یونس رضایی شاعر بوکانی
استاد "یونس رضایی" فوق لیسانس علوم سیاسی و از شاعران به نام و صاحب سبک در زبان کُردی و ساکن بوکان است.
ایشان عضو شورای نویسندگان مجله سروه نیز بوده است.
کارهای "یونس رضایی" در حوزه ادبیات کودکان نیز در سه دسته ترجمه داستان‌های خارجی کودکان، داستان‌های محلی برای کودکان و شعر برای کودکان تقسیم بندی می‌شود.
▪︎کتاب‌شناسی:
- شین‌ترین به‌تاڵ.
- منم شاعیری ژنانی چاوه‌ڕوان.
- دستور زبان باران (مجموعه اشعار فارسی)
- دێوی مه‌نجه‌ڵ به‌سه‌ر (داستانی فانتزی برای کودکان)
- هه‌نگاوی یازده‌هه‌م (داستان های پندآموز برای دانش‌آموزان)
- مامه‌میاو (داستانی فانتزی)
- چیرۆکی گوێقوت و گوێڕه‌ش.
- زه‌ڕافه و مانگاکان.
- باڵڕه‌ش و باڵنه‌خشین.
- کایه به ئه‌لفوبێ.
- خۆره‌خاتوون.
- پشیله و که‌ڵه‌بابه‌کان.
- مراوییه وه‌رزێر.
- ئه‌و سه‌گه‌ی ده‌قرووسکێنێ.
- ورچه چکۆله خه‌ڵکی کوێی؟
- به‌سه‌رهاته‌کانی مامه‌ی.
و...
▪︎نمونه شعر:
(۱)
[به کودکی مبهوت در میانه‌ی زوزه‌ی گلوله و آژیر آمبولانس‌ها]
[کایە بە ئەلف و بێی گریان]
پاڵ وە تەختی خوێنەوە دە
جیهان سوورە لە گوێن دەستت
ئەو دەمانەی رەسالەتێکی نوێت لە جانتادا
ئەو رۆژانەی بووکەشووشەکان دڵتەنگی منداڵیت
وە تۆ لە شیعرێکی ئۆرژانسی دا... دەردەکەوی
بەسیمایەک لە سەرەتای وێرانییەوە.
بە لاپەڕەیەک لە ئاواەدنی‌دا
منداڵانی فلۆرانس...لە نەقاشی وەن گۆک‌دا دەبنە گوڵە بەڕۆژە
لە تابڵۆکانی مۆنش‌دا هاوار دەکەن
تا مانگایەک بهۆڕێنێ بە پێنووسەکانەوە... کە شیری سپین.
دوو لیوان شیری سپی بەیانان
دوو چاکلێت بۆ تاڵی ئێوارە وەڕەزکان و
قاقا بە تام و جێری... که لە شەقامەکانی شاردا
سەنگەر پڕ دەکەن لە دژوازی سوور.
پاڵ وە ئامبۆڵانسێکی سەوزەوە
کە مانگی سوور... کە خاچی سوور... کە پاکی سوور دەکاتەوە
ئەو جوغڕافیا ماندوە.
پەنجەکەکانت ژانێکی دوور لە رۆژئاوان
چاوەکانت خوێن بەری گرتوون دەمێکە
وە چەمۆڵەیەکی سوور لەو بەری ئوقیانووسەکان...
یەک لە شەقامە ئاڵۆزەکانی ئیستامبووڵ...
کە رووت دەبنەوە لە ئینسان.
تۆش بووکە شووشەکانت فێری ئەلف و بێی سوور کە
وە لە دەلاقەی شێعرەکانەوە... چاو لە دوور کە
با بایسیکڵەکانت ماندوو نەبن ئیتر
لە کاولاشەکانی ئێرە.
پاڵ بە جیهانەوە دە رۆڵە
کایەیەکی دی لە کتێبی مێژووت‌دا سبەی
کۆماریخوزاەکان خۆیان لە کۆڵانێکی دیکە‌دا حەشار دەدەن
دێموکڕاتەکان لە دارستانێکی تاریک دا
بیر لە کرێملین و کچە سپیکەڵانەکانی ئۆکڕاین
هێمن لە سوورایی ساتەکان وەرەدەر
شار بگرە...کە شەپۆلێکی دیکە لە خوێنە و
لە شیعرەکان دوور کەوە کە بووکەشووشەیەکی وێرانن
وە ئەو جوغڕافیایە گول کە
کە بێ بەری لە دەستنووسەکانی بارانن.
▪︎برگردان:
[تکیه بر تخت خون ده]
جهان سرخ است به مانند دستت
آن هنگام که رسالتی نوین در کیفت
آن روزها که عروسک‌ها دلتنگ کودکیت
و تو در شعری اورژانسی… نمایان می‌شوی
با رخساری از آغاز ویرانی.
به سمت صفحه‌ای از آبادانی
کودکان فلورانس… در نقاشی وانگوک آفتابگرادن می‌شوند
در تابلوهای مونش هوار می‌کشند
تا گاوی ماغ سر دهد بر قلم‌ها… که شیری سفیدند…
دو لیوان شیر سفید صبح هنگام
دو شکلات برای تلخی غروب‌های کسل
و قهقهە برای تام و جری… که در جادە‌های شهر…
سنگر را پر از تناقض سرخ می‌کنند.
