قاسم ارژنگ شاعر صحنه‌ای

استاد "سید قاسم ارژنگ" متخلص به "تاته شه‌مال"، شاعر و پژوهشگر لک‌زبان، از سادات مشعشعی، زاده‌ی سال ۱۳۴۲ خورشیدی، در شهر صحنه استان کرمانشاه است. با چاپ نخستین شعرهایش در در دوران تحصیل به سال ۱۳۶۱ پا به عرصه شاعری گذاشت. او سرودن را به دو زبان کردی و فارسی به صورت جدی دنبال کرد. در شعر فارسی پیرو شاعران مدرن شعر معاصر از جمله: منوچهر آتشی، مهدی اخوان‌ثالث، احمد شاملو و سهراب سپهری و فروغ فرخزاد و... است. ارژنگ، علاوه بر چاپ اشعارش در مجلات و نشریات ملی و محلی، در جشنواره‌های ادبی متعددی شرکت کرده و جوایز و نشان‌هایی هم دریافت کرده که از آن جمله شرکت در جشنواره‌ی ادبی «گلاویژ» در سال ۲۰۰۷ میلادی (سلیمانیه).
▪کتاب‌شناسی:
- عریان‌تر از زبان شن‌زارها - نشر داستان (شعرهای این دفتر در قالب شعر نو و طی سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۸ سروده شده‌اند)
- چریکە‌ زام - شعر لکی - نشر زانا ایلام
- په‌نجره‌ێ شار - ۱۳۹۲
- خشت ساق
- گول ئه‌نار
- به‌ش سرووده‌ی کوتا
و...
▪نمونه‌ی شعر لکی:
(۱)
ڤێنه‌ت جهانێ پڕ اژ دەرڤه‌ج
چه‌مت قؤڵای جهان
دەرڤه‌چ ڤاز که‌ر
چاڵ تینیت
زام گیانت
تینی هه‌تنه دی
▪برگردان فارسی:
چهره‌ات جهانی پر از پنجره
چشمانت ژرفنای جهان
پنجره بگشا
گلوگاهت
زخم جانت
تشنه زاده شدند.
(۲)
دوێنه­‌شه­‌و
هه­‌ساره‌ێک چی
غه­‌ریب­‌تر ئه­‌ژ غه­‌ریب‌ترین موسافر
بی­ده­‌نگ­‌تر ئه­‌ژ په­‌نجه‌ره‌ێ شار.
(۳)
هێما ده­‌ریا دیاره
هێما ئاسوو دیاره
هێما ده­‌نگێ ماێ.
(۴)
خامووشی ئه­‌ژ ویر نمه­‌چێ
ده­‌نگ عشق به­‌رزترین سه­‌وڵ دونیاس.
(۵)
جاریک، دویر ئه­‌ژ ئاینه،
جاریک، ماومه ئاینه،
جاریک خه­‌تاتی وێه­‌رده و حاڵ و ئاینده.
هێما حاڵ نمه­‌فرووشم
ته­‌ماشا مه­‌که­‌مه ویرده­
خووه مه­‌پامه ئاینده.
(۶)
چوی مينای لچ سوير، سراو مه‌‌كه‌‌م ته‌‌ی
بژه‌‌ن كه‌‌مانچه‌و به‌‌ربه‌‌تی باربه‌‌‌ی
ساقی، نه ماسيم، نه به‌‌ت، نه سوونا
وێنه‌‌ێ دارێكم له‌‌ق په‌‌لم بپا
ده‌‌شتێ دڵه‌‌كه‌‌م وينه‌‌ێ چه‌‌م‌چه‌‌ماڵ
چه‌‌می ده‌‌نگێ سه‌‌ر په‌‌نجه‌‌ێ شه‌‌ماڵ
بپا بڵيزه‌‌ی زار و هه‌‌ناسه‌‌م
په‌‌ل داسه‌‌گيان و خه‌‌ياڵ و تاسه‌‌م
ساقی جام مه‌‌ێ ها ژه ده‌‌روينم
ئه‌‌ژ روشنای مه‌‌ێ، خودا ته موينم
هه‌‌ر چه‌‌ن خوم ِ مه‌‌ێ، په‌‌نجه‌‌ی زوورداره
ذات و زووری مه‌‌ێ هونه‌‌ری ياره
شه‌‌ماڵ، دڵداده‌‌ی ته‌‌ڵی پياڵه‌‌س
برشن مه‌‌سم كه، مه‌‌ێم قه‌‌واڵه‌‌س.
