حسن ریاضی شاعر سرابی
استاد زنده‌نام "حسن ریاضی" متخلص به "ایلدیریم"، شاعر، زبان‌شناس و منتقد ادبی و روزنامه‌نگار ایرانی زاده‌ی بهمن ماه ۱۳۳۷ خورشیدی، در روستای جمال‌آبادِ سراب بود.
تحصیلات ابتدایی را در شهرهای هریس، مهربان و دبیرستان را در تبریز به پایان برد و سپس در دانشگاه علوم پزشکی ایران تحصیلات خود را ادامه داد.
وی از سال ۱۳۵۴ به‌طور جدی فعالیت‌های ادبی و فرهنگی را شروع کرد و از بنیانگذاران انجمن‌های ادبی آذربایجان در تهران بود. حسن ریاضی علاوه بر سرودن شعر و نوشتن مقالات ادبی و اجتماعی، به ترجمه آثار ادبی جهان نیز مشغول بود.
وی در دو دهه گذشته سردبیری «فصلنامه بین‌المللی آذری» و دبیری «انجمن ادبی فرهنگی حبیب ساهر» را برعهده داشت.
او ظهر امروز پنجشنبه ۲۸ مرداد ماه ۱۴۰۰ خورشیدی، بر اثر ابتلا به کرونا در بیمارستان شریعتی تهران در ۶۳ سالگی درگذشت.
▪کتاب‌شناسی:
- یاغیش یوخوسو (خواب باران) - انتشارات موغام.
- گؤزلریمدن آسیلدیم (از چشم‌هایم آویزان شدم) - انتشارات موغام.
- آنا دیلی.
- آیین نگارش و دستور زبان ترکی آذربایجانی.
- شناختنامه ناظم حکمت (مجموعه سه جلدی)
- مجموعه اشعار.
▪نمونه‌ی شعر ترکی:
(۱)
[کیمی]
کیمی
بوغازیندان آسیلیر
کیمی
آغزیندان…
کیمی
اوره‌ییندن آسیلیر
کیمی
گؤبه‌ییندن…
من
گؤزلریمدن آسیلدیم؛
گؤزلریمدن!
(۲)
[آنا دیلیم]
سؤزومون دادی،دوزو
اوره یمین ایچ اوزو
بایاتی لی ،قوشمالی
آنا نفس لی دیلیم
ایستکلرین شفقی
آرزولارین اوفوقو
سئوگی تاملی، یازاوزلو
«نسیمی» - سسلی دیلیم
آنام عؤمورشیره سین
وطنیمین نغمه سین
آخیدیب لا یلا لارلا
گئجه - گوندوز جانیما
قیزیل گول بئشیینده میشیل - میشیل یاتمیشام
اوخشامالار اوخشاییب
نازلامالار نازلاییب
آرزولارقانادلانیب
دیلکلریم اوچوشوب
آنادیللی دونیامدا، دیرچلیب بوی آتمیشام
هر دیلین اوز آدی وار
هر دیلین اوز دادی وار
باشقا دیللر شکر سه
آنامین دیلی بال دیر
شکرلردن دادیرام
دادلانیر سوزوم، نغمه م
بالمین دادی قاچسا
شکر بال دادی وئرمز
ایتر کؤنلومون اودو
ایتر سوزومو دادی
ایتر آرزومون آدی
سؤزومون دادی دوزو
اوره ییمن ایچ اوزو
«قورقود» آرزولو دیلیم
«فضولی» سؤزلو دیلیم
«نسیمی» - سسلی دیلیم
آنا نفس لی دیلیم.
(۳)
[چؤره‌ک قاچیر، بیز قاچیریق]
دینگ… دانگ
دینگ… دانگ
اویان!
اویان!
اویانیریق یوخولاردان:
قارانلیقدیر او یان، بو یان.
چیق … چیق
چیق … چیق
یوخو یاریمچیق، گئجه یاریمچیق.