تکیه بر آمبولانسی سبز
که ماە سرخ… کە صلیب سرخ… که همه را سرخ می‌کند
این جغرافیای خسته
پنجه‌هایت زخمی دور از غرب
مدت‌هاست خون چشم‌هایت را به تاراج بردە
و نفرتی سرخ آنسوی اقیانوس‌ها
یکی در جاده‌های شلوغ استانبول
که عریان می‌شوند از انسان
تو هم الفبای سرخ را به عروسک‌هایت بیاموز
و در روزنه‌ی شعرها… به دوردست‌ها نگاە کن
کە خسته نشوند دوچرخه‌هایت از ویرانه‌های اینجا
تکیه بر جهان ده فرزندم
فردا در بازی دیگری… کتاب تاریخت
جمهوری‌خواهان خود را در کوچه‌ای دیگر پنهان می‌کنند
دموکرات‌ها در جنگلی تاریک به کرملین و دختران سپیدروی اوکراین می‌اندیشند
به آرامی از سرخی لحظه‌ها بیرون بیا
شهر را تصرف کن… که موجی دگر از خون‌ست
و دور شو از شعرها که عروسکی ویران‌اند
و این جغرافیا را رسوا کن
که بی‌بهره از دست‌نوشته‌های باران.
▪︎برگردان از کوردی: ارسلان چلبی
(۲)
ناوت پێناسه‌ی کام به‌شه له خۆرهه‌ڵات
که نیشتمانی تاریکی
وه کێڵگه‌ی په‌نجه‌کانم بوو
له پاش نیوه‌ڕۆی ئه‌وین دا
(۳)
له ئێوه... پیرۆزه کاتێک به به‌فره‌وه
کلوو کلوو له کاتژومێر دا
ده‌خوێنێ
وه‌رزێکیش به رێبه‌ندان دا ماندوو
شکۆفه‌کانی... به‌یانی له گوڵدانی شێعری مندا.
(۴)
لێک ده‌درێته‌وه ئه‌و دڵه، له کۆڵانت دا... ئاواییم
به واتایه‌کی دوور له خوێن
داده‌خرێته‌وه به رووی دا
ده‌ڕوازه‌کانی غه‌ریبیم
ناوچه‌یه‌کم له ناوت دا پی ببه‌خشه که نیشتمانی بارانه
به‌ڵینێکم له چاوت دا
که سه‌ره‌تای نه‌حه‌جمینی ده‌ریاکانه
ون... رابردوویه‌ک له بادا
که رابردی... به ناوه‌نده‌کانی برینی دوێنێم دا
ئه‌ی مێژووی خه‌ونه‌کانم به تۆوه شین
ئاشنام که‌وه به شه‌قامه‌کانی دونیات
ئێره کاتی مه‌ترسییه
به بورجه‌کانی ئازادیت
ئێره شێعره... بێ به‌ری ده‌بێ له دروشمه‌کانی سبه‌ی
غه‌ریبی چاوه‌کانی تۆم
له رابردووی مه‌ترسی دا
ونی ده‌ڕوازه‌کانی جیهانت
که ناوه‌ندی ته‌نیاییمن
له ناوچه‌یه‌ک نا... که زمانی شێعرم بێ
به زمانی بێ‌سنووری ژان لێک ده‌وه... به‌ندیخانه‌م.
(۵)
هه‌ر خوێنی خۆم به تینوێتی ده‌خۆمه‌وه
له ده‌راوه‌کان که روونن
نه‌ک خه‌نجه‌ری زێڕینی خه‌و
به ده‌ماره‌کانی وشه‌م دا
ته‌قڵه‌کوت.
وه‌ک ئه‌وینی ون بووی نیگام
که به چۆمه‌کان دا خاپوور
به داره‌کان دا شه‌کاوه... ته‌رمێک له سوورایی خه‌مم
هه‌ر مه‌رگی خۆم به سه‌خڵه‌تی
له تابووته‌کان دا... که تاریک
نه‌ک باڵی گولله‌کانی شه‌و
به ده‌ڤه‌ری گوته‌کانم دا... ئاوه‌دان
وه‌ک ئه‌و ژانه روونه‌ی ئێستام
به ئاسۆی برینمه‌وه... خۆره‌تاو
به پێستی سپی هه‌میشه‌ی پێنووسمه‌وه
مانگ له هه‌ڕه‌تی مه‌ستیی دا
مه‌ودای کام ته‌نیایی بپێوم... به‌ڵێنه
له باکووری رووناکی‌یه‌وه... هه‌تا باشووری داره‌کان
رێگای کام ته‌رم به نیگامه‌وه ئاوه‌دان... هه‌تاکوو باڵێکی سه‌خڵه‌ت
[من پێش‌بینی‌یه‌کانتان به‌رده‌وام لێڵ ده‌که‌م
چه‌شنی ئاور... که باڵی دارستانه‌کان
رسته‌کانی ئه‌و شێعره‌شم
که کێڵگه‌یه‌ک له دڕدۆنگی]
به هه‌میشه‌ی مه‌رگی خۆمه‌وه راده‌که‌م
ره‌ویو له ته‌متان که دووره... له واتاکانی هه‌ڵفڕین
له وته‌کانی ئاو
گلاو به ئێستای تاریکی‌یه‌وه
هه‌تاکوو دوایین چرکه‌ی چۆم
ئاوا له حیله‌ی وشکی بیابان
ماندوو نا له‌رێگاکانم
به تینوێتی... له ده‌ریاکانتان دڕدۆنگم
وه خوێنی خۆم به لێومه‌وه
ده‌راوێکه بۆ ئاوا بوون...
گردآوری و نگارش:
#لیلا_طیبی (رها)