ملا محمدحسن کولیوند شاعر لرستانی
زنده‌نام "ملا محمدحسن" معروف به "ملا مئسی"، پرورده‌ی ایل بزرگ و ادب پرور ایل کولیوند است.
او شاعری چیره دست بوده است شعرهای زیبایی به زبان لکی سروده و از معروف‌ترین شاعران لکستان است که به خاطر بذله‌گویی و طرح انتقاداتش در شعر، وی را با "عبید زاکانی" مقایسه می‌کنند.
ایشان در سال ۱۳۲۰ خورشیدی، در روستای بُتَکی وفات یافته و در قبرستان پیرجید (پیرجِد) به خاک سپرده‌اند.
▪نمونه‌ی شعر لکی:
(۱)
بوده‌ام همراه يك درويشكی
بُد سواره بر سُرين ايشكی
گفت لُر برگو كجا خواهی تو رفت
هم چنين در حين اين گرمای تفت
راز خود را تو ز من مخفی مدار
تا دمی گردانمت بر خر سوار
واتِمِش مُوشن داوات رَحمَته
كاسه، كاسه شيره، مويژَه نعمَته
گِردِكون و دوغ خس، ماس و كَری
تُوك شُومی كوبيه هر كی بَيری
ای بِلستی، اُبِلِستی، مه هم لِسالِيسی بِهم
سَرِ قی پِركِرم اَرا هر دو كُرِم ِبیرَم
گفت لر مگو زين حرف‌های بی‌هده
دوغ و گردو اين بود، آلات سده
شيره كی لايق بود، در بزمی چنان
گر تو هستی خود بسی در آز آن
آنچه در بزم بزرگان جايز است
نقل و ريحان، لوز و بادام و گز است
و ز خورش‌های مطبخ و ز طعام مقوی
بر كسی ممنوع نيست، هرچه خود راغب شوی
زين ميانه آش صدری فخر نيست
بهتر از پندم به علم جفر نيست
پوست شومی ليستن نامردمی است
اين ز قانون خرد بار كمی است
گفت لر حالا مرو كه بيروئت كنند
گاه می‌باشد كه هم چوبت زنند
واتِم ای سك چُو كُلا و خر گِيَه
مَرنزانم آش صدری چوی چِيَه
مر تَرخينه نيه، ماش و نوژی و لوبيه
پيش از اين مِه هر خوراكِم يَه بیه.
(۲)
[شیرین وار]
شیرین وار وه ناز، شیرین وار وه ناز
ئو روژ شوخی دیم شیرین وار وه ناز
شایق بی واو شوق غمزه و عشوه وناز
وه ناز مخراما وینه کورپه باز
آگریجش داوی تیپ تیپ و مقراض
صف صف چوی نظام صف آرای سرباز
واو دسته حیتار قطرانی قیر رنگ
اسودی بیم دیز رنگی رنگارنگ
ژه راس تا رکبین سر آویز وه ناز
لیل وه خام مر دست گردان دا وه جاز
زره زر گوشان گوشواره گوهر
مر زیب و زیور بارگای قیصر
حاجبان چوی «قوس» «شابهرام» گور
دیده‌ش پر سودا بی باده مخمور
مژانه مه‌ر تیر «زال» تیرافکن
نصب سر پنجه‌ی بازوی «تهمتن»
خوار چوی اشکبوس بیچار چوی شغاد
ای طوره بنیاد عمرم دا وه باد
گوناش ابیضی شمس خاور خیز
لعل آسا چوی لعل بازو «شا پرویز»
بینیش شمس آسا شمع شا فغفور
شعاش مر وه رشه ستاره دیجور
لوان احمر گل ئو پره گلرنگ
حمرا مر سر جوش کارخانه فرنگ
هر تار وه گردن صاف سنتور ساز
واو لحن نیم نرم ماما وه آواز
هاملوش کس نیه‌ن ندارو همباز
شیرین شیوه وه‌ن نیشکرین باز
لیلی گل اندام گردی بانشه‌ن
شیرین کمتر کس وه درگاهشه‌ن
دلداران دخیل وه آدم هر وه دس
امان ژه کردار شوخ دیده مه‌س
امانه‌ن دخیل دردم دوا کر
زامم ژه وصال ویت مداوا کر.
