سایت شعرناب محیطی صمیمی و ادبی برای شاعران جوان و معاصر - نقد شعر- ویراستاری شعر - فروش شعر و ترانه اشعار خود را با هزاران شاعر به اشتراک بگذارید

منو کاربری



عضویت در شعرناب
درخواست رمز جدید

اعضای آنلاین

معرفی شاعران معاصر

انتشار ویژه ناب

♪♫ صدای شاعران ♪♫

پر نشاط ترین اشعار

حمایت از شعرناب

شعرناب

با قرار دادن کد زير در سايت و يا وبلاگ خود از شعر ناب حمايت نمایید.

کانال تلگرام شعرناب

تقویم روز

جمعه 10 فروردين 1403
  • همه پرسي تغيير نظام شاهنشاهي به نظام جمهوري اسلامي ايران، 1358 هـ‌.ش
20 رمضان 1445
  • شب قدر
Friday 29 Mar 2024
    به سکوی پرتاب شهرت و افتخار ،نجابت و اقتدار ... سایت ادبی شعرناب خوش آمدید مقدمتان گلباران🌹🌹

    جمعه ۱۰ فروردين

    پست های وبلاگ

    شعرناب
    عَروضِ مهربان...
    ارسال شده توسط

    علی توکلی

    در تاریخ : دوشنبه ۱۴ تير ۱۳۹۵ ۱۴:۳۴
    موضوع: آزاد | تعداد بازدید : ۱۸۰۸ | نظرات : ۴۱

    با سلام خدمت دوستان عزیز و بزرگوارم
     
     
    وقتی از وزن در شعر کلاسیک حرف میزنیم شاعرانی که هنوز عروض را یاد نگرفته اند در خیالشان انبوهی از مشکلات دست و پا گیر و محدود کننده را تصور میکنند.در حالی که اصلا این طور نیست و وزن عاملی بر زیبایی و انسجام شعر است.
     علم عروض آنقدر ها هم که در ظاهر میبینیم خشک و بیرحم نیست.بلکه در جاهایی آنقدر هوای شاعر را دارد که نه تنها دست و پا گیر نیست بلکه اجازه مانور خیلی بالایی را به شاعر میدهد.در عروض تبصره هایی هستند که به زبان ساده به آنها میگوییم "اختیارات شاعری"در این پست دو اختیار بسیار شیرین را معرفی میکنم:
    در یکی از اشعارم به اسم "از خیابان بهشت" از وزنی استفاده کردم که دو  اختیار خاص دارد.این اختیارات که یکی از آنها در انحصار همین وزن است در سرودن شعر با این وزن،زیبایی های زیادی خلق می کنند و دست شاعر را برای راحت حرف زدن،باز می گذارند
    وزن:
    رمل مثمن مخبون محذوف(= مقصور)
    فعلاتن فعلاتن فعلاتن فع لن
    ف /ع /لا/ تن/         ف /ع /لا/ تن/            ف /ع/ لا/ تن/          فع/ لن/
    U/U               / _ / _ U/U          / _ / _/ U/U/ _ / _/             _ / _
     
     
    نکته:به دلیل به هم خوردن شکل درست نشانه ها در ادامه به جای U از عدد 7 استفاده کرده ام
     
     
    و اما آن  دو اختیار عبارتند از:
       استفاده فاعلاتن به جای فعلاتن  و بر عکس در رکن اول:
    در این اختیار که تنها مخصوص این وزن می باشد شاعر اجازه دارد بنا به اختیار خودش ،در رکن اول به جای استفاده کردن از دو هجای کوتاه  و دو هجای بلند از سه هجای بلند و یک کوتاه استفاده کند.به این صورت که اگر در ابتدای مصرع واژه ای در وزن فا/ع/لا/تن/ داشت میتواند به جای ف/ع/لا/تن/ استفاده کند.این اتفاق بر عکس هم میتواند بیفتد
    مثال:
    حـتم دارم به  جنون می کشد آخر کارم
    حـت/م /دا/رم/         ب/  ج/نون/ می/       ک/ش/د آ/خر /       کا/رم/
    فا /ع /لا/ تن/          ف /ع /لا/ تن/          ف /ع/ لا/ تن/       فع/ لن/
    _ /7/ _ / _          7/7/ _ / _ /          77/ _ / _/        _ / _ /
     
