فرشتهها فرشتهها فرشته (از فارسی میانه: پرشتگ) و فرشتگان (در فارسی میانه پرشیته مرکب از پر + واش به معنی سفیر، در فارسی باستان فرائیشته، در اوستا فرائشته) موجوداتی فراانسانی پنداشته میشوند که در بسیاری از ادیان دربارهٔ آنها سخن رفتهاست. سرشت فرشتگان و امور مرتبط با آنان در ادیان و سنن مختلف، متفاوت است. در یهودیت، مسیحیت و اسلام آنها معمولاً به عنوان پیامآوران از سوی خدا عمل میکنند. آنان همچنین گاهی نقشهای جنگجو و نگهبان را به عهده دارند. نظریات در مورد مختار بودن یا مجبور بودن فرشتگان متفاوت است. همچنین فرشتگان با امشاسپندان در دین زرتشت (مزدیسنا) قابل مقایسهاند. درحالیکه تظاهر فرشتگان متفاوت است، بسیاری آنان را همچون آدمیان تصویر کردهاند. در باورهای عامیانه فرشته نماد پاکی و خیرخواهی است. فرشته پیوسته مظهر کمال و زیبایی و یادرآور قداست و پاکی است. که از مقام و منزلتی خاص برخوردارند. خداوند در کلام خود از آنان به "عباد الرَّحمن"، "عباد مکرمون" و "مدّبرات امر" یاد فرموده، به آنان سوگند خورده و نام آنان را در کنار نام خود ذکر فرموده، مورد خطابشان قرار داده و با آنان سخن گفته است و بالاخره ایمان به وجود این موجودات غیبی را در ردیف ایمان به خود و رسول واجب شمرده است. همچنین بر اساس روایات با هر قطره بارانی که از آسمان فرو میریزد فرشتهای پایین میآید تا آن را در جایی که خداوند به او دستور داده قرار دهد. در قرآن کریم، خلقت انسان از خاک و جن از آتش یاد شده است؛ اما در مورد آفرینش فرشتگان سخنی به میان نیامده است و حقیقت و جودی آنها بر ما معلوم نیست. بعضی، آنها را از اجسام بسیار لطیف و نامرئی، بعضی از نور دانسته اند و گروهی دیگر آنها را مجرد می دانند، اما آنچه مسلّم است ملائک، موجوداتی دارای مقام عصمت، عقل و شعور، علم و حیات و تکلیف و وظیفه هستند. خصوصیات ماده مانند تغییر و تبدیل، زوال و فساد، خوردن و آشامیدن، تولید مثل و کمال تدریجی در آنها وجود ندارد، بلکه بنابر روایتی فرشتگان با نسیم عرش زندهاند. «در آغاز سوره مبارکه فاطر می خوانیم: «خداوند ملائک را رسولانی با بال های دو گانه و سه گانه و چهارگانه قرار داد و هر چه بخواهد در آفرینش می افزاید که بر هر چیز تواناست». واژه اجنحه جمع جناح به معنای بال در پرندگان و به منزله دست انسان و وسیله پرواز پرندگان است و فرشتگان بر اساس این آیه مجهز به وسیله ای هستند که با آن از آسمان به زمین نزول و یا از زمین به آسمان صعود کنند و این نام گذاری، مستلزم آن نیست که بگوییم ملائکه دو بال نظیر بال پرندگان که از پر پوشیده شده است دارند، بلکه آنچه ما از لفظ جناح می فهمیم این است که نتیجه ای که پرندگان از بال های خود می گیرند، ملائکه هم آن نتیجه را می گیرند اما شکل و فرم آن را نمی توان از لفظ جناح به دست آورد.» با توجه به آراء تفسیری علامّه طباطبایی شاید بتوان گفت لفظ بال اشاره به حرکت سریع در بین زمین و آسمان است و نفوذ آنان بسته به تفاوت قدرت این موجودات غیبی نسبت به وظیفه آنها باشد. اما موضوع دیگر در ساختار وجودی فرشتگان، موضوع تمثّل و ظهور فرشتگان به صورت انسان می باشد. این لفظ (تمثّل) تنه در سوره مبارکه مریم آیه ۱۷، در مورد تمثّل جبرئیل به صورت مردی جوان خدمت حضرت مریم(سلام الله علیها) و سخنان او درباره بارداری ایشان به حضرت عیسی(ع) می باشد. اما معنای تمثّل این نیست که جبرئیل تغییر جنس داده و انسان می شود، بلکه مطلب این است که جبرئیل به حواس و چشم حضرت مریم(سلام الله علیها) چنین می آید و کسی دیگر به غیر از ایشان قادر به دیدن جبرئیل نمی شود. در موضوع تمثّل در تاریخ و روایات نمونه های زیادی از تمثّل فرشتگان و یا اعمال آنها در برزخ وجود دارد. فرشتگانی که به خدمت حضرت ابراهیم(ع) و لوط(ع) درآمدند نیز به انسان متمثّل شده بودند. در مورد پیامبر اسلام(ص) نیز جبرئیل گاهی به صورت جوانی خوش چهره به خدمت ایشان میرسید. براساس روایات، فرشتگان نسبت به انسان از تعداد فوق العاده بیشتری برخوردارند، روزی رسول خدا(ص) به همنشینان خود فرمودند: آسمان به تنگ آمد و حق دارد که چنین باشد برای آن که جای قدمی نیست مگر این که فرشته ای آن را اشغال نموده و در رکوع و یا در سجده می باشند، سپس این آیه را قرائت فرمودند «اِنّا لنحن الصّافون و اِنا لَنحُن المسبّحون» اما علیرغم این فشردگی جمعیت، توجّه و دقت در آیاتی که سخن از فرشتگان دارد، ما را به این حقیقت آگاه می سازد که نظم و انضباط فوق العاده ای در اجتماع آنان وجود دارد. به این واژه های قرآنی توجّه کنید: صف و صافّات و صافّون، ردیف و مردفین، اطاعت محض، عدم نافرمانی و سرپیچی یا عصیان یا برتری جویی، وجود سلسله مراتب فرماندهی و اطاعت از مافوق و سخن از درجه و نشان برای فرشتگان جنگی (مسوّمین) «یخافون من ربّهم من فوقهم و یفعلون ما یُؤمرون» و نیست از ما کسی مگر اینکه جایگاه و درجه معینی دارد. در این نظم و نظام، جبرئیل یا روح الامین از بالاترین رده های فرماندهی محسوب میشود و بر اساس آیه ۲۱ سوره مبارکه تکویر خداوند او را مطاع( مورد اطاعت) قدرتمند (ذی قوه)، آنجا (ثَمّ) اشاره به دور در آسمان ها در نزد و مرکز فرماندهی یعنی عرش مکین، یاد میکند و مهمترین رسالت فرشتگان یعنی ابلاغ کلام خداوند به پیامبران را به عهده قدرتمندترین آنها گذاشته است. در آیات الهی نام او سه بار و نام میکائیل، دیگر فرشته مقرب الهی یک مرتبه ذکر شده است و از بقیه فرشتگان بدون ذکر نام ملک با اشاراتی چون: مدبّرات، مسبّحین، صافّات، رسولان، رقیب و عتید و محافظ و نظیر آن یاد شده است. علاوه بر این دو، دو فرشته مقرّب یکی دیگر اسرافیل (دمنده صور) و یکی ملک الموت (گیرنده جان انسان ها) چهار فرشته فرمانده اصلی درگاه اصلی هستند و بقیه آنها در ردههای مختلف با تمام توان و قدرت و سرعت آماده انجام وظیفه و در انجام آن با یکدیگر سبقت میگیرند. - فرشتهها در ادیان گوناگون: زرتشتی به شش فرشته بلندمرتبه زرتشتی امشاسپندان و به دسته دیگر که مقام پایینتری دارند، ایزد گفته میشود. ایزدان دو دستهاند، ایزدان مینوی و ایزدان دنیوی. تمامی فرشتگان مخلوق اهورامزدا هستند و هر امشاسپند مظهر یکی از صفات اوست. یهودیت در این دین، فرشتگان بهمنزله بندگان خدا هستند که دستورهای او را در زمین اجرا میکنند. آنان مؤمنان را حمایت و کافران را تنبیه میکنند و وحی را به انسانها میرسانند. گاهی هم امکان دارد در زمین به شکل انسان ظاهر شوند. ترتیب فرشتگان در یهودیت: رافائل (فرشته) - سرافیها - سمائیل - سندلفون - عزازیل - کروبیها - متاترون - یوریل. مسیحیت در انجیل، در موارد متعددی از فرشتگان صحبت شدهاست. فرشتگان پیش از انسان آفریده شدهاند، مرتبههایی دارند و محافظ انساناند. درود فرستادن و به نوعی پرستش بعضی از فرشتگان مانند میکائیل در کلیساهای مسیحی رایج است و از سدهٔ چهارم میلادی، در سرزمینهای مسیحی نماز خانههایی برای میکائیل ساخته شدهاست. ترتیب فرشتگان در مسیحیت: اپولیون - تختها -دوبیل - کاتاریسم - لوسیفر. اسلام با اینکه فرشتگان (به تعبیر قرآنی: "ملائکه") موجوداتی غیرمادیاند، بهطور معمول با استفاده از تصویر و تمثیل از آنها یاد شدهاست. در قرآن (سورهٔ فاطر، آیهٔ ۱)، فرشتگان با بالهای دوگانه، سهگانه یا چهارگانه معرفی شدهاند که حکایت از تواناییهای متعدد آنان دارد. فرشتگان جایگاه و کار معینی دارند و هیچگاه از فرمان خدا سر بازنمیزنند و میتوانند با چهره انسان، بر پیامبران و برخی از اولیای الهی ظاهر شوند و پیامهای خداوند را به آنان بدهند یا دستورات خداوند را انجام دهند. آنان در زمانهای گوناگون به یاری مؤمنان میآیند و آنان را در حل مشکلات یاری میدهند و هنگامی که خداوند آدم را خلیفه خود در زمین گردانید، تمامی فرشتگان بهجز ابلیس بر او سجده کردند. ابلیس که خود از جنیان بود و با عبادات بسیار به این مقام معنوی رسیده بود، به دلیل تکبر و نافرمانی از بهشت رانده شد. به باور مسلمانان همواره دو فرشته همراه انساناند که کارهای نیک و بد او را ثبت میکنند. فرشته ثبتکننده کارهای بد بر شانه چپ و دیگری بر شانه راست قرار دارد. به این دو فرشته در قرآن کرام الکاتبین گفته شده که به معنی نویسندگان بزرگوار است. - فرشتگان مقرب: فرشتگان مرتبههای متفاوتی دارند. فرشتگانی که از بقیه از نظر درجاتشان به خدا نزدیکترند، مقرب نامیده میشوند. چهار فرشته مقرب در اسلام عبارتاند از: جبرئیل (فرشته وحی) او مسئول عالم ذر است. جبرئیل به معنای پیامبر خدا است. نور این فرشته زرد تیره است. او به پیام آوران نظیر نویسندگان، معلمان، خبرنگاران و غیره کمک میکند. همچنین در بزرگ کردن فرزند، باردار شدن و پذیرش سرپرستی فرزند یاری میرساند. در تورات یهودیان و انجیلهای مسیحیان از او با نام گابریل یاد میشود. در تاریخ یهودیت، مسیحیت و اسلام از نقش جبرئیل بسیار نقل شدهاست. به باور پیروان این دینها، جبرئیل به دستور خدا، ابراهیم را از آتش نجات داد، موسی(ع) را در مبارزه با فرعون حمایت کرد، فرعونیان را در رود نیل مصر غرق کرد، به داوود ساختن زره را آموخت، به دانیال نبی تعبیر رؤیا را آموخت، زکریا را به زاده شدن یحیی و مریم را به زایش عیسی مژده داد، و قرآن را بر محمد(ص) نازل کرد. بنا به گفته پیروان اسلام او گاهی به صورت واقعی خود و گاهی به شکل جوانی خوشرو به نام دحیه کلبی نزد محمد(ص) میآمد. او در شب معراج همسفر محمد(ص) بود و در منتهای معراج، در سدرةالمنتهی باز ماند و به محمد(ص) گفت دیگر اجازه ندارد که پیش رود، و محمد(ص) به تنهایی به معراج ادامه داد. بنا بر بعضی روایات مسلمانان، جبرئیل پنجاه بار بر ابراهیم(ع)، چهارصد بار بر موسی(ع)، ده بار بر عیسی(ع) و بیست و چهار هزار بار بر محمد(ص) نازل شدهاست. شیخ مفید در روایتی آوردهاست: «جبرئیل در میان فرشتگان به شکل مردی میان بالا، سپید پیشانی، سیه چشم، و دارای چهار بال سبز مرصع لؤلؤ است.» و در حدیث دیگری او دارای ششصد بال مرصع به دُر است. القاب: روح الامین (۱۹۳ شعرا) - روح القدس (۹۱ بقره) - شدیدالقوی (۵ نجم) - ذومره (۶ نجم) -امین