باشد و به قول معروف نه سیخ بسوزد نه کباب
در جلسه ی بعد راجع به زیر مجموعه های فرم و ساختار بحث خواهیم کرد
#سید_هادی_محمدی
پی نوشت :
منابع تحقیق در آخرین جلسه عنوان می‌گردد
تدریس کپی پیست کردن از اینترنت نیست تدریس هنر است
معرفی کتاب برای نابیون
کتاب انسجام در شعر معاصر نوشته مهدی دهرامی توسط انتشارات روزگار منتشر شده است. تحوّلاتی که در سده ی اخیر در حوزه ی شعر به وجود آمده، آنقدر عمیق است که
نمی توان تنها بر اساس زندگی و سبک شاعران و به شیوه ی تاریخ ادبیات، شعر معاصر را مورد بررسی قرار داد. این تغییرات به حدی است که حتی بررسی یک رویکرد نیز در جریان های شعر معاصر با فراز و فرودهایی همراه است. یکی از مؤلفه های مؤثر در تأثیرگذاری عمیق شعر، پیوند میان عناصر شعر و عدم از هم گسیختگی آن ها است که می توان آن را با عنوان وحدت، انسجام، پیوستگی، همبستگی، هماهنگی یا اصطلاحات دیگر نام گذاری کرد.