اختیارات شاعرانه

سپاس خدای را که فرصتی دوباره داد تا بنویسم
اختیارات شاعرانه
اختیارات وزنی
این اختیارات به چهار دسته تقسیم می شود که آن ها را بررسی خواهیم کرد:
1- بلند بودن هجای پایان مصراع: هجای پایان مصراع (خواه کوتاه باشد، خواه کشیده) همیشه هجای بلند شمرده می شود و با نشانه (-) نشان داده می شود.
نکته ی مهمدر اختیار بلند بودن هجای پایانی: در اوزان همسان دولختی، هجای پایان نیم مصراع ها نیز همین حکم را دارند؛ یعنی اگر با بیتی که در وزن دولختی سروده شده است رو به رو بودیم، باید هجای آخر نیم مصراع هایش را بلند به حساب بیاوریم.
2.تسکین: از اختیارات شاعری است که طی آن شاعر می‌تواند یک هجای بلند به‌جای دو هجای کوتاه بیاورد؛ اما عکس اختیار تسکین (آوردن دو هجای کوتاه به‌جای یک هجای بلند) از نظر عروض‌پژوهان، صحیح نیست
شاعر می تواند به جای «فعلاتن» اوّلِ وزن «فاعلاتن» بياورد. به عبارت دیگر، شاعر می‌تواند فقط در رکن اوّلِ مصراع، به جای فعلاتن (ᴜ ᴜ - -)، فاعلاتن (-ᴜ - -) بیاورد. البتّه عکس آن درست نیست؛ یعنی نمی‌تواند به جای «فاعلاتن» از «فعلاتن» استفاده کند.
3-ابدال : آوردن یک هجای بلند (-) به جای دو هجای کوتاه است.
پرکاربرد ترین نوع ابدال، زمانی است که شاعر در رکن آخر مصراع، به جای «فعلن» از «فع لن» استفاده می کند.
4- قلب :شاعر به ضرورت وزن می تواند یک هجای بلند و یک هجای کوتاه کنار هم را جا به جا کند. کاربرد این اختیار شاعری فقط در رکن «مفتعلن» و «مفاعلن» می باشد.
پاینده باشید
سید هادی محمدی