اسماعیل خان بروجردی
اسماعیل خان بروجردی
اسماعیل خان بروجردی با تخلص به «سرباز بروجردی»در قرن سیزدهم هجری در شهر بروجرد متولد شد.او از طائفه‌ی کاکاوند بروجرد و ازشاعرانمتوسط زمانخویش بود. او در غزلسرودن دستیداشته و در درگاه«نواب محمد قاسممیرزا» به منصب تخلصخود ممتازو سرهنگسربازاست.
«محمد حسن خان اعتمادالسلطنه» در الماثر و الاثار و«محمود میرزا قاجار» و «خان بابا مشار» در تألیفات خود، او راشاعریمتوسط معرفیکرده‌اند.
اودر سال ۱۲۸۹هجری قمری از دنیا رفتو بالغ بر ۵۰۰۰ بیت شعر از وی به جای ماند.
«خان بابا مشار» در کتاب مولفین می‌نویسد: "اسماعیل خان بروجردی (سرباز بروجردی) در بروجردتولد و تمكن یافت و به بروجردى مشهور شد و چون درفوج نظام صاحب منصب بوده، تخلص سرباز را براى خود برگزید". ایشان در انواع شعر دست داشت و دیوانى در مراثىبهنام «اسرار الشهاده» از اوباز مانده كه دو مرتبه در تبریز چاپ شده است.
«دیوان» اشعارش قریب پنجهزار بیت است و نسخه‌ای از آن در کتابخانه‌ی «سید محمدعلی سبزواری» موجود است که در سال ۱۲۶۰ هجری قمری و در عصر ناظم دربروجرد نوشته شده است و نسخه‌ای دیگر از دیوان او درکتابخانهمرکزی دانشگاه تهران وجود دارد و شاملغزلیات به ترتیب حروفتهجی و ساقی نامهکهنزدیکبهدوهزار بیتشعر در آن موجود می‌باشد.
- کتاب شناسی:
✓ اسرار الشهاده یا دیوان مراثی.
✓ دیوان اشعار سرباز بروجردی به اهتمام محمدتقي بن حسن، مشهور به خوشنويس.
- نمونه‌ی اشعار:
(۱)
زمین میکده راشیخشهرمدرسهکرد
مقامپاکدلانرامحلوسوسه کرد
ریخت چونیاربرخ طره خمدر خم را
کردآشفتهزهمجمعیتعالم را
چون دلمسردشودجانبمیخانهروم
ازدممغبچگانگرمنمایمدمرا
نازنینانگهتطرزغزالاندارد
ازکهآموختهآهوینگاهت رم را
جرسناقهءعشقتو زتخت اندازد
از لبجامبه صحراپسر ادهم را
زاهدازجلوه اونیستخبرایسرباز
چشم حقبین نبود دیدهنامحرم را.
(۲)
دل زحلوایلبتمیلچشیدندارد
شهدچوندررطب افتاد مکیدندارد
زاهداچندملامت کنی از عشق بتان
بشنو، این سخن از من که شنیده دارد
هر کجاباز شود دفتررخساره دوست
دفتردانشوزهدتودریدندارد.
(۳)
تنت گشتم ز جان شاید که گاهی
بسوی خود کنی آواز ما را
خدا را دلبرا در بوته‌ی غم
چنین بهر خدا مگذار ما را
دلا جان در ره آننازنین ده
بپای آن بکنسربازما را.
(۴)
شو ازغمسوگواریپیش دیرم
می ماتم بجام از شیشه دیرم
بیادقامترعنایاکبر
مه آندارم که در خون ریشه دیرم.
جمع‌آوری و نگارش:
#لیلا_طیبی (رها)
ـــــمنابعـــــ
- سخنوران بروجرد تالیف غلامرضا مولانا بروجردی
- تذکره حسین حزین بروجردی
- فرهنگ سخنوران جلد اول
- اثر آفرینان جلد سوم
- حدیقه الشعراء جلد اول
- کتابخانه ی مرکزی دانشگاه تهران دیوان سرباز بروجردی.