پرویز ذبیح غلامی
"پرویز ذبیح‌غلامی" شاعر کورد زاده‌ی سنندج است.
او مقام برتر نخستین جشنواره شعر و کتاب برتر کوردی که به همت شورای اسلامی شهر مریوان برگزار شد؛ در سال ۱۳۸۳ خورشیدی را به دست آورده است.
▪︎نمونه شعر کوردی:
(۱)
[موسەلەس بازی]
هەموو شەوێ خەون دەبینم
ئەسپێ لە دەستم موسەلەس دەخوات
هەتاکوو خەون دەیباتەوەو
خەون دەبینێ
هەتاو موسەلەسە
درەخت موسەلەسە
مرۆ موسەلەسە
...
گرینگ نیە موسەلەس لە خەوندا چیە
فایتۆنچی ئاوها دەلێت و
قاقا پێدەکەنێ
دادەبەزم.
(۲)
ددانە بەردینەکانت پیشان بدە بە ئاوێنە، بە تەنیایی، بە هەورە برووسکە
بە دایکت دەڵێن: دارەمەیت
کە دەرکە دەکەمەوە ڕۆژنامەی بەیانیت لەبەر کردووە و
بەردئێسکی قاڵاوێک لەسەر شانت دانیشتووە و وەنەوز دەدات
مردووشۆر دەڵێ:
-بە شەو بتشۆم یا خۆڵەمێشی خەیزەران
تۆ خەونی دەریا دەبینی خەونی خەون
بە دایکت دەڵێن:
-بادەوان.
(۳)
یانێ هه‌ڵچوونی مه‌لافه‌کان و به‌یانی
ناشتاییم ددانی حافزه و
سه‌عاته‌که‌م چلووره‌ی تریاک
ژنی دراوسێ
مناله خووساوه‌کانی له به‌ر هه‌تاودا هه‌ڵده‌خات و ده‌ڵێ:
ـ به‌یانی باش!
هه‌میشه پاکه‌تێ سیگار و مشتێ ئیمزام
له ژنێک بێ هه‌ینی دا جێ هێشتووه و
هه‌ر که ته‌له‌فۆن زه‌نگ ده‌دات قارچکێ خوێناوی
له گیرفانی کراسه سپییه‌که‌مدا هه‌ڵده‌تۆقێ
ژنی دراوسێ
مناڵه تۆزاوییه‌کانی له بادا ده‌ته‌کێنێ و ده‌ڵێ:
ـ جارێکی تر به‌یانی باش!
هه‌ناسه‌م هاڵاوی قاڵاوه و
گووشییه‌که‌م بڵقی سابوون
یانێ...
(۴)
من که‌ڵه‌شێرم
رادیۆ قه‌تارچیان له جیاتی من ده‌قووقنێ و
من له جیاتی ره‌شه‌با.
دایکم که له سه‌ر گڵۆپه‌کانا خه‌وتووه و
خه‌ونی ئاسمان ده‌بینێ
ده‌ڵێ:بێده‌نگ به و
وه‌ک ئه‌م گشته ئاموشۆی شه‌ودره‌نگان بکه، ئاموشۆی ته‌نیایی
من هه‌تاو لازمم
باڵه‌کانم له فاستۆنییه و ده‌ندووکم له مه‌قه‌ست.
باوکم که له بیره‌وه‌رییه خوێنی و ناوه‌خته‌کانا چینه ده‌کات ده‌ڵێ:
بێ سه‌ر به و له چرای کامیۆن و واکسێنی مانگگیران پارێز که.
من که‌ڵه‌شێرم
مریشک فرۆش له چوارڕێیانی به‌یانیدا ده‌سێ بۆ هه‌تاو راده‌وه‌شێنێ و
قاقا پێده‌که‌نێ.
(۵)
[سێ شه‌ممه]
هێشتا هه‌رچی مه‌لافه و په‌نجه‌ره‌یه به وایتێکس ششتووه
هه‌تا قه‌لێک به سه‌ر حه‌وشه‌دا دابته‌کێ و
هه‌رچی سپییه قه‌لاوی بێ
کاتێ به‌فر دائه‌کات له جیاتی دره‌خت له کۆتایی پاییزه‌کانیا رائه‌وه‌ستم و
به‌رده‌وام قه‌لێک له کراسه سپییه‌که‌مدا ئه‌قڕنێ
هه‌رچه‌ند له ئاسمان و ناوه‌کانی ئاسمان سه‌ر ده‌ر ناکه‌م
لاده‌ن ئه‌ڵێ:
- تۆ به توون به‌ڵام ئه‌گه‌ر په‌نجه‌کانت له به‌فرا بڕچێ
کێ ئاسمان جێبه‌جێ بکات؟
په‌نجه‌ره دوور و دوورتر ئه‌بێته‌وه
سه‌رم له ژێر مه‌لافه‌دا حه‌شار ئه‌ده‌م و ئه‌گریم
(۶)
لە مردووشۆرخانەدا
هەمووشتێ وریشەی دێ
هەم فیشەکی نێو کاسەسەرم
هەم ئاوازەکانی مردووشۆر.
- برگردان:
در مرده‌شورخانه
همه چیز برق می‌زند
هم گلوله‌ی توی جمجمه‌ام
هم آوازهای مرده شور.