      استفاده ف ع لن به جای فع لن در رکن آخر:
    در این اختیار که مختص تمام اوزان مورد استفاده میباشد،شاعر اجازه دارد بنا به اختیار خودش در رکن آخر به جای دو هجای بلند از دوهجای کوتاه و یک هجای بلند و یا بر عکس استفاده بکند.یعنی می تواند به جای فع/لن/ از ف/ع/لن استفاده کند.
    در اینجا دو هجای کوتاه وقتی کنار هم هستند کار یک هجای بلند را انجام میدهند.به طوری که در بعضی جاها در تقطیع هم با دو هجا را با علامت یک هجای بلند نشان میدهند
    مثال:
    مگذر ساده از این قصه ی ویران شدنم
    م/گ/ذر/ سا/         د /ا/ز این/ قص/        ص/ ی/ وی/ران/      ش/د/نم/
    ف /ع /لا/ تن/         ف /ع /لا/ تن/         ف /ع/ لا/ تن/          ف /ع/ لن/  
     
    حالا این شعر آخر خودم را با تقطیع کامل مینویسم .دوستان با توجه به تقطیع اختیارات را شناسایی کنند.
     
    زندگی شک بزرگیست که در سر دارم
    زن/د/گی /شک/     ک/ب/زر/گی/      س/ ک /در/ سر/       دا/رم/
    فا /ع /لا/ تن/           ف /ع /لا/ تن/      ف /ع/ لا/ تن/         فع/ لن/
    _ /7/ _ / _              7/7/ _ / _ /       7/7/ _ / _/            _ / _ /
     
    مــثل یــک غـدهی بـدخـیـم، ته افـکارم
    مـث/ل /یک/ غد/     د/ی/ بـد/خـی/     ـم/، ت/ه /اف/      ـکا/رم/
    فا /ع /لا/ تن/          ف /ع /لا/ تن/      ف /ع/ لا/ تن/      فع/ لن/
    _ /7/ _ / _              7/7/ _ / _ /       7/7/ _ / _/         _ / _ /
     
    درد دارد سر من، عشق کمی میخواهم
    در/د /دا/رد/      س/ر/ من،/ عش/     ق /ک/می/ می/     خا/هم/
    فا /ع /لا/ تن/     ف /ع /لا/ تن/        ف /ع/ لا/ تن/       فع/ لن/
    _ /7/ _ / _        7/7/ _ / _ /           7/7/ _ / _/          _ / _ /
     
     
    در هـــم آغــوشــی آخــر بـدهــد آزارم
    در/ هــ/ـم آ/غــو      /شـ/ـیِ/ آ/خــر       / ب/ـد/هــد/ آ/       زا/رم/
    فا /ع /لا/ تن/         ف /ع /لا/ تن/        ف /ع/ لا/ تن/      فع/ لن/
    _ /7/ _ / _              7/7/ _ / _ /        7/7/ _ / _/         _ / _ /
     
    من که عاقل نـشدم پشت خـیابان بهشت
    من /ک/ عا/قل/     ن/ـش/دم /پش/       ت /خ/ـیا/با/         ن /ب/هشت/
    فا /ع /لا/ تن/       ف /ع /لا/ تن/       ف /ع/ لا/ تن/        ف /ع/ لن/
    _ /7/ _ / _           7/7/ _ / _ /        7/7/ _ / _/            7/7 / _ /
     
    حـتم دارم به  جنون می کشد آخر کارم
    حـت/م /دا/رم/         ب/  ج/نون/ می/       ک/ش/د آ/خر /       کا/رم/
    فا /ع /لا/ تن/          ف /ع /لا/ تن/          ف /ع/ لا/ تن/       فع/ لن/
    _ /7/ _ / _              7/7/ _ / _ /          7/7/ _ / _/          _ / _ /
     
    مگذر ساده از این قصه ی ویران شدنم
    م/گ/ذر/ سا/         د /ا/ز این/ قص/        ص/ ی/ وی/ران/      ش/د/نم/
    ف /ع /لا/ تن/         ف /ع /لا/ تن/         ف /ع/ لا/ تن/          ف /ع/ لن/
    _ /7/ _ / _             7/7/ _ / _ /          7/7/ _ / _/               _ / _ /
     
