🟩 درسنامه ی ۵٩ قافیه درس ٢٠

​​​​​بسم الله الرحمن الرحیم
اساس قافیه:
قافیه یا آهنگ یکسان چند کلمه را هجای قافیه به وجود می آورد.
پس هجای قافیه که شامل صامت و مصوت است، می باشد.
صامت آغازین هجای قافیه قابل تغییر و
بقیه ی واک های آن ثابت و تغییر ناپذیر
می باشد و در حقیقت قافیه همسانی همین واک های ثابت و تغییر ناپذیر در کلمات
می باشد.
در قافیه های تک هجایی صامت آغازی باید حتما متغیر باشد مانند (سر، در)
واگر متغیر نبود دوقافیه حتما باید اختلاف معنی داشته باشند، مانند (گور، گور)
اما در قوافی چند هجایی صامت آغازین
می تواند متغیر نباشد مانند
(پرواز، آغاز) ویا (درو، رو)
بنابراین اگر بجای واک اول هر هجایی صامت های متفاوت قرار دهیم چندین
کلمه ی هم قافیه ساخته می شود، مثلا اگر بخواهیم برای مور
(صامت + مصوت بلند + صامت) کلمات هم قافیه بسازیم کافیست بجای اولین صامت آن صامت های دیگری بگذاریم ( چون در اینجا کلمه ی قافیه و هجای قافیه یکی است)
مور، شور، دور، زور…….
قانون اصلی علم قافیه همین یک نکته است اما برای آشنایی بیشتر دوستان در هر شش نوع هجا که در درس قبلی گفته شد بررسی می‌شود.
​​​​​​
اگر هجای قافیه CV باشد :
قانون :
C قابل تغییر و Vغیر قابل تغییر است
امروزه این قافیه استفاده نمی شودچون کلمات یک هجایی مختوم به”a” فقط نه
(na) [ که در شعر قدیم ne تلفظ می شده است] و “و ” (va) می باشد.
و کلمات چند هجایی که در قدیم مختوم به
a امروزه مختوم به eتلفظ می شوند.
کلمات مختوم به “o”فقط چهار کلمه ی تک هجایی تو، چو، دو، او می باشد.
نکته : کلمه ی radeyo چند هجایی است اما فارسی نیست.
نکته : کلمه ی همچو دو هجایی است
کلمات یک هجایی مختوم e عبارتند از
چهار کلمه ی (که، چه، سه، نه
( در تلفظ قدیم)​​​​​​)
اما کلمات دو یا چند هجایی مختوم به e فراوان است منتها در این کلمات e را نادیده می گیریم و صامت قبل از آن را روی متحرک محسوب میکنیم.
مثلا در کلمه یگشتهروی ت است
نه eo بدیهی است که بعد از حذف e
هجای قافیه دیگر CV نخواهد بود
توجه :
اگر e را حذف نکنیم باید گشته مثلا با دیده قافیه شود دلیل غلط بودن این قافیه ها این است که طرح هجایی کلمه ی گشت با دید فرق می‌کند.
پس عملا هجای CV از بحث قافیه خارج می‌شود در همه ی ادبیات فارسی به زحمت چند بیت مُردّف می توان یافت که در آن از این هجا به عنوان قافیه استفاده شده باشد.
هرکجا ذکر او بود تو که ای
جمله تسلیم کن بدو تو چه ای
#سید_هادی_محمدی
معرفی کتاب
پایان ندارد این آغاز
نوشته ی ابوالقاسم صلح جو
ویراسته ی متین یحیی زاده
انتشارات ناران این مجموعه کاریکلماتور را منتشر کرده است.