وحی. میکائیل (فرشته روزی) او مسئول دنیاست. میکائیل (انگلیسی: Michael; به عبری:מיכאל) نام فرشتهٔ بلند مرتبه ای است که در ادیان ابراهیمی از آن سخن به میان آمدهاست. او بیشتر در نقش رهبر نیروهای آسمانی خداوند ظاهر میشود. میکائیل به معنای کسی که شبیه به خدا باشد است. گونههای مختلفی از تلفظ نام او در زبانهای مختلف وجود دارد. از آن جمله میتوان از میشل، میخاییل، مایکل، میگل و میکال نام برد. از میکاییل در ادیان مختلف به عنوان فرشتهٔ روزیرسان نام برده شدهاست و در فارسی آن را تشتر مینامند. در اسلام نیز همانند دیگر ادیان ابراهیمی، میکاییل از مقام بالایی برخوردار است. نام او در سورهٔ بقره همراه با مقربترین فرشتهٔ خداوند جبرییل آمدهاست و دشمنی با او همانند دشمنی با خدا دانسته شدهاست. القاب: فرشته روزی (۹۲ بقره) اسرافیل (فرشته صور) او مسئول رستاخیز است. این فرشته در روز قیامت شیپوری را در دست میگیرد و با دمیدن در آن تمام انسانهای جهان چه غنی و چه فقیر میمیرند و در آن لحظه تنها خداوند و موجودات دیگر میماند (که خداوند آن موجودات را هم برای لحظاتی از پای درمیآورد و با تنها ماندن خود یگانگی و بی همتایی اش را نشان میدهد). در قرآن از اسرافیل نام برده نشدهاست و تنها در روایات، سخن از این فرشته به میان آمدهاست. در قرآن از دمیدن شیپور (به عربی: نفخ صور)، سخن به میان آمده ولی به نام دمنده در آن اشارهای نشدهاست، اما روایات تفسیری، نامِ دمندهٔ شیپور را که در هنگام برپایی قیامت صورت میپذیرد اسرافیل ذکر کردهاند. قرآن (زمر / ۶۸) القاب: نافخ در صور و ناقر در نقر در ناقور (۴۱ق) عزرائیل (فرشته مرگ) او مسئول عالم برزخ، این فرشته به اذن خداوند روح انسانها را از جسم جدا میکند. خود کلمه عزرائیل در قرآن نیامده است ولی فرشتهای مقرب است که در دین اسلام از او نام و سخن به میان آمدهاست. عزرائیل لغتی عبرانی است، عزرا در زبان سریانی بنده است و ئیل نام خداوند، عزرائیل قبض ارواح است. نور او به رنگ بژ (قهوه ای مایل به خاکستری) است او روح افراد فوت شده را به بهشت باز میگرداند و به ماتم زدگان کمک میکند و به کسانی که به سوگواران تسلی میدهند، کمک میکند. در یهودیت و اسلام، او را فرشته مرگ مینامند. او با فرشته مقرب رافائل و پادشاه سلیمان در ارتباط است. القاب: ملک الموت (۱۱سجده) - اسامی برخی دیگر از فرشتهها: جرمیل به معنای رحمت خداست. نور این موجود لطیف بنفش مایل به سرخ است. او با احساسات و عشق و عواطف در ارتباط است. او کمک میکند که بر زندگیمان مرور و بازنگری داشته باشیم و برای تغییرات مثبت، طرحی بریزیم. او یکی از فرشتگانی است که وظیفهاش کمک به ایجاد تغیرات مثبت در زندگی آدمهاست. او به کمک عواطف و احساسات آدمها میرود و به آنها کمک میکند تا دیگران را راحتتر ببخشند. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ متاترون مطاطرون (عبری: מטטרון) یک فرشته در دین یهودیت است که گاهی در نوشتههای مسیحی نیز مورد استفاده قرار میگیرد. بر اساس متون یهودی متاترون همان اخنوخ یا ادریس جد نوح است که تبدیل به یک فرشته شد. نام متاترون در عهد عتیق و عهد جدید نیامده است ولیکن کتاب پیدایش فصل ۵ در مورد اخنوخ صحبت میکند "و اخنوخبا خداوند راه رفت و او دیگر نبود زیرا خداوند او را برای خود گرفت". با اینکه نام متاترون به طور مختصر در تلمود آمده است بیشتر نوشتهها در مورد متاترون از متون عرفانی یهودی مانند کتاب اخنوخ ۱ و ۲ و ۳ ناشی میشود. در نوشتههای ربیها او بالاترین مقام را در بین فرشتهها دارد و مسئول نوشتن دستورهای خداست. این فرشته با نور سبز با صورتی تیره دیده میشوند. او پیامبر "نوح" بوده که پس از زندگی پارسا و مقدس خود در زمین، به فرشته تبدیل شده است. او مشکلات آموزشی و مسائل کودکان را برطرف میکند تا کودکانی بلورین و نیلی، (کودکان نابغه و روشن ضمیر) پرورش یابند. روایت است که متاترون به "موسی" کمک کرد تا قوم یهود را از مصر به اسرائیل ببرد. در "تلمود" آمده که متاترون در بهشت مراقب بچه هاست و همچنین از کودکان زمین مراقبت میکند. کتاب تلمود ذکر میکند که الیشا بن ابویا که آشر نیز نامیده میشد وارد بهشت شد و دید متاترون نشسته است (کاری که برای فرشتهها در حضور خدا ممنوع است). آشر به متاترون نگاه کرد و گفت "حقیقتاً دو نیرو در بهشت وجود دارند". ربیها توضیح میدهند که متاترون اجازه نشستن پیدا کرد زیرا وظیفه او نوشتن کارهای قوم اسراییل بود. تلمود میگوید به الیشا ثابت شد که متاترون نمیتواند خدای دیگری باشد زیرا متاترون ۶۰ ضربه شلاق با شلاق آتشین دریافت کرد تا نشان داده شود که متاترون خدای دیگر نیست و بلکه یک فرشته است و میتواند مورد مجازات قرار گیرد. (تلمود، حگیگا 15a) تلمود بابلی در دو جای دیگر نیز نام متاترون را ذکر میکند (سنهدرین 38b، آوودا زارا 3b). در سنهدرین ربی ایدیث به یهودیان میگوید که مواظب باشند متاترون را به جای خدا نگیرند. در آوودا زارا در ربع چهارم خداوند مینشیند و به کودکان مدرسهای