بولود قراچورلو شاعر مراغه‌ای
زنده‌یاد "بولود قراچورلو"، فرزند "مطلب" متخلص به "سهند" زاده‌ی سال ۱۳۰۵ خورشیدی در مراغه، شاعری ایرانی بود که به زبان ترکی آذربایجانی شعر سروده است. او در یک خانواده کارگری به دنیا آمد، که پدر و مادرش اسم فرزندشان را بولود (ابر) گذاشتند.
بولود در دوران جوانی به خاطر شرایط سخت خانواده بدون اتمام متوسطه، برای کمک به خانواده وارد بازار کار شد. در ۱۳۱۹ با اشغال ایران توسط متفقین بولود جوان وارد سیاست شد و نخستین شعرش در مجلس شاعران در تبریز خوانده شد.
تاریخ‌لر بویونجا ائی بؤیوک وطن
یاغییا دوشمنه اییلمه دین سن
بوگون طبیعت‌دن ایلهام آلدیم من
گئچدی سحر واقتی بو سؤز اورکدن
اینسانا روح وئره ن دیلینه آلقیش.
او از شاعران مبارز و انقلابی و از فداییان نهضت دموکراتیک (به رهبری پیشه‌وری) آذربایجان بود؛ که درآن سوی مرزها بسیار شناخته شده‌تر از ایران می‌باشد.
در سال ۱۳۲۵ به دنبال حوادث تلخی که در کشور رخ داد، مجلس شعرا تعطیل گردید و سهند نیز به همراه بسیاری از شعرا و نویسندگان ترک، زندانی و سپس به تهران تبعید گردید.
در سال ۱۳۳۲ پس از آزاد شدن سهند و دوستانش از زندان کودتای ۲۸ مرداد برای سرنگونی دولت مصدق رخ داد. در این سال‌ها سهند با دوست نزدیک و صمیمی خود "فرزانه" در تهران زندگی می‌کرد. او با راهنمائی دوستش با فولکلور و خصوصاً کتاب "دده قورقود" الفت گرفت و در این ماه‌ها شعر حیدر بابایه سلامِ محمدحسین شهریار، برای او منبع الهامی شد، سهند هم دده قورقود را شروع به نظم کشیدن کرد.
بولود قاراچورلو در تهران به عنوان یک کارگر ساده وارد کارخانه بافندگی شد و پس از سال‌ها کار و زحمت، موفق به تأسیس کارخانه بافندگی گردید و تا پایان عمر در این شغل به اشتغال پرداخت.
سرانجام او در سال ۱۳۵۸ در تهران از دنیا رفت. بعد از مرگ، میدانی به نام سهند به یادبود بولود قاراچورلو در مراغه نام گذاری شد.
"شهریار"، درمورد سهند می‌گوید: "سهند یک شاعرِ آزاده بود و آن خوی و اخلاقی که سهند داشت، در هیچ‌کس نبود."
▪︎کتاب‌شناسی:
- منظومه آراز
- منظومه خاطره
- سازمین سوزو (جلد نخست داستان‌های کتاب دده قورقود)
- دده مین کیتابی (جلد دوم داستان‌های کتاب دده قورقود)
- شهریارا مکتوب
- شعر یاساق.
▪︎نمونه شعر:
(۱)
اوخودوم دیرچلدیم آیاغا قالخدیم
شیشمك اولوب چاخدیم
ولكانا دؤندوم
بولود تك كیشنه دیم سئل اولوب آخدیم
كؤكسو داغ دالغالی اومانا دؤندوم
وارلیغیمی دانانا قلبزنلره
یامان یاخالاشدیم یامان ووروشدیم
یالان پالانلارین تاپشیردیم یئله
حاقسیزلیغا قارشی یامان ووروشدیم
اوره‌ك سؤزلریمی حاق سؤزلریمی
قایا كیمی دوشمن كؤكسینه ووردوم
قصبكارا جومورد بابالار كیمی
گاه قان قوسدوربان گاه قان اوتوردوم
الیمدن زینهارا زارا گلنله
كؤپك كوشگوتیلر ایت بیراخدیلار
حاق سوزیمه جاواب وئرمه ینلر
قدره قوللانیب غمه تاخدیلار
گوجوم گوجلرینه چاتانمادیقدا
هر طرفدن منی دوره له ییبلر سونگونو بؤیریمه سانجیب آدیما
وطنسیز دئدیلر نه‌لر دئدیلر
یئنه ده داغلار كیمی دوردوم دایاندیم
نه چكیندیم نه ده چاشدیم
محكمه‌لرینی ایلنجه ساندیم
دنیز كیمی جوشدوم كوكره‌دیم داشدیم
آیاغی كوندلی قوللاری باغلی
سسیمی اوجالتدیم آچدیم دیلیمی
اوره‌یی قوربالی سینه‌سی داغلی
دئدیم هر دردیمی هر نیسگیلیمی
چوخ یاخشی بیلیرسیز فیریلداقچی‌لار
من نه وطنسیزم نه ده گؤبه لك
دوغما دییاریم وار بؤیوك ائلیم وار
منیمدیر هم كئچمیش هم ده گله جك.
(۲)
طالعیمه سن باخ
دوشونجه‌لریم یاساق
كئچمیشیم‌دن سؤز آچماغیم یاساق
آتا بابامی آدین چئكمه‌ییم یاساق
آنامدان آد آپارماغیم یاساق
بابا دییاریم ایسه
پیتراق پیتراق بیلیرسن
دوغولاندا بئله
اؤزوم بیلمییه بیلمییه
دانیشماغیم دا یاساق ایشیم یاساق.
(۳)
چوخ یاخشی بیلیرسیز فیریلداقچی‌لار
من نه وطنسیزم نه ده گؤبه لک
دوغما دییاریم وار بؤیوک ائلیم وار
منیمدیر هم کئچمیش هم ده گله جک.
▪︎برگردان:
خیلی خوب می‌دانید ای اشخاص دو دوزه باز
من نه بی‌وطن هستم و نه قارچ
سرزمین مادری دارم طایفه بزرگی دارم
هم گذشته مال من است و هم آینده.
(برگردان:محمدعلی ارجمندی)
(۴)
[برگردان شعری از بولود]
من نمی‌گویم از نژاد برترم
نمی‌گویم مردم من از سایر ملت‌ها بالاتر است
در مسلک و راه من همه ملت‌ها دوست و برادرند
زبان و سرزمین هیچ ملتی را نمی‌خواهم از او بگیرم
گذشته و حال و آینده هیچ ملتی را تحقیر نمی‌کنم
یگانگی انسان‌ها ایده‌آل من است
نمی‌خواهم برابری و یگانگی انسان‌ها را به هم بریزم
برادری، دوستی و صلح ابدی از بزرگترین آرزوهای من در این دنیاست
من فقط یک حرف دارم آن هم این است که من هم انسانم زبان دارم ملت دارم سرزمین دارم
ما قارچ سمی نیستیم که از زیر خاک در آمده باشیم ما هم انسانیم و حق حیات داریم.
گردآوری و نگارش:
#لیلا_طیبی (رها)
منابع
- نقد شعر معاصر آذربایجان (با تحلیل شعرهای ساهر، سهند، باریشماز و سحر): نوشته همت شهبازی تبریز نشر اختر چاپ اول ۱۳۸۳
- بولود، شاعر مقاومت و سهند، دکتر محمدعلی فرزانه، ترجمه صابر روحبخش
- من از تبریز آمده‌ام، علیرضا صرّافی
- هفته نامه یاشایش ـ چهارشنبه ۳۱ شهریور ۱۳۸۹ ـ شماره ۱۲۳