کنجکاوی های من:مهم‌ترین مشکلات محیط زیستی سیاره زمین چیست؟
زمین سیاره‌ای است که پر از حیات و تنوع است. اما این سیاره با چالش‌های محیط زیستی جدی روبرو است که تاثیر منفی بر روی سلامت، رفاه و بقای همه موجودات زنده دارد.
در این مقاله، سه مشکل محیط زیستی را که به نظر من مهم‌ترین و فوری‌ترین هستند، بررسی خواهم کرد.
این سه مشکل عبارتند از:
تغییرات آب و هوایی
آلودگی هوا
کاهش تنوع زیستی
تغییرات آب و هوایی
تغییرات آب و هوایی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های قرن بیست و یکم است. تغییرات آب و هوایی به تغییر نامطلوب در الگوهای جوی و اقلیم زمین به علت فعالیت‌های انسانی اطلاق می‌شود. فعالیت‌های انسانی باعث افزایش گازهای گلخانه‌ای در جو شده‌اند که باعث گرم شدن سطح زمین و افزایش دمای جهانی شده‌اند.
تغییرات آب و هوایی پدیده‌ای پیچیده و چندجانبه است که تاثیرات منفی بسیار زیاد و گسترده‌ای بر روی محیط زیست، اقتصاد، سلامت، امنیت و جامعه دارد. برخی از تاثیرات تغییرات آب و هوایی عبارتند از:
افزایش سطح دریا
کاهش منابع آب شیرین
خشکسالی، سیل، طوفان، گرما و سرما
تغییر الگوهای بارش
تغییر فصول
تغذيۀ نامناسب
بيماري‌هاي عفوني
تخريب منابع طبيعي
کاهش تولید کشاورز
نابودي جانوران و گياهان
جابجایي جمعيت
تنش‌هاي سياسي و نظامي
برای مقابله با تغييرات آب و هوايي، لازم است که همکاري جهاني صورت گيرد. هدف اصلي اين همکاري کاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي و تطبيق با تغييرات آب و هوايي است. برای رسیدن به این هدف، لازم است که اقداماتی از جمله:
توسعه و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر
بهبود کارایی انرژی و کاهش مصرف انرژی
حفاظت و احیای منابع طبیعی
ترویج فرهنگ مصرف پایدار
تقویت ظرفیت‌های علمی، فنی و مالی
تشویق و حمایت از همکاری‌های بین‌المللی
انجام شود.
آلودگی هوا
آلودگی هوا یکی دیگر از مشکلات محیط زیستی است که باعث نگرانی است. آلودگی هوا به حضور مواد خارجی در جو که بر روی سلامت و رفاه انسان‌ها و محیط زیست تاثیر منفی دارند، اطلاق می‌شود. منابع آلودگی هوا می‌توانند طبیعی یا انسان‌ساخت باشند. برخی از منابع طبیعی آلودگی هوا عبارتند از:
آتشفشان
گرد و خاک
جنگل‌سوزي
برخي از منابع انسان‌ساخت آلودگي هوا عبارتند از:
سوخت‌های فسيلي
صنعت
حمل و نقل
کشاورزي
سوزاندن زباله
آلودگي هوا باعث مي‌شود که مواد خطرناکي مانند:
گاز دي‌اکسيد کربن
گاز اکسيد نيتروژن
گاز اکسيد گوگرد
گاز ازن
گرد و غبار
فلزات سنگين
در جو قرار بگيرند. اين مواد باعث مي‌شوند که کيفيت هوا کاهش يابد و بر روي سلامت، رفاه و محيط زيست تاثيرات منفي داشته باشند. برخي از تاثيرات آلودگي هوا عبارتند از:
بروز بيماري‌هاي تنفسي، قلبي، عروقي، چشمي و پوستي
کاهش عمر مفید
کاهش بازده کشاورز
تخريب جنگل‌ها، درختان، گل‌ها و چمن‌ها
تغيرات رنگ و خصوصيات سطح ساختمان‌ها و بناهای تاریخی
باران اسیدى
برای کنترل و کاهش آلودگی هوا، لازم است که اقدامات عملی و مؤثر صورت گیرد. هدف اصلی این اقدامات کاهش آلاینده‌های هوا و بهبود کیفیت هوا است. برای رسیدن به این هدف، لازم است که اقداماتی از جمله:
توسعه و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی، بادی، زمین گرمایی و زیست توده
بهبود کارایی انرژی و کاهش مصرف انرژی در خانه‌ها، ساختمان‌ها، صنایع و وسایل نقلیه
استفاده از سوخت‌های پاک و فناوری‌های کاهش دود در خودروها، قطارها، هواپیماها و کشتی‌ها
تنظيم و اجرای استانداردها و مقررات محيط زيستي برای کنترل آلودگي هوا در منابع آلودگي
نظارت و ارزيابي کيفيت هوا و اطلاع‌رساني به عموم
حمایت و ترویج حمل و نقل عمومی، دوچرخه سواری، پیاده روی و کار از راه دور
کاشت درخت، گل و چمن در فضاهای شهری و روستایی
تشویق و حمایت از همکاری‌های بین‌المللی برای حل مسائل مشترک آلودگی هوا
انجام شود.