درس میدهد. در سه ربع قبلی متاترون جای خدا را میگیرد تا خدا به کارهای دیگر برسد. دانشمند قرائی کیرکیسانی بر اساس نظر تلمود متاترون را "یهوه کوچک" مینامد. از نظر عددی در گماتریا لغت متاترون معادل شدای (خدا) است و از این رو گفته میشود که که نام او مانند نام اربابش است. ولیکن کیرکیسانی ممکن است عامدانه تلمود را بد ترجمه کرده باشد تا نشان دهد که ربیها به شرک رسیدهاند. ولیکن نوشتههای عرفانی غیر از تلمود از یک "یهوه کوچک" سخن میگویند. نام متاترون در متون عرفانی مانند مرکابا کتاب اخنوخ ذکر شده است. این کتاب رابطهای بین اخنوخ و متاترون برقرار میکند و نام "یهوه کوچک" را ذکر میکند. نویسنده کتاب ربی اشماعیل میگوید که چگونه متاترون بهشت را به او نشان داد. زوهر متاترون را "آن جوان" مینامد. در زوهر متاترون فرشتهای است که قوم اسراییل را از بیابان رهبری کرد بعد از اینکه از مصر خارج شدند. در بعضی متون کابالایی متاترون حالت مسیحایی دارد. بعضی محققین عقیده دارند که نام متاترون ممکن است از نام میترا گرفته شده باشد. شباهتهایی نیز بین میترا و متاترون وجود دارد. بعضی دیگر به شباهت لغت متاترون و دو لغت یونانی متا و ترونوس (به معنی تخت یا عرش) اشاره میکنند و میگویند که این نام ممکن است به معنی کسی باشد که کنار تخت خداوند است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ دوبیل دوبیل یا دابیل (در عبری به معنای خرس خدا) فرشته محافظ ایران قدیم است. بر اساس تلمود، دوبیل یکبار به مدت ۲۱ روز وظایف جبرئیل را عهده دار شد (بعد از اینکه بر او پیروز گردید) در زمانی که خدا نسبت به جبرئیل خشمگین شده بود. بعد از اینکه دوبیل در بهشت قدرت گرفت، مأمور محافظت از ایرانیان در برابر تمامی قومهای دیگر گردید. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ سندالفون سندلفون، (به انگلیسی: Sandalphon)،(به عبری: סנדלפון)،(به یونانی: Σανδαλφών)، یک فرشته بزرگ و مقرب در نوشتههای مسیحی و یهودی میباشد. سندلفون معمولاً شخصیتی برتر، در ادبیات سنتی یهودیت خاخامی و دوران آغازین مسیحیت، بیشتر در مدراش، تلمود و کابالا میباشد. فیروزهای رنگ سندالفون است. او پیامبر ایلیا بوده که به فرشته مقرب تبدیل شده. او اهداف مختلفی را دنبال میکند مثل کمک به مردم برای رهایی از تمایلات خشمگینانه و رساندن دعاهای ما به خالق. بعلاوه او به موسیقیدانها کمک میکند، بویژه کسانی که از موسیقی برای اهداف درمانی استفاده میکنند. چون او یکی از کسانی است که به فرشته مقرب تبدیل شده، او را برادر دوقلوی متاترون میدانند. دانش عبری کهن از هیبت عظیم او میگوید و موسی او را فرشته بلند مینامد. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ راگوئل به معنای دوست خداست. سبز متمایل به آبی رنگی است که متعلق به راگوئل است. او در همه روابط هماهنگی ایجاد میکند و به برطرف شدن سوءتفاهمها کمک میکند. کتاب نوح میگوید که او بر همه فرشتگان نظارت دارد تا ارتباط بین آنها هماهنگ باشد. میگویند که او به پیامبر نوح کمک کرده تا عروج یابد و به فرشته مقرب، متاترون تبدیل شود. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ رازیل به معنای رازهای خداست. رازیل فرشتهی رنگین کمانی است. او مسدودیتهای فیزیکی و معنوی را از بین میبرد و در زمینه تعبیر خواب و یادآوری خاطرات گذشته به ما کمک میکند. کتب یهودی میگوید که او آنقدر نزدیک بارگاه الهی است که همه رازهای کیهان را میشنود و همه را در کتابی به نام “کتاب فرشته رازیل” نوشته است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ هانیل به معنای شکوه خداست. نور او معمولا به رنگ آبی خیلی کمرنگ مایل به سفید است. او در هنگام عادات ماهانه و نیز در زمینه روشن ضمیری و نهانبینی کمک میکند. او با سیاره ماه و ونوس مرتبط است. او فرشته ی موافق با طبع لطیف زنانه است. این فرشته، ملکی است که خداوند او را در دنیا مامور رسیدگی به امور زنان کرده است. هانیل همراه همیشگی زنان و دختران است و حتی در مواقع دشواری مثل به دنیا آوردن فرزند به کمک زنان باردار میروند. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ اسماعیل اسماعیل فرشتهای است که در آسمان جای دارد. چیزی که در روایات درباره اسماعیل ذکر شده این است که هر وقت هر بندهای هفت بار بگوید «یا ارحم الراحمین» اسماعیل به او پاسخ خواهد داد که خداوند ارحم الراحمین است و صدایش را شنیده است و حالا وقت این است که حاجتش را طلب کند. «وَ رَوَیْنَا مِنَ الْکِتَابِ الْمَذْکُورِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی الصَّادِقِ (ع) أَنَّهُ قَالَ (ع) إِنَّ لِلَّهِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ إِسْمَاعِیلُ سَاکِنٌ فِی السَّمَاءِ الدُّنْیَا إِذَا قَالَ الْعَبْدُ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ سَبْعَ مَرَّاتٍ قَالَ لَهُ إِسْمَاعِیلُ قَدْ سَمِعَ اللَّهُ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ صَوْتَکَ فَاسْأَلْ حَاجَتَک»؛ همانا برای خداوند فرشتهای است که به او «اسماعیل» میگویند. او در آسمان دنیا ساکن است. هر گاه بنده هفت بار بگوید یا ارحم الراحمین، اسماعیل به او میگوید خداوند که ارحم الراحمین است صدایت را شنید، حاجت خویش را از او بخواه. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ سمائیل سمائیل (به عبری: סמאל) یک فرشته مقرب در متن تلمود و متون پس از تلمود است. گاهی وی به عنوان یک شخصیت شیطانی و گاهی به عنوان یک شخصیت خوب توصیف میشود. گفته میشود وی نگهبان عیسو و حامی امپراتوری روم بودهاست. در متون یهودی سمائیل بهعنوان فرشتهٔ مرگ تصویر میشود. معنی لغوی اسمش، شخصی که بسیار محزون است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ سجل در آسمان ملکی است که نامش اسماعیل است... وقتی که سر سال شد، خداوند فرشتهای را به سوی بندگانش میفرستد که از اعمال بندگانش حفاظت کند در کنار اسماعیل، او «سجل» نام دارد. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ میخائیل به معنای کسی که شبیه خداست. نور این فرشته بنفش روشن(آبی کبالتی) است او ترس و شک ما را برطرف میکند، از ما حفاظت میکند و منفیها را از بین میبرد. او قویترین فرشته مقرب است و در انجیل، کتاب مقدس مسیحیان و دیگر کتب مقدس یهودی و اسلامی، کارهای قهرمانانه و حفاظتی به او نسبت داده میشود. او قدیس حامی مأموران پلیس است، زیرا او از هر کسی که او را فرا بخواند حفاظت کرده و به آن فرد دلیری و رشادت میبخشد. او به گروه فرشتگان “پرهیزگاران” تعلق دارد. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَلَکاً یُقَالُ لَهُ مِیخَائِیلُ یَأْخُذُ الْبَرَاءَاتِ لِلْمُصَلِّینَ عِنْدَ کُلِّ صَلَوَات»؛ رسول خدا(ص) میفرمود برای خدا ملکی است که نامش «میخائیل» است که برای نمازگزاران در هر نمازی رهایی از آتش را میگیرد. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ زادکیل به معنای درستکاری خداست. آبی تیره نور این فرشته است. او در زمینه مشکلات حافظه و دیگر عملکردهای ذهنی کمک میکند. بسیاری از دانشمندان بر این باورند که زادکیل از کشته شدن فرزند ابراهیم به دست او جلوگیری کرد. قبلا زادکیل را همکار میخائیل میداند که در حفاظت در مقابل انرژیهای منفی و پایین تر و رهایی از آنها کمک میکند. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ داعی خداوند در آسمان هفتم ملکی قرار داده به نام «داعی». هنگامی که ماه رجب داخل شد، این ملک هر شب تا صبح کارش این است که میگوید خوش به حال ذاکرین و اطاعت کنندگان. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ظهلیل خداوند فرشتهای را برای قبر پیامبر اسلام(ص) موکل قرار داد که «ظهلیل» نام دارد. هر کسی که سلام و صلوات بر او بفرستد، این فرشته به پیامبر میگوید فلانی به شما سلام و درود فرستاد، پس پیامبر(ص) هم جواب سلامش را میدهد. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ شموئل به معنای کسی که خدا را میبیند است. شموئل معمولا با نور سبز کمرنگ دیده میشود او نگرانی را بر طرف میکند و صلح فردی و جهانی ایجاد میکند؛ در یافتن اشیاء، موقعیتها و مردم یاری میرساند. او فرشتهای است که وظیفهاش ایجاد صلح و مهربانی میان آدمهای دنیاست و در شرایط سخت به کمک آنها میآید. نام شموئل یعنی کسی که میتواند خدا را ببیند. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آریل یا یوریل، یا اوریِل (אוּרִיאֵל «خداوند نور من است»، اریل، ااوریل عبری استاندارد Uriʾel، عبری طبریهای ʾÛrîʾēl) یکی از فرشتگان مقرب متون مقدس یهودی است. همچنین در بعضی از منابع مسیحی نیز به عنوان فرشته مقرب پذیرفته شدهاست. نور این فرشته صورتی کمرنگ است او در تأمین نیازهای مادی نظیر پول، سرپناه و اقلام مورد نیاز به ما کمک میکند. او همچنین در زمینه مسائل زیست محیطی، مراقبت از حیوانات و درمان آنها هم یاری می رساند. او با فرشته مقرب رافائل که حیوانات را درمان کرده و به آنها کمک میکند، همکاری دارد و از گروه فرشتگان “تاجداران” است. از نظر تاریخی او با پادشاه سلیمان در ارتباط است و نیز با گنوسی ها که اعتقاد داشتند آریل، بر بادها فرمان میراند. نام این فرشته به معنای «شیر ماده خدا» است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ راحیل راحیل بیشتر ما را به یاد نام دخترانه ای می اندازد که فکر می کنیم این اسم فقط نام همسر یعقوب پیامبر و مادر حضرت یوسف بوده است. اما در کنار همه این ها باید گفت که راحیل یکی از فرشتگان بهشتی است که در بلاغت هیچ فرشته ای به پای او نمی رسد. راحیل فرشته ای است که از طرف خدا مامور شد تا خطبه عقد حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(ع)را بخواند. «ثُمَّ أَمَرَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَلَکاً مِنْ مَلَائِکَةِ الْجَنَّةِ یُقَالُ لَهُ رَاحِیلُ وَ لَیْسَ فِی الْمَلَائِکَةِ أَبْلَغُ مِنْهُ فَخَطَبَ بِخُطْبَةٍ لَمْ یَخْطُبْ بِمِثْلِهَا أَهْلُ السَّمَاءِ وَ لَا أَهْلُ الْأَرْض»؛ - سپس خداوند تبارک و تعالی به فرشتهای از فرشتگان بهشت به نام «راحیل» که در بلاغت هیچیک از ملائکه به پای او نمیرسند، دستور داد تا خطبه (عقد حضرت علی و فاطمه) را بخواند. او نیز خطبهای خواند که اهل آسمان و زمین چنین خطبهای نخوانده بودند. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ جوفیل به معنای زیبایی خداست. جوفیل با نور صورتی (بنفش روشن) دیده میشود. او شرایط منفی و پر آشوب را برطرف میکند و به افکار، خانه، دفتر و دیگر محیطها زیبایی و نظم میدهد و انرژی منفی آنها را از بین میبرد. در بعضی منابع وی را "سوفیل" نیز نامیدهاند. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ رافائل یا رفائیل (به عبری: רָפָאֵל) یکی از فرشتگان مقرب در دین مسیحیت و یهودیت است. به زعم یهودیان و هم مسیحیان، انجام امور مرتبط با شفابخشی به عهدهی این فرشته است. در اسلام اسرافیل مشابه رافائل است. نام رافائل در کتاب توبیت آمده که مورد پذیرش کاتولیکها و ارتدکسها میباشد. اسم او به معنای کسی که درمان میکند، است. سبز زمردین روشن مخصوص رافائل شفابخش است. او دردها را درمان میکند و راهنمای درمانگران و کسانی است که میخواهند درمانگر شوند. او را قدیس حامی مسافران میدانند اما کار اصلی او درمان و کمک به کسانی است که درمان میکنند. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فطرس فطرس یا فطروس یا پتروس ملک به اعتقاد مسلمانان نام فرشتهای بودهاست که شفا یافتن او در خرائج راوندی نقل شدهاست. به اعتقاد مسلمانان هنگامی که امام حسین(ع) متولد شد خداوند به جبرئیل فرمان داد با گروه بسیاری از فرشتگان به حضور پیامبر اسلام آیند و به او تبریک بگویند. جبرئیل در مسیر فرود از آسمان به زمین فرشتهای به نام فطرس (پطرس) را دید که در جزیرهای افتاده (خداوند فطرس را مأمور کاری میکند و او در آن کار کندی کرده و در نتیجه به کیفر شکست بالهایش گرفتار شده است) فطرس به جبرئیل گفت: به کجا میروید؟ جبرئیل گفت: به سوی محمد(ص). فطرس گفت: مرا نیز با خود حمل و نزد محمد(ص) ببر شاید برایم دعا کند؛ جبرئیل خواسته او را پذیرفت و با هم همراه فرشتگان دیگر به حضور پیامبر رسیدند و تولد حسین(ع) را تبریک گفتند. آنگاه جبرئیل ماجرای فطرس را به عرض رسانید. محمد(ص) گفت به او بگو پیکرش را به این نوزاد حسین(ع) بمالد. فطرس همین کار را کرد و همان دم خداوند، فطرس را تندرست کرد و به حال اول برگرداند سپس فطرس همراه جبرئیل به آسمان پرگشود. در روایت دیگر آمدهاست فطرس هنگام پرواز به سوی آسمان به پیامبر گفت اکنون که من به خاطر وجود حسین(ع) شفا یافتم باید حق او را ادا و احسانش را جبران کنم؛ هرکس حسین(ع) را زیارت کند زیارتش را به او ابلاغ میکنم و هرکس در هر کجا به او سلام کند یا درود فرستد سلام و درود او را به آن خواهم رساند. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ اوریئل به معنای نور خدا است. زرد کمرنگ مربوط به اورئیل عزیز نور خداست. او فرشته خرد و فلسفه است که ذهن ما را با بینشها و ایدههای جدید روشن می کند. در کتب مقدس یهودی، کارهای مختلفی به او نسبت داده میشود. او فرشته نور است! به گروه سرافین تعلق دارد که از میان ۹ گروه فرشتگان، از همه به خدا نزدیکتر است. میگویند او از وقوع سیل به نوح خبر داده و او را یکی از ۴ فرشته اصلی میدانند که عبارتند از میخائیل، جبرئیل و رافائل. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ دردائیل «قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (ص) یَقُولُ إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَلَکاً یُقَالُ لَهُ دَرْدَائِیلُ کَانَ لَهُ سِتَّةَ عَشَرَ أَلْفَ جَنَاحٍ مَا بَیْنَ الْجَنَاحِ إِلَی الْجَنَاحِ هَوَاءٌ وَ الْهَوَاءُ کَمَا بَیْنَ السَّمَاءِ إِلَی الْأَرْض...»؛ ابن عباس میگوید شنیدم که رسول خدا(ص) میفرمود خدای تعالی را فرشتهای است که «دردائیل» نام دارد. او را شانزده هزار بال است و ما بین هر دو بالش هوایی است که آن هوا به اندازه آسمان تا زمین است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ حیوان «إِذَا سَکَنَتِ النُّطْفَةُ فِی الرَّحِمِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ أَنْشَأَ فِیهِ الرُّوحُ بَعَثَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِلَیْهِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ حَیَوَان»؛(هنگامی که نطفه در رحم چهار ماهه شد و روح در او دمیده شد، خداوند فرشتهای را به سویش میفرستد که «حیوان» نامیده میشود. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ زاجر «فَیَبْعَثُ اللَّهُ إِلَیْهِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ زَاجِرٌ فَیَزْجُرُه»؛ هنگام خروج طفل از رحم خداوند فرشتهای را برای باز کردن رحم میفرستد که نامش «زاجر» است. این فرشته مأموریتاش تسهیل در کار به دنیا آمدن نوزاد است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ رضوان «إِنَّ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ رِضْوَانُ یُنَادِی لَا سَیْفَ إِلَّا ذُو الْفَقَار»؛ ملکی است به نام «رضوان» که ندا میدهد شمشیری نیست مگر ذوالفقار. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ حزقائیل «وَ إِنَّ لِلَّهِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ حِزْقَائِیلُ لَهُ ثَمَانِیَةَ عَشَرَ أَلْفَ جَنَاح»؛ فرشتهای است به نام «حزقائیل» که ۱۸ هزار بال دارد. او فرشته مرگ و تحول است و در برخی متون "حزقیال" هم نامیده شده است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آمابیل فرشتهای از آسمان که فرشته روز پنجشنبه است و منتسب به سیاره مریخ. آمابیل فرشتهای است برای مسایل غریزی انسانها. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ مالک مالِک خازِنِ جهنم یکی از فرشتههای نگهبان و دربان دوزخ است، که در قرآن و احادیث شیعه و سنی به آن اشاره شدهاست. وقتی جهنمیان فریاد برآورند که ای مالک، کاش پروردگار تو ما را بمیراند. میگوید نه، شما در اینجا ماندنی هستید. این فرشته، مالک نگهبان جهنم است. فرشتههای موکل بر جهنم نوزده تناند، که آنها را زبانیة مینامند. در آیه ۷۷ و ۷۸ سوره زخرف بیان شده که در آخرت جهنمیان خازن جهنم را صدا میزنند و میگویند: وَ نَادَوْاْ یَا مَالِکُ لِیَقْضِ عَلَیْنَا رَبُّکَ قَالَ إِنَّکمُ مَاکِثُونَ، لَقَدْ جِئْنَاکمُ بِالحْقِّ وَ لَکِنَّ أَکْثرَکُمْ لِلْحَقِّ کَارِهُونَ: و [جهنمیان] فریاد میکشند: ای مالک! [بگو] پروردگارت ما را بکشد، [او در پاسخ] میگوید: شما [در آتش و عذاب] ماندگار خواهید بود؛ زیرا وقتی حقیقت برایتان آورده شد، ولی اکثرتان از حق کراهت داشتید. در آیه ۳۰ و ۳۱ سوره مدثر، در مورد جهنم آمدهاست: عَلَیهْا تِسْعَةَ عَشَرَ، وَ مَا جَعَلْنَا أَصْحَابَ النَّارِ إِلَّا مَلَائِکَةً: بر آن نوزده [نگهبان] است؛ و ما دوزخبانان را جز از فرشتگان قرار ندادیم… در آیه ۶ سوره تحریم آمدهاست: یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَیْها مَلائِکَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا یَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ: ای مؤمنان! خود و خانواده خویش را از آتشی بازدارید که هیزم آن آدمیان و سنگهاست. آتشی که فرشتگانی بر آن گمارده شده که خشن و سختگیرند و هرگز فرمان خدا را مخالفت نمیکنند و آنچه را فرمان داده شدهاند (بهطور کامل) اجرا مینمایند. همچنین، در آیه ۱۸ سوره علق، مأموران دوزخ «زبانیه» نامیده شدهاست، که به معنای مأمور انتظامی (پلیس) و نیز عذابکننده است. در آیه ۳۰ سوره حاقه، دیده میشود که خدا به خازن جهنم دستور میدهد: [این مجرم] را بگیرید، و در غل و زنجیر کنید، سپس او را در آتش اندازید، سپس او را با زنجیری که هفتاد متر است در بند بکشید. در احادیث شیعه و سنی، نام نگهبان بهشت «رضوان، و نام نگهبان جهنم «مالک» است، که پیامبر اسلام در معراج با او دیدار کرد، و مشاهده کرد که چهره ای زشت دارد، و -بر خلاف دیگر فرشتهها- هرگز نمیخندد، زیرا آنچه خدا برای جهنمیان آماده کردهاست را میبیند. در روایت دیگری آمدهاست: «مالک» از آن لحظه که به دوزخبانی گمارده شده، هرگز نخندیدهاست، بلکه روز به روز خشم و غضبش بر دشمنان خدا و گنهکاران افزوده میشود. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ هاروت و ماروت هاروت و ماروت نام دو فرشته است که در آیهٔ ۱۰۲ سوره بقره آمده است. این دو فرشته آمده بودند تا به مردم جادو بیاموزند و به آنها کمک کنند تا جادوی جادوگران را باطل کنند. اما پیش از آموزش جادو به هرکس به او هشدار میدادند که ما وسیلهٔ آزمایش شماییم مبادا از جادو در مسیر نادرست بهره برید . با این حال شمار بسیاری کافر شدند و از جادو بجای بهره بردن در مسیر درست در به هم زدن رابطهٔ میان زن و شوهرها استفاده کردند. تنها اشاره به هاروت و ماروت در سوره بقره است. در این داستان پس از اشاره به دلایل خشم خدا به بنی اسرائیل و اعمال بدی که از بنی اسرائیل سر زده بود (آیات ۴۰-۱۰۰) اشاره میشود که گروهی از بنی اسرائیل از هاروت و ماروت جادو یاد گرفتند و در نتیجه کافر شدند. و (یهود) از آنچه شیاطین در عصر سلیمان بر مردم میخواندند پیروی کردند. سلیمان هرگز (دست به سحر نیالود؛ و) کافر نشد؛ ولی شیاطین کفر ورزیدند؛ و به مردم سحر آموختند. و (نیز یهود) از آنچه بر دو فرشته بابل «هاروت» و «ماروت»، نازل شد پیروی کردند. (آن دو، راه سحر کردن را، برای آشنایی با طرز ابطال آن، به مردم یاد میدادند. و) به هیچ کس چیزی یاد نمیدادند، مگر اینکه از پیش به او میگفتند: «ما وسیله آزمایشیم کافر نشو! (و از این تعلیمات، سوء استفاده نکن!)» ولی آنها از آن دو فرشته، مطالبی را میآموختند که بتوانند به وسیله آن، میان مرد و همسرش جدایی بیفکنند؛ ولی هیچ گاه نمیتوانند بدون اجازه خداوند، به انسانی زیان برسانند. آنها قسمتهایی را فرامیگرفتند که به آنان زیان میرسانید و نفعی نمیداد. و مسلماً میدانستند هر کسی خریدار این گونه متاع باشد، در آخرت بهرهای نخواهد داشت. و چه زشت و ناپسند بود آنچه خود را به آن فروختند، اگر میدانستند. داستان این دو فرشته با انحرافهای فراوانی همراه شدهاست و با اینکه گویندگان آنها ادعا کردهاند که داستان از سوی افراد مشهوری چون ابنعباس، ابن مسعود، ابن عمر و… روایت شدهاست با این حال بر پایهٔ دیدگاه محمدحسین طباطبایی نویسندهٔ تفسیر المیزان، اغلب این داستانها نادرستند و برگرفته از داستان یونانیان باستان دربارهٔ خدایان و ستارگان هستند. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ رومان(منبه) نام فرشتهای است که پیش از نکیر و منکر وارد قبر میشود و آدمی را میآزماید، اگر نیکوکار بود منکر و نکیر را آگاه میسازد که هنگام سؤال با او به نرمی رفتار نمایند و اگر بد کار بوده به آنان خبر میدهد. او آزمایش کننده اهل قبرهاست. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ نکیر و منکر آنها تعیین میکنند انسان باید به بهشت برود یا جهنم. نکیر و منکر (به معنای انکار شده و انکار کننده) در فرجامشناسی اسلامی، دو فرشته هستند که ایمان مردهها را در قبرشان آزمایش میکنند. هم ناباوران و هم مؤمنان، در قبر پاسخگوی این پرسشها قرار میگیرند. در قبر در خصوص نظر شان در خصوص محمد از آنان سؤال میشود. مؤمن پاسخ خواهد داد که پیرو الله است، و پس از آن تا روز قیامت رها خواهد شد. ناباوران و گناهکاران، از سوی دیگر، پاسخ قانع کنندهای نخواهند داشت. سپس، این فرشتگان، آنها را شدیداً مضروب خواهند کرد.بنا به گفتهٔ برخی نویسندگان تا روز قیامت، جز جمعهها. عذاب قبر، در قرآن به صراحت نیامده است. در برخی سورهها اشاراتی به آن شدهاست. سلیمان بن خالد میگوید از امام صادق(ع) پرسیدم از کسی که با میت در قبر ملاقات میکند فرمود: دو فرشته هستند به نام نکیر و منکر که بر مرده وارد میشوند و از او میپرسند... ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ هابیل فرشته روز دوشنبه است. او فرشتهای از آسمان اول و فرشته عشق واقعی و رمانس است که طلسم عشق نیز نامیده میشود. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آپام فرشته آب در فرهنگ ایرانی است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آذر فرشته آتش نام او در طلسم خورشید هفت پر نقش بسته است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ بهرام فرشته پیروزی است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ شیر فرشته در دین زرتشت سمبل یک لیوان شیر او محافظ گاوها است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ مرداد فرشته دریا و در فارسی او فرشته مرگ است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آنائول فرشته تجارت است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آمیل یکی از بیشماران فرشتههای دروازه بادهای غربی است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آرشر (فرشته کمانگیر) فرشته انسانها و فرشته دلو است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آرباتل فرشته وحی است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آنتریل فرشته تعادل و هارمونی و هماهنگی است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آشریل یکی از هفت فرشتهای روی زمین حکومت میکنند. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آسیل فرشته شفا است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آیملک فرشته ماه در میان ترکزبانان. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آیئیل فرشته آینده است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ال ال یکی از فرشتگان نگهبان بادهای شمالی است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ اوریل فرشته باستانی فرانسویهاست که فرشته سرنوشت نیز هست. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ اوفریل فرشته مراقبه و معنویت عمیق است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ اولیندا فرشته باستانی آسمان که فرشته حافظ دارایی است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ باربیل فرشته ماه اکتبر است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فارزوف فرشته لذات شهوانی است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فاگیل فرشتهای که در آیینهای مذهبی برای استجابت دعا فراخوانده میشود. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فانوئل فرشته ندامت و توبه است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فرشته آه فرشته روز یکشنبه و در فارسی فرشته آرزوهاست. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ کدار فرشته گناهان است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ گتل فرشته نگهبان چیزهای پنهانی است. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ لابوس یکی از پنج فرشته قدرت |