(۷)
دەرکە دەکوتم
لە رووی خۆمدا دەرکە دەکەمەوە
خۆم خوڵک دەکەمە ماڵەوە
سەر دەخەمە سەرشانی خۆم و
دەگریم
...
نازانم هەواڵی مردنی کێم پێیە؟
- برگردان:
در می‌زنم
در را به روی خودم باز می‌کنم
خودم را به خانه تعارف می‌کنم
سرم را روی شانه‌ی خودم می‌گذارم و
گریه می‌کنم
...
نمی‌دانم خبر مرگ چه کسی با من است؟
(۸)
هه‌مووشه‌وێ
له تی ڤییه‌که دێته ده‌رێ و
له خه‌ونی قاڵییه‌کاندا مین ده‌چێنێ و
له ته‌نیاییی کراسه‌کاندا
مردوو
که به یانی ده‌چێته‌وه ناوێ
ده‌سبه‌جێ
ده‌بێته‌وه به بێژه‌ری هه‌واڵه سیاسییه‌کان
- برگردان:
هر شب از تلویزیون بیرون می‌آید
در رویای قالی‌ها مین می‌کارد
و در تنهایی پیراهن‌ها
مرده.
صبح که به تلویزیون باز می‌گردد
در یک آن
گوینده‌ی اخبار سیاسی می‌شود.
(۹)
دره‌خته‌کان نازانن شه‌ڕ چییه
به‌ڵام ئه‌و قاڵاوه‌ی
به ده‌نووک روومه‌تی شه‌ڕڤانێ هه‌ڵده‌گرێت و
بۆ زه‌ڕنه‌قووته‌کانی ده‌بات
ده‌زانێ
دڵنیام ده‌زانێ
- برگردان:
درخت‌ها نمی‌دانند جنگ چیست
اما کلاغی که صورت سرباز را به منقار می‌گیرد
و برای جوجه‌هایش می‌برد
می‌داند
می‌دانم که می‌داند.
(۱۰)
تۆ ماسییه‌کی ساویلکه‌یت
له قووڵایی ده‌ریای نه‌وتدا
ئه‌و ڕاوچییه‌ی به ده‌مته‌وه پێده‌که‌نێ
هاتووه ده‌ریا راوبکات.
-برگردان:
تو ماهی ساده لوحی هستی
در اعماق دریای نفت
صیادی که به رویت لبخند می‌زند
به صید دریا آمده است.
(۱۱)
هه‌تاو و مردووشۆر نووستون
قاڵاوێک
پێکه‌نینی مردووه‌که به ده‌نووک هه‌ڵده‌گرێت و
هەڵدەفڕێت.
- برگردان:
آفتاب و مرده شور خوابیده‌اند
کلاغی
لبخند مرده را به منقار می‌گیرد و
می‌پرد.
▪︎برگردان اشعار: فاطمه فرهادی
▪︎نمونه شعر فارسی:
(۱)
[مداد رنگی]
مداد خاکستری یە مربع کشید،
مربع مثل جمعە.
مداد قرمز یە پنجرە کشید،
پنجرە مثل دلتنگی.
مداد خاکستری گفت:
گفتی کی بر می‌گردن؟
مداد قرمز پنجرە رو بست و گفت:
دیگە بر نمی‌گردن.
مداد خاکستری یە آە کشید،
آە مثل مداد خاکستری.
مداد قرمز هیچی نکشید.
هیچ مثل هیچ.
▪︎نمونه داستان:
(۱)
[زیستگاه نامه]
زن همون‌طور که پرنده‌ها رو اتو می‌کرد گفت: ”سپیداری رو که انداختم تو لباسشویی در بیار!”
مرد ته سیگارش رو از پنجره بیرون انداخت و گفت: ”دست بردار هیچکی نمی‌تونه این زمین گند زده رو تمیز کنه.”
(۲)
[گوسفند نامه]
گوشی را که برداشتم، زن مثل گوسفندی که اشتباهی به کشتارگاه زنگ زده باشه گفت: بع!
گفتم: بع!
گفت: ببع بع بع ببع بع!
گفتم: بع ببع ببع!
گفت: بــــــــــــــــــــــــــع!
بدون اینکه جواب بدم گوشی را گذاشتم، روی کاناپه‌ی خونی نشستم و تا چشم داشتم گریه کردم!.
(۳)
[هوا نامه]
دکتر مثل گاوی که هر روز با سلاخ‌اش سلفی بگیره، گفت: ”آروم باش! من می‌تونم درداتو دوا کنم!”
گفتم: ”ولی من که دردی ندارم.”
دکتر گفت: ”یعنی اینکه برای درختای بیمارستان نقشه‌ی فرار می‌کشی یا قرص‌هاتو می‌دی به خورد پرنده‌ها، درد نیست؟”
گفتم: ”نه نیست!”
وقتی قرص‌ها رو به خوردم داد با عجله زدم بیرون، سیگاری روشن کردم و فکر کردم که چطور می‌تونم به خورشید یاد بدم دیگه غروب نکنه!.
▪︎برگردان داستان‌ها از کوردی: فاطمه فرهادی
گردآوری و نگارش:
#سعید_فلاحی (زانا کوردستانی)