کاهش تنوع زیستی
کاهش تنوع زیستی یکی دیگر از مشکلات محیط زیستی است که نیاز به توجه دارد. تنوع زیستی به مجموعه‌ای از گونه‌های گیاهی و جانوری، ژن‌های آن‌ها و اکوسیستم‌هایی که در آن‌ها زندگی می‌کنند، اطلاق می‌شود. تنوع زیستی منبع اصلی غذا، پوشاک، دارو، سوخت و خدمات اکوسیستم برای انسان‌ها است. همچنین تنوع زیستی نقش مهمی در حفظ تعادل و پایداری محیط زیست دارد.
اما متاسفانه، تنوع زیستی در حال کاهش سریع و نگران‌کننده است. بر اساس گزارش سازمان ملل، حدود ۱ میلیون گونه از ۸ میلیون گونه شناخته شده در خطر انقراض هستند. علل اصلی کاهش تنوع زیستی عبارتند از:
تغييرات آب و هوايي
آلودگي هوا، آب و خاک
تخريب، تغيير کاربري و تجزيۀ زمين
برداشت بي‌رويۀ منابع طبيعي
ورود گونه‌های بيگانۀ مهاجم
بيماري‌ها و آفات
کاهش تنوع زیستی تاثیرات منفی بسیار عمده و جبران‌ناپذیری بر روی محیط زیست، اقتصاد، سلامت و جامعه دارد. برخی از تاثیرات کاهش تنوع زیستی عبارتند از:
کاهش خدمات اکوسیستم مانند ، فرسایش
کاهش منابع غذایي، داروئي، صنعتي و فرهنگي
کاهش قابليت بازسازي و تطبيق با شرایط محيطي
کاهش پتانسيل علمي و پژوهشي
کاهش زيبایي و ارزش حفاظت شده
برای حفاظت و بهبود تنوع زیستی، لازم است که اقدامات جامع و هماهنگ صورت گیرد. هدف اصلي این اقدامات حفظ و بهرۀ‌برداري پایدار از منابع طبيعي است. برای رسیدن به این هدف، لازم است که اقداماتی از جمله:
تثبيت و کاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي
کنترل و کاهش آلودگي هوا، آب و خاک
حفاظت و احیای اکوسیستم‌های حساس و مهم
ترویج و اجرای قوانین و مقررات محیط زیستی
توسعه و استفاده از فناوری‌های سبز و پایدار
تقویت آگاهی، آموزش و مشارکت عمومی
تشویق و حمایت از همکاری‌های بین‌المللی
انجام شود.
نتيجه‌گيري
در این مقاله، سه مشکل محیط زیستی را که به نظر من مهم‌ترین و فوری‌ترین هستند، بررسی کردم. این سه مشکل عبارتند از تغییرات آب و هوایی، آلودگی هوا و کاهش تنوع زیستی. این مشکلات باعث می‌شوند که محیط زیست، اقتصاد، سلامت و جامعه با تاثیرات منفی جدی روبرو شوند. برای حل این مشکلات، لازم است که اقدامات جامع، هماهنگ و پایدار صورت گیرد. این اقدامات شامل کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، کنترل و کاهش آلودگی هوا، حفاظت و احیای تنوع زیستی، ترویج فرهنگ پایدار و همکاری بین‌المللی است
ابوالقاسم کریمی
شاعر_نویسنده_فعال محیط زیست
13/مهر/1402
ورامین