استاد شمس لنگرودی
محمّد شمس لنگرودی
(Mohammad Shams Langroudi)
شاعر، پژوهشگر، بازیگر، خواننده و مورخ ادبی معاصر ایرانی
زادهٔ ۲۶ آبان ۱۳۲۹درلنگرود (لَنگرودیکی از شهرهایاستان گیلاناست)
(تهیه این مطلب به پیشنهاد دوست عزیزم مهرداد مانا صورت گرفت و از این پیشنهاد زیبا متشکرم جناب مانای شریف🌻 مطلب بعدی در جمعه آتی ،پیشنهادیست از دوست گرامی من ، امیرحسین علامّیان عزیز ، در آنبهبیوگرافیاستاد احمدرضا احمدی و گزیده اشعارایشان میپردازیم🌻)
محمدتقی جواهری گیلانیمعروف بهمحمد شمس لنگرودیشاعر و پژوهشگر معاصر ایرانی و از اعضای کانون نویسندگان ایران ، در 26 آبان 1329 در محلۀ آسید عبدالله لنگرود به دنیا آمد. شمس لنگرودی در خانواده‌ای مذهبی بزرگ شد. پدرش، آیت‌الله جعفر شمس لنگرودی ، از روحانیان لنگرود بود که مدت ۲۵ سال امام جمعه لنگرود بود. محمد شمس لنگرودی در سال 1336 وارد دبستان کورش در سبزه میدان لنگرود شد و در سال 1342 هم در همان شهر، وارد دبیرستان امیر کبیر شد. شمس لنگرودی سال بعد از آن (1343) به دبیرستان ملی محمدیه رفت. در سال 1346 در دبیرستان خیام برای تحصیل در رشته ریاضی، ثبت نام کرد و در سال 1348 موفق به دریافت دیپلم در این رشته شد. شمس لنگرودی پس از گرفتن دیپلم ریاضی، به مدرسه عالی بازرگانی رشت رفت و در سال 1353 مدرک لیسانس خود را در رشته اقتصاد از این دانشگاه گرفت. شمس لنگرودی از سال 1352 در مدارس رشت، ادبیات فارسی تدریس می کرد.
🌻انتشار اولین کتاب
در سال 1354 به تهران رفت و در دبیرستان دخترانه تدرس ادبیات فارسی را شروع کرد.چندی بعد به دلایل سیاسی از کار خود اخراج شد و به زادگاه خود،رشت، بازگشت.شمس لنگرودی با هزینه شخصی در سال 1355 دفتر شعرش با نام رفتار تشنگی را منتشر کرد.به عقیدهاو انتشار این کتاب در واقع خداحافظی با دوره خاص فکری و زیبایی‌شناسی و آغازی دیگر در نوع تفکر ادبی او بوده‌است.
در سال 1358 وی پس از دو سال کار کردن در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مجدد اختراج شد.در همان سال او با فرزانه داوری ازدواج کرد.
در شهریور 1361 با زندانی شدن برادرش،او نیز دستگیرشده و در زندان اوین زندانی میشود. با تلاش‌های پدرش و ساطت و پیگیری آیت الله حسینعلی منتظری پس از حدودی یک سال از اوین آزاد میشود. زندان باعث تأثیر عمیقی در افکار و جهان بینی محمدتقی جواهری گیلانی شد. پس از این رخداد وی تصمیم گرفت با تمام وجود به ادبیات بپردازد.
از سال 1371 سفر های بین کشوری شمس، و سخنرانی های وی در سراسر دنیا آغاز شدند. در حال حاضر محمد شمس لنگرودی سال هاست که در مؤسسه رخداد تازه تدریس میکند.
وی از سال 1395در درس آشنایی با ادبیات کهن ایران و جهان مشغول تدریس است.
-------------------------------------------------------------------------------
🌻سبک شعر محمد شمس لنگرودی
«محمد شمس لنگرودی» شاعر و نویسنده‌ی معاصر ایرانی به سبک شعر نو اشعارش را می‌سراید. مضمون بیشتر شعرهایش درگیری انسان مدرن با جامعه‌ی سنتی است، این دغدغه حتی در داستان‌های منتشر شده از این نویسنده نیز به‌وضوح دیده میشود.
سبکشمس لنگرودیبه فریدون تولّلی، فریدون مشیری و نادر نادرپور بسیار نزیدک بود. سپس با وارد شدن به جریانات سیاسی به شعرسیاوش کسراییو احمد شاملو تمایل بیشتری پیدا کرد. اما او در کتاب نت هایی برای بلبل چوبی از نگاه آرمان خواهی و ایدئولوژیک فاصله گرفته و سعی در ساختن فضایی جدید می کند. کوتاه نویسی، زبان طنز و ساده و پر رنگ بودن حس عشق از ویژگی کارهای اخیر لنگرودی هستند.
او درباره‌ی آثارش میگوید: «هرچه نوشتم و هرچه شعر سرودم برای دل خودم بود و به همین دلیل شعرهایم برای مردم اثرگذار و الهام‌بخش است.»
