مدار اوران

بسم الله الرحمن الرحیم
آوا شناسی یا صوت شناسی جهت موسیقی شعر در دسته بندی پایگان فعل در واژگان
تراز کردن اوزان عروض اگرچه در آهنگین کردن و ریتم شعر بسیار تاثیر دارد ولی با نظم و هماهنگی وزن در ارکان فعل صورت میگیرد در افاعیل و بحرهای مختلف اما در سرایش اگر پایگان سنتی شعر با جزئیات رعایت شود شعر غنی تر خواهد شد و زیباتر میشود
اساس ارکان عروضی متشکل از سه حرف ف ، ع ، ل است که به اختصار فعل میگویند یا تناسب واژگانی را وزن عنوان میکنند در اشعار کلاسیک پایه اوزان را به سه دسته تقسیم میکنند
1 سبب ، سبب بر سه قسم است خفیف و ثقیل و متوسط
2 وتد خود بر سه نوع است مقرون و مفروق و مرکب
3فاصله بر دو نوع است فاصله صغری و فاصله کبری
تمام واژگان صامت یا بیصدا ساکن هستند اما اگر مصوتی به آنها افزوده شود متحرک خواهند شد استثنا مصوتهای بلند آ ای او که پس از متحرک بیایند ساکن میشوند
س بدون مصوت ساکن است ولی سَ سِ سُ متحرک هستند
سبب بر دو قسم است اول سبب خفیف که تشکیل شده از واژگان دو حرفی که
یک متحرک و یک ساکن دارند مثل دَر دُر یِر
سبب ثقیل به تمام واژگان دو حرفی گفته میشود که
دو متحرک دارند مثل هَمِه رَمِه تَنِه
توجه ،،،،، همیشه تلفظ و شنیدن اصوات ملاک است نه نوشتن و خوانش واژگان
مثل همه تشکیل شده از یک متحرک هَ و یک متحرک مِ ،
این قانون در وزن شعر هم محاسبه میشود
پس شنیدن ملاک است نه خواندن در نوشته ما
یا تعداد حروف کلمات در نوشتن شعر ملاک نیست بلکه هدف شنیدن است مثل خواهر که میشود خاهر
بدینسان در کلمه همه ه بحساب نمی اید
سبب متوسط به واژگان سه حرفی گفته میشود که
یک متحرک و دو ساکن داشته باشند مثل رام ، یاد ، دام
وتد کثرت به واژگان 4 حرفی اطلاق می‌شود که
دو متحرک و دو ساکن دارند مثل کمان گناه رفاه
وتد مقرون به تمام واژگان سه حرفی گفته میشود که
از دو متحرک و یک ساکن تشکیل شود مثل قَمَرْ سَحَرْ پِسَرْ
وتد مفروق به تمام واژگان سه حرفی گفته میشود که
تشکیل شده از یک متحرک ، ساکن ساکن یا به دو متحرک که ساکن روی هجا دوم باشد مثل جامه خامه چانه
فاصله صغری به همه وازگان 4 حرفی گفته مبشود که
سه متحرک و یک ساکن دارند مثل پِسَرَمْ یا برسم و غیره
فاصله کبری به وازگان 5 حرفی گفته میشود که
از چهار متحرک یک ساکن تشکیل شده باشد مثال بِکِشَمَتْ یا سَحَرِما یا بزنمش