رحمان مریدی شاعر ایلامی
استاد "رحمان مریدی" شاعر لک‌زبان ایلامی زاده‌ی سال ۱۳۵۱ خورشیدی در دره‌شهر است.
وی از ایل بیرانوند و دبیر شیمی آموزش و پرورش است.
وی به زبان‌های لکی، لری، بختیاری و فارسی شعر می‌سراید.
▪نمونه‌ی شعر لکی:
(۱)
عشق تونه قورم کنی، طاقت اژی دلمه سنی
کرمیت و نفته َ مَرشِنی، آگرمِه جا ماله مَنی
عشق ِ تونَه چی بَرتِلَه، رمیاسَه سَر ئی خافِلَه
ئی خافِلَه مِرخِ دِلَه، گِه سازِ رسوایی ژَنی
چی مِرخِ ژار ِ روم ِ تو، پِی دونی اَژ ئه جوم ِ تو
بیمه اسیر دوم ِ تو، عِشق ِ تو ئی دومَه تَنی
شیت و گرفتارت مِنِم، لیوَه خَم ئِه بارِت مِنِم
چَن سالَه بیمارت مِنِم، ئِه تو نِئیمَه لوخَنی
بَستیسی زنجیر اَر قولِم، حلقه طنافی اَر مِلِم
کردیسی ئِه دریا وِلِم، عشق تو بی رحمه چنی
حُرد و هروشِم کردیه، بی‌حال و هوشم کردیه
تیری که نوشم کردیه، عشق تو ئه تیرَه شَنی
موشن کِه وَ دس وُژ نیَه، دِی ئَه کَسَه کَس وژ نیَه
شیتَه، هنارس وژ نیَه، هر کس که پا عشقت مَنی
تا کِی بکیشم جور ِ عشق، دردی نیه ئِه طور ِ عشق
خَط مِه بکیشِم دورِ عشق، اما نماو، قورِم کَنی.
(۲)
چنو ای بخت گَن لج کِردَه وامو
کِه کِردَه دی هَمِه مردِم سَوامو
دِ بَس رِنباز و ناراسیم وا یک
خدا هم تورِسَه نارَه هوامو.
(۳)
خیالت خو بیَه وِ دردسر مِه
که هم درمونَِه و هم دردِ سَر مِه
چِنو جا کِردَه دِ مَزگِ خیالم
کِه نوئَه ساعتی وِ دَر دِ سَر مِه.
(۴)
مِهارِم گِرتیَه ئِه دَس خیالِت
هِناسیم بِردیَه ئِه بَس خیالت
خیالِم داسَه تون ِ بی‌خیالی
مَزونِم ایر نِمام ئِه پَس خیالِت.
(۵)
وَه کِه تون دِه حوالی مِه دُرِس کِرد
تونِن هم لیوَه هِه چی مِه دُرِس کِرد
تو چی کالا، مِه چی بالا، وِ باو یَک
مِنِن سی تو، تونِن سی مِه دُرِس کِرد.
(۶)
اَرینم بی تو درد و بی قراری
بِنار اَر سَر بِنار و بی هُماری
تو چین و خاطر ِعشقت دُما تو
مپاشئ هَر خووامَر زیئم ِکاری.
◇ برگردان فارسی:
برایم بی تو درد و بی قراری‌ست
سربالایی سخت و ناهموار است
تو رفتی و پس از تو یاد و خاطره‌ات
دائم نمک بر زخم کاری‌ام می‌زند.
(۷)
مَچو یِه خَم، خَمی‌تِر ماری ئِه نو
کَتینَه سِه ئوارِم ئِه فلک خو
تو هر هوکارَه ژاریلی، مَزونِم؛
گِه دِه کاری تِر ئِه پیشِت نِمَه چو.
◇ برگردان فارسی:
غمی می‌رود و غمی نو می‌آوری
حسابی به من گیر داده‌ای، ای فلک
تو هم فقط زورت به ضعیفان می‌رسد،
می‌دانم که کاری دیگر از دستت بر نمی‌آید.
(۸)
زِمی بی نیرَه، جومی آو دِ رو نی
چراغیروشِه دِه آسارَه کو نی
چِنو کِه روسَم ایفتائَه دِه بُن چاه
مِه دونم آخر ئی شانومه خو نی.
◇ برگردان فارسی:
زمین بی‌خیر و برکت است و جرعه‌ای آب در رودخانه نیست
در سرزمین ستاره‌ها چراغی روشن نیست
از آنجایی که رستم در چاه افتاده
یقین دارم آخر این شاهنامه خوش نیست.
(۹)
تو مونگی نشقِت اَر آوَه مَکیشِم
خیالِ چیمِت ئِه خاوَه مَکیشِم
ارا یَه ساعتی بارِمتَه حوارا
چِنگِر اَر آسِمون کیاوَه مَکیشِم.
(۱۰)
حَفی یا اژدهایَه مارِ گیست
طناف ِدارَه ای تَمدارِ گیسِت
نه روزم روشن و نه شو دیاره
چِنو شیوَن وِ مِه شوگارِ گیسِت.
(۱۱)
حَفی هفتا سَرَه، تَمدار گیست
طناف ِدارِمه، هـَر تارِ گیسِت
نه روزم روزَه نه شو وِم دیاره
وِ سَر مِه شیونیَه شوگارِ گیسِت.