     
    کاخ"عشقم" که "خطا"کرده چنین آوارم
    کا/خ/عش/قم/          ک/ خ/طا/کر/          د/ چ/نی/ن آ/         وا/رم/
    فا /ع /لا/ تن/          ف /ع /لا/ تن/          ف /ع/ لا/ تن/       فع/ لن/
    _ /7/ _ / _             7/7/ _ / _ /            7/7/ _ / _/          _ / _ /
     
    بد ترین حالت ویرانی من در نمِ عشق..
    بد /ت/رین/ حا/         ل/ت /وی/را/         ن/ی/ من /در/      ن/مِ/ عشق../
    فا /ع /لا/ تن/          ف /ع /لا/ تن/          ف /ع/ لا/ تن/       ف/ع/ لن/
    _ /7/ _ / _              7/7/ _ / _ /          7/7/ _ / _/            7/7 / _ /
     
    پشـت این بغـض غم انگیز شده رگبارم
    پشـ/ت /این /بغـ/        ض /غ/م ن/گی/      ز /ش/د/ رگ/         با/رم/
    فا /ع /لا/ تن/          ف /ع /لا/ تن/          ف /ع/ لا/ تن/       فع/ لن/
    _ /7/ _ / _              7/7/ _ / _ /          7/7/ _ / _/           _ / _ /
     
    با هـمین  شک عجـیبم به قوانین جنـون
    با /هـ/مین/  شک/      ک /ع/جـی/بم/        ب/ ق/وا/نی/         ن /ج/نـون/
    فا /ع /لا/ تن/          ف /ع /لا/ تن/          ف /ع/ لا/ تن/       ف/ع/ لن/
    _ /7/ _ / _             7/7/ _ / _ /            7/7/ _ / _/          7/7 / _ /
     
    درسـراپا ی تو از فـلـسـفه ها سرشـارم
    در/س/ـرا/پا /         ی /ت/ از/ فـلـ/         سـ/ف/ ها /سر/      شـا/رم/
    فا /ع /لا/ تن/          ف /ع /لا/ تن/          ف /ع/ لا/ تن/       فع/ لن/
    _ /7/ _ / _               7/7/ _ / _ /          7/7/ _ / _/        _ / _ /
     
     
    و فــقط کاش همیـن یک غزل تلــخم را
    و /فـ/ـقط /کا/          ش /ه/میـن/ یک /        غ/ز/ل /تلـ/              ـخم /را/
    ف /ع /لا/ تن/            ف /ع /لا/ تن/             ف /ع/ لا/ تن/          فع/ لن/
    7/7/ _ / _/                 7/7/ _ / _/               7/7/ _ / _/           _ / _ /
     
    می شد امـشـب به هـیـاهوی دلم نسپارم
    می /ش/د امـ/شـب /    ب/ هـ/یـا/هو/          ی /د/لم/ نس/          پا/رم/
    فا /ع /لا/ تن/                ف /ع /لا/ تن/          ف /ع/ لا/ تن/          فع/ لن/
    _ /7/ _ / _                   7/7/ _ / _ /            7/7/ _ / _/            _ / _ /
     
     
     
    در آخر از همه عزیزانی که با حوصله خواندند خواهش میکنم
      اولا از گذاشتن گل و تشکر خود داری فرمایند
    ثانیا شعر زیر ار از حضرت حافظ بررسی کنند و اختیارات را برای دیگران در کامنت ها بگذارند تا  یک گارگاه خوب داشته باشیم
     
    شاهد آن نیست که مویی و میانی دارد
    بنده طلعت آن باش که آنی دارد
     
    شیوه حور و پری گر چه لطیف است ولی
    خوبی آن است و لطافت که فلانی دارد
     
    چشمه چشم مرا ای گل خندان دریاب
    که به امید تو خوش آب روانی دارد
     
    گوی خوبی که برد از تو که خورشید آن جا
    نه سواریست که در دست عنانی دارد
     
    دل نشان شد سخنم تا تو قبولش کردی
    آری آری سخن عشق نشانی دارد
     
    خم ابروی تو در صنعت تیراندازی
    برده از دست هر آن کس که کمانی دارد
     
    در ره عشق نشد کس به یقین محرم راز
    هر کسی بر حسب فکر گمانی دارد
     
    با خرابات نشینان ز کرامات ملاف
    هر سخن وقتی و هر نکته مکانی دارد
     
    مرغ زیرک نزند در چمنش پرده سرای
    هر بهاری که به دنباله خزانی دارد
     
    مدعی گو لغز و نکته به حافظ مفروش
    کلک ما نیز زبانی و بیانی دارد
     
     
    منتظر مشارکت پربارتان هستم
    در پناه حق....

