🎵 درسنامه ی ۵٣(اصول ترانه سرایی درس اول)

برای اینکه مباحث قافیه درست و
حرفه ای پیش رود و با عنایت بر اینکه دروس نگاه سنتی قافیه رو به اتمام است و قدم در وادی قافیه ی مدرن می‌گذاریم
لذا صلاح دیدم در اثنای مطالب قافیه ، مباحث هجا و ترانه سُرایی را مطرح کنم
به جرات می توانم بگویم این دروس تاکنون در هیچ فضای مجازی تدریس نشده و حاصل یک عمر دود چراغ خوردن است. البته از برخی منابع چاپی استفاده خواهم کرد که در پایان مباحث ریز آن ارائه خواهد شد.
اکثر مطالب (نه همه) راجع به ترانه سرایی و هجا بندی در فضای مجازی کپی نادرست از مباحثی ناقص است که
ان شاء الله از این جلسه به شرط بقا این مهم را جلو خواهم برد.
در ضمن انتقاد ها و ایرادهایی که به
ترانه سرایی و برخی ترانه سرا ها خواهد شد کلی و عمومی است و در کل شاکله ی ایران زمین بحث می‌شود و مربوط به سروران گرامی در این سایت نیست
موسیقی و به تبع آن ترانه مبین و موجد احساسات است و تا گوشی و ذهنی موسیقی بلد نباشد چه خودآگاه چه ناخوداگاه نمی‌تواند قدم در سرایش ترانه بگذارد.
استعداد و علم دوبال همزمان زننده ایی هستند که می‌توانند به مدد هم، زایش ترانه های ناب را باعث شود.
مگر می‌شود کسی بر علم ایقاعات و عروض و نوع چیدمان هجا تسلط نداشته باشد و ادعا کند ترانه سُرا است
البته ترانه به معنای واقعی، وگرنه پوشال را به جای ترانه قالب کردن که نه هنر می‌خواهد نه علم، دیپلم انسانی که سهل است، کودک داری هم برای آن کافی است
ترانه که بعضا به برادر شعر نیز معروف است همان سبک و سیاق شعر را دارد اما عرض میکنم خیلی از ترانه سراهای معروف ما اول استاد مسلم شعر و شاعری بوده و بعد ترانه سروده اند چرا که بر قواعد سوارند نه اینکه کسی ناآگاهانه بگوید ترانه سرودن از شعر و غزل گفتن مشکل تراست اگر چنین است که سراینده های پوشالی ترانه، باید هزار دفتر غزل و مثنوی داشته باشند اما اینچنین نیست و آنان حتی نمی‌توانند یک بیت غزل بسرایند چه برسد به دیوان ها و دفاتر
و این تحدی و هل من مبارز طلبیدن
سالها ست که در کشور ما و حوزه ی هنر ادامه دارد ولی عاجزند و نمی‌توانند و اگر راست می‌گویند که ترانه سرودن از غزل و مثنوی و غیره مشکل تر است بسم الله یک غزل جان دار بسرایند اما زهی خیال باطل و باطل تر از آن اینکه حتی ترانه هم نمی‌توانند بسرایند و فقط ادا و ادعا است.
برای اینکه مستند حرف بزنم گوشه ای از یادداشت خودم را از یکی از سخنرانی های استاد زنده یاد رحیم معینی کرمانشاهی در
خصوص ترانه، عرض میکنم
(( ایشان می‌فرماید ترانه سرا باید غزل سرای قهاری باشد چرا که غزل و ترانه خیلی شبیه هم هستند، دوم اینکه ترانه سرای واقعی در ساختار شعر قدرت های خودش را آزموده باشد، و بعد باید شدیدا و دقیقا گوشش موسیقی شناس باشد، استاد می‌فرماید
گاهی سخنرانی ها و یا اظهار نظر هایی را در خصوص ترانه از اشخاصی می‌شنوم که اصلا حق ندارند در خصوص ترانه صحبت کنند. استاد معینی کرمانشاهی تاکید می‌کنند
(( هر ترانه سرا (ترانه سرای واقعی) نه پوشالی لزوما باید شاعر باشد، ملک الشعرای بهار چون شاعر و غزل سرا بوده
توانسته ترانه ی ماندگار مرغ سحر ناله سر کن را بسراید))
​​​​​​
محمدعلی بهمنی در مراسم افتتاح و رونمایی از آلبوم مهرزاد خواجه امیری با انتقاد به وضع ترانه های موجود در کشور اظهار داشت: این روزها ترانه‌هایی را می‌شنویم که سطح آن بسیار پایین است و متاسفانه بسیار هم شنیده می‌شوند. به حال ترانه‌ امروز کشور باید گریه کرد. متاسفانه پای این قطعات که ترانه‌های سخیفی هم دارند به تلویزیون هم باز شده است. کشور ما ترانه‌های غنی ای را در فرهنگ خود دارد و مایه تاسف است که امروزه به این سطح رسیدیم. وزارت ارشاد باید برای ترانه‌سرایان جوان کلاس‌های ترانه برگزار کند تا شاید بتوانیم کمی از این وضع خارج شویم. البته اگر خیلی رک بخواهم صحبت کنم من این موضوع را از چشم شرکت‌های موسیقی می‌بینم که نه تنها بر روی ترانه ی قطعات نظارت ندارند و درخواست ترانه خوب از ترانه‌سرا نمی‌کنند، بلکه گاها آن‌ها را مجبور به گفتن چنین ترانه‌هایی نیز می‌کنند.
خبرگزاری ایلنا مهر ماه سال ٩٨
از ترانه سرا های معروف که استاد مسلم ادبیات هستند میتوانم به
استاد حسین منزوی، استاد محمد علی بهمنی، استاد، علیرضا آذر، روزبه بمانی
زنده یاد افشین یدالهی، استاد حمید سبزواری، استاد رحیم معینی کرمانشاهی
و …. اشاره کنم.
گرچه ترانه، به زبان محاوره سروده می‌شود اما الزامی در این کار نیست و در سال‌های اخیر برخی از خوانندگان از ترانه هایی که زبان آنها معیار و رسمی است پرده
برداشته اند نمونه های آن فراوان است به عنوان مثال ترانه ای از آقای حسین غیاثی را
ملاحظه کنید که آقای احسان خواجه امیری آن را به زیبایی اجرا کرده اند.
با توام ای رفته از دست
هر کجا باشم غمت هست
کاش روز رفتن تو
گریه چشمم را نمیبست
رفتیو دلتنگیم در خانه تنها ماند
بغض در وا شد تو رفتی غصه اینجا ماند
رفتی و هر گوشه ای زیباییت جا ماند
گریه ی من بی صدا ماند
بی تو فهمیدم عذاب دل بریدن را
از خودم از زندگی پا پس کشیدن را
معنی با دیگرانت شاد دیدن را
پس بده دنیای من را
#سید_هادی_محمدی
پی نوشت :
منابع در آخرین جلسه عنوان خواهد شد
معرفی کتاب
سرقت ادبی يا پلاژياريسم امروزه يکی از سوء رفتارهای علمی است که می تواند اعتبار نويسندگان مقالات و متون را به خطر اندازد. کتاب حاضر که تالیف خانم رومینا کریم زاده است اطلاعات مفيدی در خصوص پلاژياريسم و نحوه ی پيشگيری و تشخيص آن ارائه می دهد.