نمونه غزل:
رفته ای از بر ما چشم به راهیم بیا حلقه در گوش در کعبه آهیم بیا
دوریت بند غم افکند به‌پای دل مست مست بودیم و پشیمان ز گناهیم بیا
بی تو مهتاب پریشان شد و گل‌ها خشکید دل غم اندود چو شب‌های سیاهیم بیا
می‌تراود ز لب کوزه شب آب سکوت ما به یاد تو به شب غرق نگاهیم بیا
زندگی چوبه دار و همه آویختگان طالب صحبت آن مهرگیاهیم بیا
شمس خاموش شد از دوریت ای دور قمر گرچه با یاد تو در حضرت ماهیم بیا
-------------------------------------------------------------------------------
🌻تلمیح های غزل)
اشاره به حج بردن مجنون توسط پدر برای رهایی از عشق
که این کار اورا عاشق تر میسازد و در آنجا برای افزونی عشقو لیلی دعا میکند...
.....
آمد سوی کعبه سینه پرجوش چون کعبه نهاد حلقه بر گوش
گفت ای پسر این نه جای بازیست بشتاب که جای چاره سازیست
در حلقه کعبه کن دست کز حلقه غم بدو توان رست
از جای چو مار حلقه برجست در حلقه زلف کعبه زد دست
می‌گفت گرفته حلقه در بر کامروز منم چو حلقه بر در
در حلقه عشق جان فروشم بی حلقه او مباد گوشم
گرچه ز شراب عشق مستم عاشق‌تر ازین کنم که هستم
گویند که خو ز عشق واکن لیلی‌طلبی ز دل رها کن
یارب تو مرا به روی لیلی هر لحظه بده زیاده میلی
از عمر من آنچه هست بر جای بستان و به عمر لیلی افزای
.....
(نظامی)
شبی چون سینهٔ عشاق پر دود ز تاریکی چو جانهای غم اندود
فلک دودی ز دوزخ وام کرده سرشته زاب غم شب نام کرده
(امیرخسرو دهلوی ،عارف و شاعر بزرگ پارسی‌گوی هند در سال ۶۵۱ هجری قمری در دهلی متولد شد)
سبزه خط تو دیدیم و ز بستان بهشت به طلبکاری این مهرگیاه آمده‌ایم
(حافظ - غزل شمارهٔ ۳۶۶)
زندگی شاید
یک خیابان درازست که هر روز زنی با زنبیلی از آن میگذرد
زندگی شاید
ریسمانیست که مردی با آن خود را از شاخه می آویزد
زندگی شاید طفلیست که از مدرسه بر میگردد
زندگی شاید افروختن سیگاری باشد، در فاصلهٔ رخوتناک دو هم آغوشی!
یا نگاهِ گیجِ رهگذری باشد
که کلاه از سر بر میدارد
و به یک رهگذر دیگر با لبخندی بی‌معنی میگوید: «صبح بخیر!»
......
(تولدی دیگر - فروغ فرخزاد)
بی تو مهتاب شبی باز
از آن کوچه گذشتم...
همه تن چشم شدم
خیره به دنبال تو گشتم.....
(فریدون مشیری)
-------------------------------------------------------------------------------
(🌻دلم به بوی تو آغشته است!)
دلم به بوی تو آغشته است
سپیده دمان
کلمات سرگردان برمی خیزند و
خواب آلوده دهان مرا می‌جویند
تا از تــــــو سخن بگویم
کجای جهان رفته‌ای
نشان قدم هایت
چون دان پرندگان
همه سویی ریخته است
باز نمی‌گردی، می‌دانم
و شعر
چون گنجشک بخارآلودی
بر بام زمستانی
به پاره یخی
بدل خواهد شد.
-------------------------------------------------------------------------------
🌻شمس لنگرودی در سینما
«محمد شمس لنگرودی» از اواخر دهه‌ی هشتاد به‌عنوان بازیگر وارد سینما شد، او در فیلم «فلامینگو شماره 13» به کارگردانی «حمیدرضا علیقلیان» ایفای نقش کرد. پس از این فیلم سینمایی، او در فیلم «پنج تا پنج» به کارگردانی «تارا اوتادی» هم حضور داشت. این فیلم سال ۱۳۹۲ ساخته شد و از دیگر بازیگران آن می‌توان به «رضا کیانیان» و «علی اصغر شهبازی» اشاره کرد. «احتمال باران اسیدی» فیلم موفق و پرافتخار دیگری است که «محمد شمس لنگرودی» در آن هم حضور داشته است. این فیلم به کارگردانی «بهتاش صناعی‌ها» سال 1394 اکران شد.
دوباره زندگی(۱۳۹۶)
رفتن(۱۳۹۵)
احتمال باران اسیدی(۱۳۹۳)
پنج تا پنج(۱۳۹۲)
فلامینگو شماره ۱۳ (۱۳۸۹)
-------------------------------------------------------------------------------
آفتابم گرچه می‌رانی مرا نیستی جز داغ‌پیشانی مرا
در هوایت پر کشیدم سال‌ها سال‌ها باد است ارزانی مرا
قطره بودم آب گشتم ابروار بازگردم تا چه گردانی مرا
بال‌هایم از درون روییده‌اند سیر آفاق است پنهانی مرا
-------------------------------------------------------------------------------
(🌻می افتد از دهان!)
