اختیارات شاعری 2

سپاس خدای را که فرصتی دوباره داد تا بنویسم
اختیارات شاعری 2
اختیارات زبانی
اختیاراتی هستند که شاعر با نحوه بیان و شیوه تلفظ خود اعمال می کند.
🔷 اگر همزه آغاز هجا بعد از یک صامت بیاید ، می تواند در تلفظ حذف شود ؛ به عبارت دیگر ، اگر همزه بین یک صامت و یک مصوت قرار بگیرد ، ممکن است همزه تلفظ نشود .
مثال: درآن دَ ران
در آن حال پيش آمدم دوستی / كزو مانده بر استخوان پوستی
🔷 تغییر کمیت مصوت ها
🔶 بلند تلفظ کردن مصوت کوتاه
✔️بلند تلفظ کردن کسره اضافه
مانند
توانا بود هر كه دانا بود / زدانش دلِ پير برنا بود
دل ِ پير U - - U
✔️ بلند تلفظ کردن (( و ( ضمه ) )) عطف و ربط
مانند
شخص خفت وخرس می راندش مگس
خُف تُ - -
✔️ بلند تلفظ کردن مصوت های کوتاه پایان کلمه
مانند
نبينی باغبان چون گل بكارد /چه مايه غم خورد تا گل برآرد
چ ما یِ U - -
✔️ بلند تلفظ کردن فتحه در کلمه ی (نه) که به ندرت به کار می رود
نه سبو پيدا در اين حالت نه آب/ خوش ببين ولله اعلم باالصَواب
🔶 کوتاه تلفظ کردن مصوت بلند
در کلمات منتهی به مصوت بلند (( و )) و (( ی ))
اگر بعد از آنها حرف میانجی بیاید ، میتوان (( و )) و (( ی )) را کوتاه تلفظ کرد .
🔷 کلماتی را در نظر بگیرید که به مصوت بلند (( و )) یا (( ی )) ختم می شوند ؛ کلماتی مانند ابرو / گیسو / آهو / علی / خاکی اگر بعد از این مصوت ها ، بلافاصله مصوت دیگری بیاید ؛ مثلا ابرویت / گیسویت / آهوی / علی اِی / خاکیّت شاعر اختیار دارد که مصوت های بلند (( و )) یا (( ی )) موجود در انتهای این کلمات را کوتاه تلفظ کند . ضمنا میان دو مصوت ، صامت (( ی )) قرار می گیرد که آن را (( ی )) میانجی می نامند .
🔷 مصوت بلند (( و )) در کلمات تک هجایی مثل بو / رو / مو و . . . ، هیچ گاه کوتاه نمی شود ؛ تنها استثناء ، کلمه (( سو )) است که در صورت اضافه شدن به کلمه ای دیگر ، ممکن است کوتاه شود .
🔷 مصوت بلند (( ی )) در کلماتی مثل گیاه / بیا / ریاست / بیابان / خیار و . . . ، همواره کوتاه است
و آنها را این طور تلفظ می کنیم : بِ یا / رِ یا ست / بِ یا بان
پاینده باشید
سید هادی محمدی