    ارسال پیام خصوصی اشتراک گذاری : | | | | |
    این پست با شماره ۲۰۴۹ در تاریخ دوشنبه ۱۴ تير ۱۳۹۵ ۱۴:۳۴ در سایت شعر ناب ثبت گردید

    نقدها و نظرات
    جمیله عجم(بانوی واژه ها)
    دوشنبه ۱۴ تير ۱۳۹۵ ۱۴:۳۸
    خندانک خندانک خندانک خندانک خندانک
    درودبرادرخوبم
    خسته نباشید
    مفید وآموزنده بود
    خندانک خندانک خندانک
    خندانک خندانک خندانک خندانک خندانک
    لیلا باباخانی (سما الغزل )
    دوشنبه ۱۴ تير ۱۳۹۵ ۱۶:۵۲
    سلام باشه گل نمی زارم یه سوال؟
    یعنی توی یک شعر می شود همه ی ابیات از اختیارات شاعری که فرمودید استفاده کرد
    مثلا در رکن اول همه ابیات فاعلاتن به فعلاتن تبدیل بشه یا برعکس
    یا فقط یک بار مجاز هستیم ؟
    ممنون از آموزش بسیار خوبتان
    علی   صادقی
    دوشنبه ۱۴ تير ۱۳۹۵ ۱۷:۰۳
    سلام وعرض ادب
    خسته نباشید..
    **************************************
    مرغ زیرک نزند در چمنش پرده سرای.........((15 هجا))


    هر بهاری که به دنباله خزانی دارد................((14 هجا))

    رکن اخر....((فع لن...فعلن))..........اختیار وزنی است وابدال
    که ٬٬٬اصل دو هجای کوتاه است..

    زنده باشید وبرقرار ./
     آگاه ( بختیاری )
    سه شنبه ۱۵ تير ۱۳۹۵ ۱۰:۵۴

    خندانک سلام بر گرامی برادر ارجمندم، جناب آقای توکلی ی عزیز.


    دروتان باد: خندانک

    مبحث بسیار آموزنده ای را مطرح فرموده اید،

    جزایک الله خیرا" .


    ولی حقیر، تا آنجایی که بیاد دارم،

    جای گزینی ی ( فعلاتن)، با ( فاعلاتن )، مجاز ولی بر عکس آن غیر مجاز می باشد.


    همینطور در مورد ( فعلن) و ( فع لن ). خندانک

    با مهر : خندانک
    " آگاه " .

    .
     آگاه ( بختیاری )
    چهارشنبه ۱۶ تير ۱۳۹۵ ۰۰:۰۱
    بر گرامی برادر ارجمندم، جناب آقای صادقی ی عزیز : خندانک

    درود تان باد : خندانک

    اتفاقا"، نه تنها، افتراقی در عرض بنده و شاهد حضرت تان،

    از کتاب شریف مورد اشاره، و بیت حنیف، حضرت خداوندگار سخن،

    سعدی ی علیه الرحمه، نیست، دقیقاً، هر دو بر یک اصل توجه داریم:

    ( پس موضوع پیچیده شدن پاسخ منتفی ست ).

    .
    1_ فاعلاتن ، فاعلاتن، فاعلاتن، فاعلاتن :

    (بحر رمل مثمن سالم ) . می باشد.

    2_ فعلاتن، فعلاتن، فعلاتن، فعلاتن :

    ( بحر رمل مثمن "مخبون" می باشد. ).

    3_ ( مخبون، یعنی، تبدیل "فاعلاتن"، به "فعلاتن" ).


    نتیجه : در رکن اول ، می توان، به جای "فعلاتن"، "فاعلاتن"،

    آورد .

    اما، نمی توان، به جای "فاعلاتن"، "فعلاتن"، آورد.

    پس:

    چنان چه در کل سروده "غزل "، حتی برای یک مرتبه،

    در ( بحر رمل مثمن سالم )،

    به جای ( " فاعلاتن" ، "فعلاتن"، )، آمده باشد،

    اجبارا"،

    وزن شعر را ، در بحر " رمل مثمن مخبون" ، ارزیابی می کنیم،

    و ، آن جا هایی که ( بجای "فعلاتن"، "فاعلاتن"، آمده است را،

    از اختیارات شاعری محسوب می کنیم . خندانک

    با مهر : خندانک

    " آگاه " .

