احمد محمود / نویسندگان عصر ما
استاد نامیرا "احمد اعطا" ملقب به "احمد محمود" نویسنده‌ی خوزستانی در دهم دی ماه سال ۱۳۱۰ خورشیدی در اهواز دیده به جهان شد. پدر و مادر او، هر دو متولد شهر دزفول بوده‌اند؛ به این دلیل او به دزفول تعلق خاطر بسیاری داشت به شکلی که در اغلب آثار او می‌توان ردپایی از گویش مردم دزفول را مشاهده نمود.
او تحصیلات دبیرستان را در مدرسه شبانه شاپور و در سال ۱۳۲۹ به پایان رساند و پس از آن راهی دانشکده افسری شد. او در سال‌هایی که در دانشکده افسری به سر می‌برد، درگیر بازی سیاست شد که تبعید و زندان را به دنبال داشت.
نخستین باری که احمد محمود به زندان افتاد به ماجرای کودتای ۲۸ مرداد در سال ۱۳۳۲ باز می‌گردد. او که فردی سر سخت و دغدغه‌مند بود به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه داد و ۴ سال از بهترین سال‌های جوانی خود را در زندان به سر برد و پس از آن نیز به بندر لنگه تبعید شد. اما در این دوران به نوشتن روی آورد. او نخستین داستان خود با نام "صُب می‌شه" را در مجله امید ایران در سال ۱۳۳۳ منتشر نمود. نگارش این داستان همانند شعله‌ای کوچک به او زندگی او دلگرمی می‌داد به شکلی که او هرگز نتوانست نوشتن را رها کند. دومین نوشته‌ی او یک مجوعه داستان با نام "مول" است که در سال ۱۳۳۸ توسط نشر معین منتشر شد و نوید بخش یک شروع حرفه‌ای برای احمد محمود بود.
او در ادبیات، رئالیسم اجتماعی را دنبال می‌کند و صدای طبقه‌ای از جامعه است که قربانی فقر و اختلاف طبقاتی شده‌اند و فرصت کمتری برای شکوفا کردن استعدادهای خود داشته‌اند.
نخستین رمان بلند احمد محمود، "همسایه‌ها" نام دارد. او بین سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۵ مشغول نگارش رمان همسایه‌ها بود. پس از پایان بازنویسی آن او تا مدت‌ها شرایط را برای انتشار رمان مناسب نمی‌دانست به همین علت بخشی از آن را در نشریات به چاپ رساند. همسایه‌ها نهایتا در سال ۱۳۵۳ توسط انتشارات امیرکبیر در تهران منتشر شد؛ اما تا سال‌های بعد گرفتار سانسور و توقیف بود.
احمد محمود در طی ۴۳ سال فعالیت ادبی خود در مجموع ۱۴ کتاب شامل، ۹ مجموعه داستان کوتاه و ۵ رمان بلند را منتشر کرد.
▪︎کتاب‌شناسی:
• مجموعه داستان‌ها:
- مول (۱۳۳۶)
- دریا هنوز آرام است (۱۳۳۹)
- بیهودگی (۱۳۴۱)
- زائری زیر باران (۱۳۴۶)
- پسرک بومی (۱۳۵۰)
- غریبه‌ها (۱۳۵۰)
- دیدار (۱۳۶۹)
- قصه آشنا (۱۳۷۰)
- از مسافر تا تبخال (۱۳۷۱)
• رمان‌ها:
- همسایه‌ها (۱۳۵۳)
- داستان یک شهر (۱۳۵۸)
- زمین سوخته (۱۳۶۱)
- مدار صفر درجه (۱۳۷۲)
- درخت انجیر معابد (۱۳۷۹)
• ترجمه:
- آدم زنده (رمان) - اثر ممدوح بن عاطل ابونزال (۱۳۷۶)
• دیگر آثار:
- دو فیلمنامه.
- حکایت حال، گفتگوی احمد محمود با لیلی گلستان، انتشارات معین.
احمد محمود در طول سال‌های پرافتخار خود تنها یک جایزه در ایران دریافت کرده است. آخرین اثر او، درخت انجیر معابد برنده‌ی اولین دوره جایزه هوشنگ گلشیری در سال ۱۳۸۰ شد.
همچنین جایزه پکا برای مجموعه آثارش در سال ۱۳۸۰ دریافت کرد.
احمد محمود در اواخر عمر دچار بیماری تنگی نفس شد و این بیماری در سال ۱۳۸۰ یک بار او را به بیمارستان کشاند. در اول مهرماه ۱۳۸۱ بار دیگر حال او به وخامت گرایید و پس از انتقال به بیمارستان و بستری شدن، در روز جمعه ۱۲ مهر سال ۱۳۸۱ به دنبال یک دورهٔ بیماری ریوی در بیمارستان مهراد در تهران درگذشت و در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد.
گردآوری و نگارش:
#لیلا_طیبی (رها)
منابع
- احمد محمود (ادبیات معاصر ایران در گذر زمان ۱) نوشته حبیب باوی ساجد، انتشارات افراز.
- احمد محمود (مجموعه یاد ۶) نوشته حسین جاوید، انتشارات ایده خلاقیت.
- بیداردلان در آینه (معرفی و نقد آثار احمد محمود) نوشته احمد آقایی انتشارات به‌نگار.
- جستارهایی دربارهٔ آثار احمد محمود را محمد مفتاحی در نشر روزگار به سال ۱۳۹۴ منتشر کرده است.
- باژن، کیوان. ۱۳۹۹. همراه با احمد محمود، به کوششِ کیوان باژن، تهران: نشر هزاره سوم اندیشه.