🔶 درسنامه ی ۶٣ قافیه درس ٢١
بسم الله الرحمن الرحیم
قبل از اینکه ادامه ی بحث قافیه در هجا ها را بررسی کنیم جهت یادآوری عرض میکنم
حروف الحاقی در قافیه چیست؟
به آخر واژه های قافیه یک یا چند (وند) اضافه می‌شود که به‌آنها حروف الحاقی می‌گویند.
این حروف نیز جزو حروف مشترک قافیه هستند و رعایت کردن آنها الزامی است.
حروف الحاقی پر کاربرد
علاوه بر پسوند های مشترک مابین کلمات قافیه مصوت بلند (ی) و (ه) غیر ملفوظ که مصوت (اِ) یا (اَ) محسوب می‌شود همیشه الحاقی هستند حتی اگر جزو حروف اصلی یک واژه باشند.
مثلا در کلمات علی، کشتی، وصی، و….
ویا نامه، خانه، کوچه و… الحاقی محسوب می‌شوند.
نکته ی بسیار مهم
اگر کلمات قافیه در مصوت کوتاه اختلاف داشته باشند ولی صامت های یکسانی داشته باشند به شرط داشتن حروف الحاقی قافیه درست است
جمله معشوق است و عاشق پرده ای
زنده معشوق است و عاشق مرده ای
واژه های قافیه : پرده ای، مرده ای
حروف الحاقی : اِی
حروف اصلی قافیه :
َ_ رد یا ُ _ رد
در مصوت کوتاه اختلاف دارند اما به دلیل داشتن حروف الحاقی قافیه درست
است
قرار گرفتن برخی از حروف الحاقی در جایگاه حروف اصلی قافیه
از پسوند های واژه های قافیه در صورتی که یکسان نباشند می‌توان حروف اصلی قافیه را استخراج کرد
این نکته دوحالت دارد
🔴 هردو واژه ی قافیه دارای پسوند هستند اما پسوند یکسان ندارند
مثال
باز نان را زیر دندان کوفتند
گشت عقل و جان فهم هوشمند
اَ ند ، مَند
🔴 یکی از واژه های قافیه پسوند دارد و دیگری پسوند ندارد
مثال
پس این پیر از آن طفل نادان تر است
که از بهر مردم به طاعت در است
قافیه : نادان تر، در
حروف قافیه : اَ ر
🔷🔶
اگر هجای قافیه
( صامت +مصوت بلند) باشد
¯CV
🔴 قانون :
C قابل تغییر
V¯ غیر قابل تغییر
👈 مثال
سالها دل طلب جام جم از ما می‌کرد
آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می‌کرد
ملاحظه بفرمایید
هجای قافیه عبارت است از :
ما و نا
یعنی صامت قابل تغییر است ولی مصوت بلند (آ) غیر قابل تغییر
👈 مثال
ز بس گل که در باغ ماوی گرفت
چمن رنگ ارتنگ مانی گرفت
ملاحظه بفرمایید
هجای قافیه وی، نی
صامت ها قابل تغییر ولی مصوت بلند(ای) غیر قابل تغییر
👈 مثال
زلفت هزار دل به یکی تار مو ببست
راه هزار چاره گر از چار سو ببست
هجای قافیه :
مو و سو، ملاحظه فرمایید که صامت قابل تغییر است و مصوت بلند (او) ثابت است.
هر کلمه ی مختوم به یکی از مصوت های بلند، با تمام کلمات مختوم به همان مصوت بلند قافیه می‌شود.
مثلا تمام کلماتی که مختوم به مصوت بلند (آ) هستند می‌توانند باهم قافیه شوند.
تمنا، ما، دریا، پروا و….
مگر اینکه از نظر عروضی اشکال ایجاد شود مثل قافیه کردن
تمنا ( ل _ _) با صدای ( ل _) در شعر عروضی
پی نوشت :
منابع در آخرین جلسه ی دروس عنوان میگردد
#سید_هادی_محمدی
معرفی کتاب
درکتاب مزخرفات فارسی نمونه‌های زیادی از اشتباهات رایج در گفتار و نوشتار زبان فارسی وجود دارد، که هر روز از طریق افراد و رسانه‌های مختلف، شاهد آن هستیم. شکراللهی تمام سعی خود را کرده تا در ذکر این نمونه‌ها هیچ یک از ارجاعات تاریخی مانند رویدادهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی حذف نشوند، تا مخاطب بهتر جان کلام را در موقعیت‌های معمول روزمره درک کند. البته در ذکر این وقایع ترتیب تاریخی رعایت نشده و براساس موضوعات، نمونه‌های مختلف کنار هم قرار گرفته‌اند. در این کتاب مطالب کوتاهی جمع‌آوری شده که هر کدام عنوان خاصی دارد. البته همین عنوان‌ها هم با زیرکی و طنز انتخاب شده‌اند و جذابیت نوشته‌ها را بیشتر کرده‌اند.