(۳)
[زین حو یرده میر]
زین حویرده میر، زین حویرده میر
بیان کم اوصاف زین حویرده میر
افسرده کهن هفتصد پشت کبیر
هرچه‌ی شاه هتیه گشت هاتیه ویر
ریخته و ویه رده چوی کهنه حصیر
می شوم و بدیمن وینه‌ی دایا پیر
عیبته مشمارم مه‌ی نوین دلگیر
گله‌ی ژه‌م نه کین وه لای خان و میر
قلتاق تقه لتوق چکه نتی زین هی
بی تنگ و قشقن بی سینه بین هی
پوسیده پیفال بی عرق گیر هی
ای بوزینه شکل کار کبیر هی
ای ژه سیلمبن کؤنه لت کوت هی
ای گت اور چپیا کول ناشی گت هی
رکاو آسین کوت به‌ن رکاو می هی
ای رزوا بخور تپاله دوی هی
بال تقلتوق بونه کلاش چه‌ک
چرم پسه زین همونه‌ی روی تک
سر تنگ سر شال باف قشقن بن قن
گوش تاو درٌیا دو لو سینه بن
حلقه چه چه لچو اوسا گه‌ن تیشا
ای زین بهتانی وه بینا رشیا
قلتاق سس وسویل خومه گه‌ن گشیا
وه‌ن چو نوم ستی خشک بد تیشیا
دهنه دسکار اوسا «عینه‌لی»
سی گول میخ ارن ای دور جلی
سه‌ر کله پته دایا پیس رستی
ده‌م لخوم شاوال خومه گه‌ن لستی
قاچ زین ای طور مرخ سه‌ر بریا
ماینه دماغ ملاژی درٌیا
لاچپ میل او وه‌ر لاراس او دوما
چمان خریکه هوساسه قوما
تف ار روی بوتی ئه ناشی اوسات
کی تو زینی کین تا بوریمنو جات
دسکار سراج کوت پالان هی
نه چوی زین برگ، نه چوی پالان هی
اگر پالانی چیه نرم نیین
ار زین برگی کین چرا چرم نیین
ار کیسه لی کین پس گیانت کوه
آژ هه‌نگتینه ای طور لوه
شیوه زین نیرین عرقچین چه‌ته
خنک بردینه ای طور په‌ته
کثیف کنه‌ف، پیس چه‌ک چول
لو کیژ اور هاتی چوی ناخن غول
کاسه که‌ل ترکیب ار میگون مه‌نی
کرته شر دستور اژ مردی سه‌نی
لولو شش و رشک جا اژ کیک سه‌نی
ای شرٌی ار سر شور مانگه مه‌نی
می وه ویرت بو جنگ هفت لشکر
شراق و شروق گرز وراز سه‌ر
رم کوت گرز ار قبه‌ی اسپر
ژاو کاره خجل اوسای آسنگر
زین وات خدا عقل وه فرزندت بی
گاهی اژ اوقات بلکم پندت بی
جنگ هفت لشکر هر دونه بیه
چه‌نی رزم‌گاه ژاو وه‌رم دیه
بلکم بزانی تاریخ ثمود
وخت گمراهی شداد و نمرود
اسگه‌مه بیمه هزار سال سازیا
بسی‌خان و بیگ وه بینا تازیا
ایسا پیر بیمه بی‌دست و بی‌پا
وه مرور دهر کفتمه ار ای جا
تاریخی بوشم خو بگرین یاد
شه‌ش گل دره شهر دیمه وه آباد
وه کار چه ماین ارا چه‌م بینه
بعد اژ ای حده کی بین وه تینه
زین هه‌ر مه‌نی می نوین دسپاچ
آخر چرمه مای او سر سراج.