(۷)
په‌‌نجه‌‌‌ێ ئه‌‌ژ دڵێ ئاينه هه‌‌ته ‌‌دی
شعر ئه‌‌ژ دڵی ئاينه‌‌ په‌‌نجه كيشا سه‌‌ر ساز دلداری
چ خه‌‌ڵوه‌‌تی نه‌‌رمێ
چ ته‌‌نيايی گه‌‌رمێ
ئه‌‌ژ سه‌‌ر جاده‌‌ێ دڵداریم نويسا
وێنه‌‌يك ها دڵی ئاينه
جاده،
هه‌ناسه‌ێ عشق،
عوریانی و شعرێک تازه.
(۸)
دوینه­ شه‌و
هه‌ساریک مرد
غه ‌ریب­تر ئه‌ژ غه‌ریبترین موسافر
بی­‌ده­‌نگ­تر ئه ‌ژ په­‌نجره­‌لِ شار.
▪نمونه‌ی شعر کوردی:
(۱)
ژين ده‌‌روه‌‌چه‌‌گان تاڵه
به‌‌تاڵم له نيشتن
له ژێر ئاسمان دڵ‌ره‌ق خوينی خوزيه‌‌گان رشنن
تفه­‌نگ ئاگر نياسه گيانی گه‌‌نم
ده­‌نگێ قرچه­‌ێ جه­‌رگێ خوه­ر تيه­‌يد
وا، خوين گرتييه­‌سه­ ده­‌نويك.
(۲)
سواري پڕ قينی گوڵاله‌‌سوره‌‌كانی باخی ژينم ده‌‌خينكنێ
چ ترسناكه ‌‌ژيانی كوتره‌كان وه‌‌ك ده‌‌رگای چفت كراوی شاعران
من له‌‌خه‌‌ونی دڵ شكاو ژين ديم
له‌‌ وه‌‌رزی فرميسك
له‌‌ نيو هه‌‌ناسه‌‌ی ساعه‌‌ت
فرميسك ده‌‌له‌‌رزێ و ئاينه ‌‌ديته ‌‌دی
له‌‌تاڵی هه‌‌ناسه‌‌ی سه‌‌يمه‌‌ره ‌‌و ريژاو ده‌‌زانم
فه‌‌رقی ناكات، له‌‌سيبه‌‌ری بيستون دانيشم يا ‌‌له‌‌ژير تافگه‌ی‌‌ شاڵانی ريژاو؟
ته‌‌واوی ميشكم پڕ له‌‌ هه‌‌سته
ته‌‌واوی ژينم پڕ له ‌‌ئه‌‌وين
ته‌‌واوی هه‌‌ستم باڵ گرتن و فڕين
فرميسك ده‌‌له‌‌رزی
ئاينه ديته ‌‌دی
وشه‌‌كان ده‌‌ربه‌‌نده‌‌كان سوتيا نيشان ده‌‌ده‌ن
خاكي ده­‌ربه‌‌نده‌‌كان ئه­‌ڵن:‌
شاعر گوورانی شعره‌‌كانت؟
ئه‌ڵم: له‌‌چاره‌‌م نووسامه‌‌ ژينی دووجاره‌‌ ده‌‌خوڵقينم.
(۳)
ده­‌سم کتاویک گرد
زووانم بیه شعر!
(۴)
ئاگر نیامه کراسِ بی­‌ده­‌نگی
ژین وتی:
مال­ ئاوا!
(۵)
ریواریک شعرم سه‌یر کرد
شعر وتی: چِ غه­‌ریبه!
▪نمونه‌ی شعر فارسی:
(۱)
لب پنجره‌ای که صدای سوت قطار نور را
به ایستگاه‌های جهان رساند
دفتری از خاطرم را دیدم
غزلی از عشق در ساعتی برفی
و بالای بلند سروی که می‌دانست
سبزترین کاج این شعر
لحظه‌های بارانی‌ام را از بر کرده است.
گردآوری و نگارش:
#لیلا_طیبی (رها)