کوبه چیست؟

برای نوشتن رمانم پیمانه رنج نیاز به اطلاعات تاریخی دارم که در تحقیق و تفحصات به موارد جالبی بر خوردم که دوست داشتم به اشتراک دوستان هم بگذارم. مثلا کوبه در خانه در قدیم وجود داشته است.
کوبه یا درکوب، وسیله‌ای از جنس فلز یا چوب است که روی بدنه در نصب می‌شد و از آن بوسیله کوبیدن بر روی در، صاحب خانه را از حضور خود مطلع می‌کردند.
جنس بعضی از آنها از برنج و بعضی از آهن و یا از فلزات دیگر است بعضی از درها در دو مدل مختلف استفاده می‌شد که یکی به شکل چکش و دیگری به صورت حلقه بود. صدای ایجاد شده از برخورد کوبه چکش مانند بم است که توسط مردها استفاده می‌‌شد همچنین صدای ایجاد شده از کوبه حلقه مانند زیر بوده و توسط زنان استفاده می‌شد. با این کار صاحب‌خانه متوجه جنسیت مراجعه‌کننده شده و به اقتضای آن یکی از ساکنان پاسخ می داد.
تاریخی یزد و خانه های سنتی و قدیمی اش چه در بافت اصلی و یا حتی خانه های قدیمی در شهرستانها حتما درهای چوبی داشته و به جای زنگ و آیفون، دو کلون چوبی یا فلزی مردانه و زنانه به درها نصب می کردند.
تا همین چند سال پیش می‌شد در بافت تاریخی یزد قدم برداشت و از درهای چوبی کلون دار عکس گرفت و گاهی آنها را امتحان کرد و یا برای گردشگران توضیح داد که کلون مردانه کدام است و تفاوت صدایش با کلون زنانه چیست.
می شد در بافت تاریخی یزد، کلون های باقی مانده زیادی را روی درها مشاهده کرد که بنا به ذوق صاحب خانه، طراحی شده بود و برخی از صاحب خانه ها را پیدا کرد که هنوز به جای زنگ از همین کلون ها استفاده می کردند و گوششان به صدای کلون در حساس بود. برخی دیگر در کنار آن زنگ سفید رنگی کار گذاشته بودند و در مواردی نادرتر، آیفون تصویری!
اکنون گردشگران کمتر کلونی روی در خانه‌های تاریخی یزد می‌بینند. صاحبان خانه صبح که از در بیرون می آیند، می‌بینند کلون درها سر جایشان نیست. کوبه‌ها را شبانه از درها جدا می‌کنند و در بازارهای خیابانی می فروشند.
دست فروشان زیادی هستند که انواع اقسام کلون و کوبه و گل میخ و تزئینات درهای قدیمی را می‌فروشند.
بیشتر این افراد کلون‌ها را رایگان از درها جدا کرده و آنها را به قیمت‌های گزاف به صاحبان خانه‌های قدیمی و یا دوستداران این نوع از تزئینات خانه های تاریخی می فروشند.دیگر آنها را جمع آوری کرده و از افرادی که این کوبه ها را در اختیار دارند می خرند آن هم به قیمتی که نسبت به جنس کوبه، تزئینات کار شده روی آن و اندازه اش تغییر می‌کند.
تنها دزدان آثار تاریخی نیستند که این پایه های فرهنگی و تزئینی را از درها جدا می کنند، برخی دیگر از وارثان که مایل نیستند در بافت تاریخی بمانند، این کلون ها و حتی در و پنجره های قدیمی را از بافت تاریخی جدا می کنند و آن را به شهرهای مدرن انتقال می دهند چرا که در بافت مدرن شهرها کمتر می توان خبری از هویت و تاریخ پیدا کرد. بنابراین این تزئینات مشتری گران قیمتی دارند.گشت و گذاری در پاساژ پروانه تهران هم می توان انواع کلون‌ها و میخ‌های جدا شده از بافت تاریخی این شهر را مشاهده کرد.
کلون های ساده بین ۱۵ تا ۳۰ هزار تومان قیمت دارد اما برای یک جفت کلون حکاکی شده که به خانه ثروتمندان و افراد خاصی تعلق داشته و تعداد آنها نیز محدود است، باید بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان پول پرداخت شود. کلون های حکاکی شده، به راحتی با پرداخت حقوق گمرکی راهی کشورهای همسایه می شوند تا در آینده ای نه چندان دور در حراجی های اشیاء تاریخی به فروش برسند.
منبع: مجله ماه مهر سال81 شماره 45و 46 کیانی