شرح یک رباعی تعلیمی از نیما یوشیج

بسمه تعالی
چاپ شده در روزنامه خبر جنوب _ سال 1401
شرح یک رباعی تعلیمی از نیما یوشیج
صد کشت به آب و دانه انباشته بود
انباشته را نکو چنان داشته بود
در آخر کار بین به فضل شیطان
گویی که نه دانه ای در آن کاشته بود
مقدّمه :
استاد علی اسفندیاری ( 1276 _ 1338 ) متخلّص به نیما یوشیج , بنیانگذار و اسطوره ی شعر نیمایی و از چهره های ماندگار ادبیّات پارسی است . ایشان , در برخی از سروده هایش , به پند می پردازد . و نکته های ژرف و ماندگاری را بیان می کند . در زیر , به بررسی رباعی پند آموز ایشان درباره ی فریب شیطان رجیم , می پردازیم .
متن :
نیما یوشیج در این رباعی پند آموز , به نکته ی جاودانی اشاره می کند . و از اساسی ترین نکته های زندگی بشر , سخن می گوید . نیما یوشیج , در بیت ِ : " صد کشت به آب و دانه انباشته بود انباشته را نکو چنان داشته بود " با مثال زدن کاشتن ِ با زحمت و با در نظر داشتن کیفیّت محصول های زیاد گیاهی که با بذرپاشی و آبیاری , روئیده است . و محصول های آن در انبار , به خوبی نگهداری می شود . به نیّت ها و اعمال انسان ها در زندگی اشاره می کند . سپس در بیت دوم , می سُراید : " در آخر کار بین به فضل شیطان گویی که نه دانه ای در آن کاشته بود . " در پایان , محصول های گیاهی , چون با فضل و هدف شیطانی کاشته شدند, به خواست الهی که بر اساس وحی فرستاده شده , دشمن شیطان است , در دنیا یا آخرت , هیچ دانه ای , برای کشاورز , ثمری نخواهد بخشید .
در اینجا , نیمایوشیج به نکته ی ماندگاری اشاره می کند که :
هر کار , شروع و آغازی دارد . که پایه و اساس آنرا تشکیل می دهد . و نباید با نیّت بد و فریب شیطان, در زندگی , کاری را آغاز کنیم . زیرا در پایان , به خواست حضرت خداوند که دشمن شیطان است , تمام داشته های ما و نتیجه ی آن کار , باطل خواهد شد . واگر زحمت فراوانی هم , برای رسیدن به نتیجه ی کار شیطانی تحمّل کنیم , باز شکست خواهیم خورد .
. آری , " چون گذارد خشت اول بر زمین معمار کج گر رساند بر فلک، باشد همان دیوار کج . 1
نتیجه :
شیطان رانده شده , بر اساس وحی فرستاده ی خداوند , دشمن خداوند تابناک است . و فردی که فریب ابلیس را بخورد , گرفتارعذاب خداوند درخشان خواهد شد . و در زندگی , فرد باید به راه و هدف الهی برود . تا قدرتمند ترین و تنها معشوق و پرستیده و یگانه اراده ی هستی یعنی خداوند درخشنده , او را به سعادت در دو جهان برساند .
منبع :
کلیات اشعار نیما یوشیج _ انتشارات نیک فرجام _ چاپ اوّل _ 1392 .
1 . دیوان صائب تبریزی _انتشارات نگاه _ چاپ چهارم _ 1384 _.
نویسنده : سید محمد حسین شرافت مولا