🎵 درسنامه ی ۶٢ اصول ترانه سرایی درس ۴
بسم الله الرحمن الرحیم
در زبان فارسی همچنین برخی زبانها مثل عربی، سانسکریت، یونان باستان، لاتین، زبان بخشی از آفریقای مرکزی، زبان منطقه ای به اسم سورینام و بخشی از گویان فرانسه کوتاهی و بلندی هجا ها در شعر و ترانه دخیل است و این درست برمی‌گردد به زمان ادای هجاها که زمان ادای هجای کوتاه نصف هجای بلند است
این همان وزن عروضی است که در کتب مختلفی از آن بحث شده و یک ترانه سرای واقعی باید اشرافیت کامل بر این نوع از وزن داشته باشد و بر اساس نظرات استادان فن ترانه سرایی، ترانه سرا اول باید شاعر باشد بعد قدم در وادی ترانه بگذارد.
قصدم از این مبحث ارائه ی وزن عروضی و انواع آن نیست که در کتب مختلف عروضی و حتی خود سایت از این نوع وزن سخن های زیادی گفته شده است.
به عنوان مثال بیتی از ترانه ی دندون عقل را در نظر بگیرید
🚩
مثل معما پیچ در پیچ خیابونم
من شاعری هامو به چشمای تو مدیونم
#سید_هادی_محمدی
وزن این ترانه کمی یا عروضی است
بر وزن
مستفعلن مستفعلن مستفعلن فع لن
_ _ ل _ / _ _ ل _/ _ _ ل _/ _ _
چنانچه می‌بینید هجاهای کوتاه و بلند و کشیده در ریتمی هماهنگ باعث پیدایش ترانه ای شده اند که گوش این فراز و فرودها را بر اساس قاعده ی پاسکالدرک می‌کند و فرکانس های بالا و پایین را به صورت کامل می‌گیرد.
این گونه ترانه سرایی و استفاده از این نوع وزن Quantitative در ترانه سرایی ایران قدمت زیادی دارد.
به عنوان مثال
می دانیم که هر هجایی دارای ارتعاشات قدرتمندی است که از طریق نورون ها و سیناپس ها در مغز حس می‌شوند.
هرچقدر هارمونی این ارتعاشات درست باشد ترانه دلچسب تر و برای مخاطب ماندگار تر است.
حتی در آهنگسازی بر روی نت ها هم این قاعده کمک شایانی به اهل موسیقی می‌کند چرا که نت‌های موسیقی به ترتیب از بم به زیر (از چپ به راست) عبارتند از DO , RE , MI , FA , SOL , LA SI
در بین این نت ها نتی که بم‌ترین صدا را دارد نت DO است. این نت نسبت به بقیه نت ها صدای کلفت‌تری دارد و در عین کلفتی صدای آن کمتر است.
پس در این‌صورت در بین نت های اصلی زیرترین (نازک‌ترین صدا) نت ما نت SI است. این نت صدای نازک‌تری نسبت به بقیه نت ها دارد و به‌همین دلیل صدای آن بلندتر است.
تعریف قاعده ی کانپلاتور
پس مشاهده می‌شود بلندی کوتاهی هجا مماس بر بلندی کوتاهی نت است و این قاعده در ترانه نویسی که کمک شایانی به
آهنگسازی روی ترانه می‌کند قاعده ی
کانپلاتور نام دارد
#سید_هادی_محمدی
پی نوشت :
منابع در آخرین جلسه ی دروس عنوان می‌گردد
فرهنگ شعر نو فارسی
نوشته ی هیوا مسیح است که انتشارات دوستان آن را منتشر کرده است.
خواندن این کتاب را به دوستانی که دغدغه‌ی شعر نو دارند توصیه میکنم.