یولا چیخ!
یولا چیخ!
قارین یاریمچیق، تیکه یاریمچیق!؟
آت قاچ!
آت قاچ!
چؤره‌ک قاچدی سن ده قاچ!
چؤره‌ک قاچدی سن ده قاچ!
قاچیریق
قاچیریق
چؤره‌ک آتلی، بیز پیادا
چؤره‌ک آتلی، بیز پیادا.
تاق، تاق – چکیش، دمیر
تاق، تاق – چکیش، دمیر
قیژ، قیژ – اوراق، زمی
ویژ، ویژ – موشار، آغاج
تیق، تیق – قلم، کاغاذ.
چکیش، برکیش
آلیش، وئریش
داوا، دالاش
قاچ، قاچ
قاچ، قاچ
چؤره‌ک قاچیر
بیز قاچیریق،
چؤره‌ک قاچیر
بیز قاچیریق،
قاچیریق، تاپیریق
توتوروق، تیخیریق
یاتیریق، دوروروق
قاچ، تاپ!
توت، تیخ!
تیخ، یات!
یات، دور!
دور، قاچ!
قاچ، قاچ!
چؤره‌ک آتلی بیز پیادا
چؤره‌ک آتلی بیز پیادا
قاچیریق
قاچیریق.
قارین سبد- روزو داری،
ساخلا دوشوم!
ساخلا دوشوم!
آللاه کسسین
بو قاتاری!
(۴)
[يانماق وار يانماق]
چيرت چيرت
يانار پيرپيز كول‌لاری
يانيب سؤنر سئرچه يوخوسو كيمی
كيمسه‌نين دوشوك دویغوسو كيمی.
نه ايشيغینا گووه‌نن اولار
نه ایستیسینه قيزینان.
چيي كرمه‌لردن چاتيلان اوجاق
كورون كورون كؤزه‌رر
چيي چيي يانا- بانا
كوله دؤنر.
يارامازلارین اوموسوغو
آيي دوستلوغو كيمی.
كولاسي گؤزلري گؤينه‌در
سينه‌لري تنگي‌در.
یانار، پاليت‌دا یانار
كؤز سالار
قيپ – قيرميزی قيزيل گول
آلوو ساچار
گونش رنگلی، سما عطيرلی، تورپاق سخاوتلی
ايستيسی جانلارا سینر
سئوگييه چئوریلر
گونشين ايزي كيمی.
جاندان یانان اوره‌کلرین اؤزو کیمی:
يانار سسسیز- سسسیز
یانار ایچین – ایچین
ايشيغیندا
دومانلي یوللار آیدینلانار
ايستيسیندن
نسیل‌لر ، فصیل‌لر قیزینار!
▪نمونه‌ی شعر فارسی:
(۱)
[با تو بودن]
زیبا بود با تو بودن
با نگاهت
سپیدی شیری رنگ بامدادان را
می‌دمیدی
بر خواب‌هایم!
با دستانت
روحم را
در شفق های سپیدمان
می‌تاباندی!
آنگاه
که اندوه جانم
جاری می‌گشت بر ململ مهر بی‌دریغ
زلالم می‌کردی
چون مهتاب و روح آب
سخن که می‌گفتی
آواز صدای هزار چلچله
می‌شکفت در کلامت و
سرشارم می‌کرد
از بهار و ترانه
اما
یاد همیشه شعله‌ور آن یگانه ایثار
بال بال که می‌زد در تو
خاکستر جانت پر می‌کشید
تا آنسوی نگاه
تا آه!
زردهای خزانی رویاهایت
بر ترانه و آوازم می‌دمید!
و تو اینگونه
روزان و شبانم را
با جلوه‌های جانت می‌آمیختی!
اما اکنون
این پرنده را
نای آواز بریده است
و چشم اندازش
کوچه باغ‌های خزانی است
آغشته اندوه شامگاه.
گردآوری و نگارش:
#لیلا_طیبی (رها)