(۴)
مقصود و منظور رب‌العالمین
ترویج آئین ختم‌المرسلین
هر چه‌ن من ژه کفر کافرانم دور
حق فرما «کل اثیم کفور»
اثیم هر منم غمناک و محزون
امیدم تونی یا صاحب امور
وه‌یشتر وه درگات آوردم دخیل
هم ژه دخیلات نکرده تحصیل
بس آرزوم داشت پی راهنمائی
تقدس زیاد دویر ژه گناهی
هادی هدایت خلق گمراهی
ژه شرع نبی خیلی آگاهی
تا دیم پیدا بی آقای «شیخ فرج»
نوری ژه ظلمت یاوا من درج
بینی بین‌الله هدایتم کرد
عاشق وه مقام عبادتم کرد
وات کوتاه مه‌که‌ر اظهار ظهور
اظهار ظهور ختم آیه نور
من ژه قول او عارضم وه حق
قسمت وه ضرب فی یوم‌الخندق
حق وه عظمت بسم الله عظیم
اسماءالحسنی، راحم‌الرحیم
وه سوره الحمد راه مستقیم
وه آیه شریف سمیع‌العلیم
هم وه قائمان عرش عظیمت
وه بنا کرده بنای قدیمت
وه «روح‌الامین» وه «اسرافیلت»
هم وه «میکائیل» وه «عزرائیلت»
وه حق حرمت مالک نیران
وه اخلاق خوش خازن رضوان
وه حق «آدم»، «هابیل» و هم «شیث»
وه «نوح» و «حوت»، «صالح» و «ادریس»
وه «ابراهیمت»، وه «ذبیح‌الهت»
«اسحق» و «یعقوب»، وه وجیه‌الهت
وه «اسباط» و «لوط»، «شعیب» و «ایوب»
«موسی» و «هارون» بی‌نقص و عیوب
وه «یوشع» میثاق، «خضر» ذوالقرنین
وه حق «حسن» اصحاب حسین
وه صبر و شکیب امام مبین
وه حزن «زینب» غمناک حزین
وه لب تشنگان دشت کربلا
وه چنگ اعدای ظالم مبتلا
وه گلوی خشک طفل شیرخوار
وه صبر و شکیب حسین بی‌یار
وه دو دست قطع میر علمدار
باقی وه عزت ائمه‌ی اطهار
نه ژه قول من ژه قول پاکان
اسیران کفر دیده نمناکان
وه حق حرمت ابطل‌الابطال
وه حق مردان دارنده اقبال
بده‌ر وه حضرت اجازه‌ی ظهور
تا جهل و ظلمت بدل کی وه نور
وه حق حرمت «یونس» و «الیاس»
وه رای «ذواکفل» دانای حق نشناس
وه حق «حیقوق»، «دانیال» رئیس
«عزیز» وه «عیسی»، «شمعون» و «جرجیس»
وه حواریون ادبای خالد
«حنظله»، «لقمان»، چل و چوار زاهد
وه حق حرمت خواجه کائنات
وه عبودیت جمع ذی حیات
باز وه شرافت اولاد رسول
وه حق حرمت «فاطمه بتول»
هم وه رستاخیز دشت کربلا
وه ریش پر خوین «ابا عبدالله»
بده‌ر وه حضرت اجازه‌ی ظهور
تا زیارت کیم او کانون نور
مقصود اثیم «لک» بی‌شعور
هه‌ر یه‌سه حضرت زوی بکه‌ی ظهور
حد شرعیم ها وه دست او
قطع نفس شوم ها وه شست او
عرضم وه درگات وه روژ وه شو
عجل فی ظهور شتابان وه دو
یا «فرج‌الله» اجل فی فرج
صاحب‌الامری یعنی فی نهج
وه حق اجداد اطهارت قسم
وه روژ موعود دیدارت قسم
وه صبر ثابت ثبوتت قسم
وه یوم‌الاظهار ظهورت قسم
تو ویت معصومین حرفت قبولن
کی چن من خرف لمن یقولن
التماس بکه‌ر وه ذات بی‌چون
بلکم بسنین اجازه ظهور
دسمه دامانت ختم آیه نور
خیلی تعجیل که‌ر وه کار ظهور.
(۵)
پری من آورد قاصدی ژه مرگ
اعضاش ابیضی له ناو ابیض برگ
جا کرد او جناح زنگیان ارک
نه تعمیر مدا نه مه‌کردش ترک
چمان همام بی‌جوخه‌ی سیا کرگ
ساخته خداوند بی‌درز و بی‌برگ
یک راهی نیافت لیم بده‌ی خور
تاوای راه عبور دروازه‌ی دو در
هات ای صحن ارک دروازه وه گوش
خور دا وه لیم نیشت او بنا گوش
طوماری آورد تا وه دس مدهوش
ژه القای مضمون قلبم هات نه جوش
نویساوی ای دیو آدمی صورت
بی‌خور ژه مرگ عامی کم جورت
دیدت خلق کردن خدا په‌ی عبرت
عبرت هویچ نورد من وه ضلالت
وه‌ی خاو غفلت بی باک خفتنی
خاو مرگت بو، بو دین چفته نی
ژه بد بختی ویت ژه کار کفته نی
رفتنی راگه‌ی باید رفته نی
ویت حساو مه‌کرد ژه اهل قبور
تا خواهشگری لیت بکه‌ی عبور
محاسبه کیش ژه نفس شرور
تا سالم که‌رین نه یوم‌النشور
کردار بدم کردم شماره
فزون هات ژه عرش سما و ستاره.
گردآوری و نگارش:
#لیلا_طیبی (رها)