پست های وبلاگ

ایلهان سامی چومک

آقای "ایلهان سامی چومک" شاعر کُرد، زاده‌ی سال ۱۹۷۳ میلادی، در روستای کارلی‌اُوای استان بینگول ترکیه است.

وی کودکی‌اش را در دل طبیعت، در میان بزها و اسب‌ها گذراند. دنیای تخیل او از همین تجربه‌ها و از قصه‌هایی که مادرش شب‌ها در خانه‌ای گلی برایش می‌گفت، تغذیه می‌شد.

چومک، که خود را «از خورشید جدا شده» می‌نامد، در شعرهایش طبیعت، سرزمین مادری و خاطرات کودکی را در مرکز توجه قرار می‌دهد؛ نوعی تلاش برای گریز از زندان و بازیابی زندگیِ از دست‌رفته. شعرهای او ساده و بی‌تکلف‌اند اما در عین حال عمیق، زلال و سرشار از حس زندگی.

او در سال ۱۹۹۴ میلادی، در ۲۱ سالگی و در حالی‌که دانشجوی جغرافیا در دانشگاه استانبول بود، به‌همراه گروهی از اعضای حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) در جریان یورش پلیس به یک کافه بازداشت شد. اتهام اولیه‌اش «آتش زدن جنگل» بود و اعترافاتی که تحت شکنجه در طول ۱۹ روز از او گرفته شد، پایه صدور حکم قرار گرفت. بعدها او این اعترافات را پس گرفت. دادگاه نظامی ابتدا او را به اعدام و سپس به حبس ابد محکوم کرد.

در سال ۲۰۰۷ میلادی، دادگاه حقوق بشر اروپا روند دادرسی را غیرقانونی دانست و خواستار تجدید محاکمه شد. با وجود اینکه در سال ۲۰۱۶ میلادی، دادگاه مدنی، اتهام آتش‌سوزی را رد کرد، اما همچنان حکم ۳۶ سال حبس به اتهام «تجزیه‌طلبی» تأیید شد.
در طول دوران زندان، چومک به نگارش شعر روی آورد و ۹ مجموعه شعر منتشر کرد. 

از جمله‌ی این کتاب‌ها به این قرار است: «فرستنده: ایلهان سامی چومک»، «محبوس در زندان تیپ F کریکلار، سلول NO 1» (که از این کتاب مستندی نیز در خصوص او ساخته شده است)، «دریای باز»، «صبح بخیر ای زمین» و…

او تاکنون جوایز ادبی متعددی دریافت کرده، از جمله جایزه‌ی "سنور سزر"، در مارس ۲۰۲۲ میلادی. 

جدیدترین اثر او با عنوان «ما هنوز زنده‌ایم» (Hayattayız Nihayet) برنده‌ی جایزه‌ی "متین آلتیوک" شد. متین آلتیوک یکی از اساتید سابق چومک بود که در جریان آتش‌سوزی هتل مادیماک در سیواس در سال ۱۹۹۳ میلادی، به‌ همراه گروهی از روشنفکران علوی، جان باخت.   

فعالان فرهنگی و نویسندگان بسیاری از کشورهای مختلف، به‌ویژه در اسکاندیناوی، بریتانیا، فرانسه و ترکیه، برای آزادی چومک فعالیت کردند. در بریتانیا، مجموعه‌ای از شعرهای او با عنوان «جدا از خورشید» با ترجمه "کارولین استاکفورد" و گروهی از مترجمان، توسط انتشارات Smokestack به مدیریت "اندی کرافت" منتشر شد. "فرانسیس کومب" نیز برخی از شعرهای او را از انگلیسی به فرانسه برگردانده است تا تا زمان انتشار ترجمه‌ای از زبان اصلی (ترکی یا کُردی)، مخاطبان فرانسوی با او آشنا شوند.

زندگی و آثار وی، به‌ روشنی بازتاب‌ دهنده‌ی ارزش‌های انسانی‌ای است، که "جک هیرشمن"، شاعر و فعال سیاسی آمریکایی، همواره برای آن‌ها مبارزه می‌کرد. از همین‌رو، اهدای نخستین جایزه‌ای که به نام او نام‌گذاری شده، به چومک، در سال ۲۰۲۵ میلادی، بیش از هر انتخاب دیگری، شایسته و پر معناست.

وی در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۴ میلادی، پس از ۳۰ سال زندان آزاد شد.

"فرانسیس کومب"، شاعر و مترجم فرانسوی، در مارس ۲۰۲۵ میلادی، درباره او نوشت: «آنچه در شعر این زندانی شگفت‌انگیز است، آزادی اوست. با این حال، او به معنای کلاسیک، شاعر سیاسی نیست.

آثارش، برای نمونه، با شعرهای ناظم حکمت تفاوت دارد. او بیشتر به جریان «شاعران نسل دوم نو» در ترکیه تعلق دارد؛ جریانی که در دهه ۱۹۵۰ ظهور کرد و بر آن بود که شعر باید با تصویرسازی‌های آزاد، امکان خلق معانی چندگانه و واقعیت‌های شخصی را برای خواننده فراهم کند.»

 

گردآوری و نگارش:
#زانا_کوردستانی