▪نمونه‌ی شعر لری:
(۱)
[تیا تو]
دِل اِشکار و تفنگچی زِل تیا تو
دِه کَلما کِردِنِش وا گِل تیا تو
زِنِم وِه گالَه مَردِم دونِسوئِن
کِه خین ِ دِل مِه ها دِه مِل تیا تو
کَمودارن، صحاو تیرِن تیا تو
کِه هِه وا دِل مِه درگیرن تیا تو
گِرئ حَردِن وِ دِل، پا رَهتِه نارم
گِمونِم قِلف و زنجیرِن تیا تو
دو مامورن، تفنگ دارن تیا تو
قطاری پر د شنگ دارن تیا تو
چی وِت کِردَه مگر اشکارِ دل مِه
کِه اِیرِشتِ پلنگ دارن تیا تو
مِنی جن و پری دارن تیا تو
هوا لیوَه گَری دارن تیا تو
اگر چه قاتل ِ جونِن، هنی هم
هزارون مشتری دارن تیا تو.
(۲)
تَشی وَن دِ کِلـِم وقتی هنا کرد
خیالش مین دلم شوری و پا کرد
تَموم ساز و کارِ دولتم بـُرد
مِنی ارتش و یِه‌گِل کودتا کـِرد.
(۳)
تو که بازی، زمو وات یا د بازی
زمین و آسمو وات یا د بازی
هِه گِه افتی وِ سرچوپی چنونی
کِه مرده قورسو وات یا د بازی.
(۴)
وِ گُردَت خَرمِنی می بافَه باَفه
وِ سینهَ‌ت پازِنو هان دِ مِرافَه
مِنی نقاش سیت کِردَه قلم ریز
نه کَم داری دِ خویی نه اضافه.
(۵)
تو خو بِرمِت قیامت کِردَه بَرپا
خَمِش طَعنه زِنَه وِ طاقِ کسرا
مِنی مانی رُخِت کِردَه قلم ریز
که هر خالِش و نیکی ها وِ سر جا.
(۶)
فلک کارِت دوچَشکی بی وِ سَر چی
دِ دَس جورِت گِلَی بورِم وِ تِه کی
مِه هم چی یوسف ایفتامَه دِ بُن چا
اَنی سی چی خَوَر دِ قافِلِه نی؟؟؟؟
(۷)
وِ نومِ دینِت اومانَه وِ جَنگمو
دِ هَر لا بَستِنَه رَه آوهِرَنگمو
خدا خُت بو وِ تِه کی پَل بیاریم
اِیما کِه کِردِنَه دَنگمو وِ نَنگمو.
(۸)
بَنی تو بییَه چی شاییَه سی مِه
رفیقی دردت آزاییَه سی مِه
وِ چارَک داری اَر داری قبولِم
صَدی بیتِر دِ اَرواییَه سی مِه.
◇ برگردان فارسی:
دربند تو بودن مانند شاه بودن برای من است
رفیقی با دردی که از طرف تو باشد برای من همانا سالم بودن است
اگر مرا به عنوان چارک دار خودت قبول کنی
صد مرتبه بهتر از ارباب بودن برای من است.
▪نمونه‌ی شعر فارسی:
(۱)
اگر دار مکافات است دنیا
چرا لبریز از آفات است دنیا
چرا آزاد می‌گردد گنهکار
و راسِ بیگناهان است بر دار
چرا اسب نجیبان مانده در گل
رسیده بار کج اما به منزل
رطب خورده کند منعِ رطب را
کند آزار قوم جان به لب را
چرا مردانگی اینگونه شد پست
که از هر دست دادی رفت از دست
اگر دنیا برای ظلم تنگ است
"کلوخ انداز را پاداش سنگ است"
چرا اینگونه شاداب است ظالم
به هر مجموعه ارباب است ظالم
همه دیدند تا قله رسیدن
ندارد هیچ ربطی با دویدن
همه ضرب‌المثل‌ها خوب اما
برای مردمان محبوب اما
چنان که تجربه کردیم عمری
تجارب یک یک اِشمَردیم عمری
سرای فتنه و جنگ است دنیا
برای اهل نیرنگ است دنیا.
(۲)
یخ زدم در این خزان انتظار
بر تنم آوار سرد برف پار
یک شکوفه در وجودم حس نکرد
گرمی ِ خورشید را فصل بهار
برخلاف دست‌های خالی‌ام
یک دل پر دارم از این روزگار
غیر از تکرار تنهایی و شب
خاطری دیگر ندارم یادگار
پای رفتن را برایم بسته‌اند
دور تا دورم بلندای حصار
زنده‌ام، اما نکردم زندگی
باختم، بد باختم در این قمار
تلخ بود و تلخ بود و تلخ بود
آمدم با این همه تلخی کنار
ریشخندی هم به احساسم نکرد
کاش با من مهربان‌تر بود یار.
(۳)
مپنداری ندارد گوش دیوار
زبان بسته است و خاموش دیوار
به چشم خویش دیدم در خرابه
که بی‌اندازه دارد موش دیوار
(۴)
به راه افتاده همچون زنگی مست
به شهر اندر گرانی تیغ بر دست
معیشت در حصار کوچه‌ای تنگ
گرفتار است در آغوش بن‌بست
(۵)
در حسرت خنده، آهتان باد آباد
هر خار و خسک به راهتان باداباد
ای طایفه‌ای که خون به دل‌ها کردید
در خرمن عمر کاهتان بادا باد.
گردآوری و نگارش:
#لیلا_طیبی (رها)