☄️ استعاره-metaphor☄️
استعاره چیست ؟
استعاره یا به عبارت بهتر، استعارت، واژه‌ای عربی به معنی به عاریت خواستن چیزی است. طبق تعریف فرهنگستان زبان و ادب فارسی، استعاره معادل واژه انگلیسی "Metaphor" و آرایه‌ای زبانی است که در آن واژه یا عبارتی که معمولاً برای دلالت بر شیء یا عملی به کار می‌رود، به شیء یا عملی دیگر اطلاق می‌شود.
پیش‌تر در آموزش «تشبیه در ادبیات چیست ؟ — انواع و ارکان به زبان ساده» با تشبیه آشنا شدیم و گفتیم که تفاوت تشبیه و استعاره در اینجاست که ادعای شباهت در تشبیه به صراحت بیان می‌شود و در استعاره بدون صراحت. این عدم صراحت در قالب حذف یکی از دو رکن مشبه و مشبه‌به ایجاد می‌شود. در آموزش تشبیه گفتیم که تشبیه چهار رکن دارد: مشبه، مشبه‌به، ادات شبه و وجه شبه. استعاره را به نوعی می‌توان تشبیهی دانست که تنها یکی از دو رکن مشبه و مشبه‌به در آن وجود دارند. به این مشبه یا مشبه‌به باقیمانده استعاره می‌گوییم. بنابراین، این جمله درست است که بگوییم «هر استعاره‌ای تشبیه است.»
یک مثال ساده را بیان می‌کنیم. فرض کنید جمله تشبیهی این باشد: چهره‌اش مانند ماه نورانی است. در این جمله مشبه‌به «ماه» است. اما در جمله «ماهش را نشان داد»، ماه استعاره است از صورت شخص. در ادامه، انواع استعاره را معرفی خواهیم کرد و با این آرایه بیشتر آشنا خواهید شد.
آرایه استعاره را می‌توان نوعی مَجاز نیز دانست که واژه‌ای را به علاقه مشابهت به جای واژه دیگر به کار می‌برد. برخی نیز استعاره مصرحه (در ادامه با آن آشنا می‌شویم) را تشبیه فشرده می‌دانند که آن‌قدر خلاصه شده تا تنها مشبه‌به آن باقی مانده است. استعاره، به نوعی، از کاربردی‌ترین و کاراترین ابزارهای بیان تخیل شاعران است.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید قدما برای اجزای استعاره اسامی ویژه‌ای پیشنهاد داده‌اند. بدین شکل که به مشبه «مستعارٌله» و به مشبه‌به «مستعارٌمنه» گفته‌اند. همچنین، استعاره را «مستعار» و وجه شبه را «جامع» می‌گویند. ما در ادامه از همان نام‌های ارکان تشبیه استفاده می‌کنیم که رایج‌تر هستند.
اگر بخواهیم مزیت‌های استعاره نسبت به تشبیه را بیان کنیم، می‌توانیم به دو مورد خلاصه و موجز بودن استعاره و ادعای یکسانی آن اشاره کنیم. این در صورتی است که تشبیه ادعای شباهت را بیان می‌کند.
نکته مهمی که درباره آرایه استعاره باید بدانیم، این است که باید قرینه و نشانه‌ای در جمله برای استعاره وجود داشته باشد، زیرا در غیر این صورت استعاره بودن کلمه واضح نمی‌شود. مثلاً فرض کنید شخصی بگوید ماه را دیدم. اگر قرینه و نشانه‌ای وجود نداشته باشد، مخاطب فکر می‌کند ماه آسمان منظور گوینده است. اما اگر مثلاً بگوید ماه را در خانه‌ام دیدم، شنونده چنین در می‌يابد که منظور از ماه شخصی است که در خانه است.
اما انواع آرایه استعاره چیست و چگونه می‌توانیم آن‌ها را تشخیص دهیم. چه در ادامه، دو نوع استعاره را معرفی می‌کنیم که آشنایی با آن‌ها ضروری است.
بسیاری از بزرگان ادبیات کهن فارسی استعاره از شاعر را مجاز و برخی صلاح و مجاز نمیدانند،همیشه اینگونه مباحث وجود دارد.
در ادبیات زبان انگلیسی و فرانسه استعاره ازاد و هرگز مخاطب بابت استعاره مورد بازخواست قرار نمیگردد اما شروطی در بکار بردن استعاره وجود دارد ،با توجه به اینکه در ادبیات زبانهای فوق وزن عروضی وجود ندارد استعاره نیز در قاعدتا فاقد وزن خواهد بود و کار کمی برای شاعر اسانتر میگردد.
از منظر شخصی بنده استعاره میتواند به قالبها خصوصا اشعار نو،ترانه،تصنیف،موج نو و.....کمک شایانی نماید زیرا ذهن شاعر معاصر در پردازش مابقی مصرع یا بیت استعاره شده،ممکن است سمت و سوی نوین و جدیدی بخود بگیرد که نسلهای امروزی ارتباط بهتر و بیشتری با انها بر قرار نمایند.
📌منبع : فرهنگستان ادبیات پارسی
✍️م.مدهوش🍃