این موسیقی
می افتد از دهان
تو اگر.... نخوانی!
---------------------------------------------------
(🌻بارانم ...)
می بارم
چشمانی کو که تو را ببینم
دهانی که تو را بخوانم
گوشی که تو را بشنوم
بارانم
می بارم
کورمال، کورمال
در کنارت!
---------------------------------------------------
(🌻بخند)
بخند!
خنده های تو
ترکیدن شاهوار کوهستان های انار است
و چشمه های خون دلم که روح مرا خیس می کند
بخند
و کشتی سرگشته را
به جزیره ای رهنمون شو
که جز برای تو کالایی ندارد....
فرو شو!
در آب دریاچه فرو شو و آب را بشوی
در شعله زار تشنه فرو شو و آتش را گرم کن
دهان بر دهان زمین بگذار
و جان تازه به این مرده بخش.
در آب دریاچه فرو شو
و مرا
در اتش خاموشت
شست و شو ده!
---------------------------------------------------
(🌻تندیس تو ...)
از این همه ماه
که در آسمانت ریخته است
مگر که سه آفتاب به هم فشرده
از پس زیبایی هایت برآیند.
چشمانت!
دو رودخانه ی تشنه اند
که از پس نیزارهایش
محموله ی ممنوعی حمل می شود.
از این همه برف
که دندانت را سفید کرده است
چه برف گرانی
آسمان به زمستان مدیون است.
دست‌هایت!
شکل و شمایل بخشیدن‌اند
گوش‌ات
دو نقشه پیچاپیچ
برای پنهان کردن رازها، رویاها.
مگر اشتیاق بی سببی
خطوط تنت را
چنین کشیده که تکرارش ممکن نیست...
خدایا!
نکند طوفان سر رسد
که تندیس شنی ام را
به خاک اندازد :(
---------------------------------------------------
(🌻نوروز منی تو)
نوروز منی تو
با جان نو خریده به دیدارت می دوم
شکوفه های توام من
به شور میوه شدن
در هوای تو پر می کشم.
---------------------------------------------------
(🌻تو خواهی آمد!)
امشب
دریاها سیاه اند
باد زمزمه گر
سیاه است
پرنده و گیلاس ها
سیاه اند
دل من روشن است
تو خواهی آمد....
---------------------------------------------------
🌻برخی از آثار محمد شمس لنگرودی:
رفتار تشنگی
در مهتابی دنیا نشر چشمه
خاکستر و بانو نشر چشمه
جشن ناپیدا نشر چشمه
قصیده لبخند چاک چاک نشر مرکز
نت‌هایی برای بلبل چوبی نشر سالی
پنجاه و سه ترانه عاشقانه انتشارات آهنگ دیگر
باغبان جهنم انتشارات آهنگ دیگر
ملاح خیابان‌ها انتشارات آهنگ دیگر
توفانی پنهان شده در نسیم گزیده شعرها با مقدمه و انتخاب بهاءالدین مرشدی نشر چشمه
مجموعه اشعار انتشارات نگاه
هیچ کس از فردایش با من سخن نگفت گزیده شعرها با انتخاب و مقدمه آزاده کاظمی
۲۲ مرثیه در تیر ماه؛ شامل اشعاری مرتبط با رویدادهای پس از انتخابات ۱۳۸۸
مرا ببخش خیابان بلندم گزیده شعرها با انتخاب غلامرضا بروسان
لب خوانی‌های قزل آلای من انتشارات آهنگ دیگر
رسم کردن دست‌های تو انتشارات آهنگ دیگر
می میرم به جرم آن که هنوز زنده بودم نشر چشمه
چوپانی سایه‌ها گزیده شعرها با انتخاب کریم رجب زاده
شب نقاب عمومی است انتشارات نگاه
رمان:
رژه بر خاک پوک
تحقیق:
تاریخ تحلیلی شعر نو
گردباد شور جنون
مکتب بازگشت
از جان گذشته به مقصود می‌رسد
رباعی محبوب من
روزی که برف سرخ ببارد
درباره شمس لنگرودی
بازتاب زندگی ناتمام، مجموعه مصاحبه هابه کوشش مژگان معقولی
تاریخ شفاهی، زندگی نامه شمس لنگرودی با مصاحبه کیوان باژن
قصه برای کودکان:
شبی که مریم گم شد
رومی و بومی
---------------------------------------------------
🌻منابعمطلب:
ویکی پدیا
همشهری آنلاین
فیدیبو (کتابخانه آنلاین)
---------------------------------------------------
🌻امیدوارم مطلب جالب و مفید واقع شده باشد.
با آرزوی سلامتی و موفقیت شما :)
خردادماه 1400 خورشیدی.