    .
     آگاه ( بختیاری )
    چهارشنبه ۱۶ تير ۱۳۹۵ ۰۸:۱۹


    خندانک خندانک خندانک خندانک خندانک خندانک خندانک با مهر : خندانک


    .
     آگاه ( بختیاری )
    چهارشنبه ۱۶ تير ۱۳۹۵ ۱۱:۰۵

    خندانک

    با سلام بر گرامی برادر ارجمندم، جناب آقای صادقی ی عزیز خندانک

    و ، آرزوی پر برکت ترین بودن این عید سعید، بر حضرت تان خندانک


    .
    غرض حقیر، بر این قسمت از مرقومه ی شریف حضرت توکلی ی

    عزیز بود که :

    ( استفاده از فاعلاتن به جای فعلاتن، و بر عکس )،

    .
    شکوه تان بر دوام. خندانک

    با مهر : خندانک
    " آگاه " .

    .
    لیلا باباخانی (سما الغزل )
    چهارشنبه ۱۶ تير ۱۳۹۵ ۱۵:۳۱
    سلام پس چرا نوشتید
    حالت برعکس وجود دارد یعنی فاعلاتن به فعلاتن هم می تواند تبدیل شود دارم کم کم گیج می شوم هرکی نظری میدهد!!!!!
    و سوال دیگر در مصرعی از شعر بنده
    دیدنت حس غریبی داشت بعد از سال ها
    شعر بر وزن
    فاعلاتن /فاعلاتن/فاعلاتن/فاعلات است
    ولی در این مصرع دومین فاعلاتن به فعلاتن تبدیل شده آیا مجاز است یا فقط در رکن اول این طوره

    لطفا مثل همیشه با حوصله پاسخ دهید
    بی نهایت سپاس


    لیلا باباخانی (سما الغزل )
    پنجشنبه ۱۷ تير ۱۳۹۵ ۰۷:۰۸
    سلام خیلی عالی
    حالا متوجه شدم در مورد اشباع هم اگه می شه توضیح دهید
    بی نهایت سپاس
    علی توکلی
    دوشنبه ۲۱ تير ۱۳۹۵ ۲۰:۱۶
    درود بر شما
    ای د ل لع= فاعلاتن . اشباع هجای ل
    ن تی ی لا = مفاعلن
    کر دار =فع ان
    ای د ل پر=فاعلاتن . اشباع در هجای ل
    ت پش و لی=مفاعلن
    مر د=فع لن اشباع در هجای د
    بس ب کن زخ=فاعلاتن
    م می ش وی=مفاعلن
    ا خر=فع لن
    رخ ت شو ی =فاعلاتن اشباع در هجای ی
    غ می ن آ =مفاعلن
    زر د=فع لن اشباع در هجای د
    در وزن خفیف مسدس مخبون محذوف
    فاعلاتن مفاعلن فع لن

    شعر خوبی بود.
    میشنهاد میکنم پست وزن ها پر کاربرد پارسی رو از بنده بخونید
    دوشنبه ۲۱ تير ۱۳۹۵ ۰۸:۱۱
    سلامـ..
    بسیار جامع و کامل بود سپاس ها...
    دو بیت مینویسمـ از اشعارم رو زحمت بکشید و نگاه کنید...
    از اختیارات شاعری به جا استفاده شده یا نه...
    اے دل لعنتے لاڪردار...
    اے دل پر تپش ولے مرده...
    بس بڪن ..زخمـ میشوے آخر...
    رختشوے غمین و ازرده...
    .
    احساس حسینے
    تنها کابران عضو میتوانند نظر دهند.



    ارسال پیام خصوصی

    نقد و آموزش

    نظرات

    مشاعره

    کاربران اشتراک دار

    محل انتشار اشعار شاعران دارای اشتراک
    کلیه ی مطالب این سایت توسط کاربران ارسال می شود و انتشار در شعرناب مبنی بر تایید و یا رد مطالب از جانب مدیریت نیست .
    استفاده از مطالب به هر نحو با رضایت صاحب اثر و ذکر منبع بلامانع می باشد . تمام حقوق مادی و معنوی برای شعرناب محفوظ است.
    0