سایت شعرناب محیطی صمیمی و ادبی برای شاعران جوان و معاصر - نقد شعر- ویراستاری شعر - فروش شعر و ترانه اشعار خود را با هزاران شاعر به اشتراک بگذارید

منو کاربری



عضویت در شعرناب
درخواست رمز جدید

اعضای آنلاین

معرفی شاعران معاصر

انتشار ویژه ناب

♪♫ صدای شاعران ♪♫

پر نشاط ترین اشعار

حمایت از شعرناب

شعرناب

با قرار دادن کد زير در سايت و يا وبلاگ خود از شعر ناب حمايت نمایید.

کانال تلگرام شعرناب

تقویم روز

جمعه 10 فروردين 1403
  • همه پرسي تغيير نظام شاهنشاهي به نظام جمهوري اسلامي ايران، 1358 هـ‌.ش
20 رمضان 1445
  • شب قدر
Friday 29 Mar 2024
    به سکوی پرتاب شهرت و افتخار ،نجابت و اقتدار ... سایت ادبی شعرناب خوش آمدید مقدمتان گلباران🌹🌹

    جمعه ۱۰ فروردين

    پست های وبلاگ

    شعرناب
    109 سالگی فرمان مشروطیت
    ارسال شده توسط

    سید امجد موسوی دیزکوهی

    در تاریخ : پنجشنبه ۱۵ مرداد ۱۳۹۴ ۰۳:۲۲
    موضوع: آزاد | تعداد بازدید : ۴۸۴ | نظرات : ۲

    109 سالگی فرمان مشروطیت 109
    فرمان مشروطیت در 14 مرداد سال 1285 هجری شمسی در سال یازدهم سلطنت مظفرالدین شاه قاجار در پاسخ به متحصنین خواهان آزادی و برابری که در مرقد حضرت معصومه بست نشسته بودند ، صادر شد . بدین ترتیب با مشارکت مردم در امر حکومت موافقت و حکومت مشروطه برای نخستین بار در ایران تاسیس گردید .   خطاب این فرمان که در قصر صاحبقرانیه و به قلم احمد قوام ) قوام السلطنه ( نوشته شده بود ، صدراعظم وقت میرزا نصرالله خان مشیرالدوله بود که خودایشان هم در تهیه و هم در راضی کردن شاه به امضای آن کوشش فراوان داشت. شرح فرمان مشروطیت برای متحصنین خوانده شد و عباراتی از آن به ذائقه آنان خوش نیامد . آنجا که برای تنظیم قوانین از اقشار خاصی نام برده شده بود و هم آنجا که اثری از دینی بودن نام مجلس نبود . تحصن ادامه یافت تا فرمان دوم و اصلاح شده به امضاء شاهنشاه رسید . بعد از حذف عبارت  حضور شاهزادگان قاجار ، علماء ، اعیان ، اشراف ، ملاکین ، تجار و اصناف در تنظیم قوانین و جایگزین شدن عبارت نمایندگانی از همه اقشار ملت و تغییر نام مجلس شورای ملی به مجلس شورای اسلامی مشروطه خواهان در آرزوی داشتن روزهای خوب ضمن شکستن تحصن وارد مرحله جدیدی از تاریخ سیاسی ایران شدند .                      .
    با این مقدمه کوتاه قبل از بررسی عوامل ظهور و سقوط مشروطیت اندکی در معنای واژگانی این لغت تامل می کنیم .  مشروطه لفظی عربی است و به معنای تقید در مقابل مطلق آمده است .واژه مشروطیت معادلی برای اصطلاح فرانسوی constitution است که این لفظ در فرانسه از کلمه لاتی  contitutio گرفته شده است که دو معنای دور و نزدیک دارد .معنای اول آن دلالت بر عمل تشکیل و مجموعه سازی دارد و در معنای دوم منظور از آن قانون اساسی یک ملت  contion است .که شامل مجموعه ایی از مقررات قضایی و قواعد که بایستی حاکم و ناظر به کل روابط میان حکومت و مردم باشد که تحت آن زندگی می کنند
    باری همانگونه که قبلا اشاره شد مظفرالدین شاه قاجار 7 ماه پس از دستور تاسیس عدالتخانه فرمان مشروطیت را صادر کرد . دستور تاسیس عدالتخانه بعد از تحصن بزرگ مردم تهران به رهبری جمعی از روحانیون برجسته ی شهر در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی شکل گرفته بود .تاسیس عدالتخانه اگر چه اختیارات شاه را محدود نمی کرد ولی بخاطر این که اصل تساوی طبقات مختلف را در برابر قانون و محاکم اعلام می کرد ، متحصنان را بعد از یک ماه بر آن داشت تا به تهران باز گردند ولی سرپیچی دولت از اجرای عدالتخانه دستگیری و تبعید عناصر نهضت موجب گسترش قیام های مردمی از تهران به سوی شهرستانها شد . این بار  خواست مردم به شکل جدی تری بیان شد . حضور علمای بزرگ در صف اول مشروطه خواهان وزن خواست عمومی را بالا برد و این چنین بود که شاه مجبور شد به خواست مردم تن داده و فرمان مشروطیت را امضاء و ابلاغ کند .
    البته هرج و مرج و فساد در دستگاه اداری ، تهی شدن خزانه مملکت بر اثر اسراف و ولخرجی های شاهان و درباریان ، انجام مسافرتهای مکرر و غیر ضرور مظفرالدین شاه به فرنگ ( اولین سفر ایشان که از فروردین 1279 شروع شده بود هفت ماه به درازا انجامید و یا سفر دوم ایشان در سال 1282 شش ماه طول کشید)  و هم دلایل دیگر مانند تحمیل مالیاتهای کمر شکن بر مردم ، قحطی فزاینده در تهران و شهرستانها ، تسلط روز از افزون بیگانگان بر کشور و از همه مهمتر بی حرمتی به مراجع تقلید و زیر پا نهادن احکام اسلامی همه و همه دست به دست هم داد تا شاهد رخ دادن انقلاب مشروطیت باشیم . هر چند نباید از خاطر برد افزایش ارتباط مردم با کشورهای خارجی ، تاسیس دارالفنون ، انتشار روزنامه های دولتی و غیر دولتی و نشر اخبار ایران و جهان بین مردم و عواملی از این دست سبب تسریع در روند انقلاب شدند.
    دو روز پس از  فرمان مشروطیت مظفرالدین شاه دستور تشکیل اولین مجلس شورا را صادر کرد. کار تدوین نظامنامه انتخابات مجلس آغاز گردید و به موجب این نظامنامه که با 51  اصل در 17 شهریور 1285  تدوین و به تایید شاه رسید تعداد 156 نماینده انتخاب شدند که 60 نفر از آنان نمایندگان تهران بودند . اولین جلسه شورا در 17  مهر ماه همین سال تشکیل شد .
    در هشتم دی ماه1285 اولین قانون اساسی ایران با عنوان نظامنامه سیاسی مشتمل بر 51 اصل تدوین شده و به امضاء شاه رسید . این قانون در حقیقت گزیده ایی از قوانین اساسی کشورهای بلژیک ، فرانسه و بلغارستان بود . این قانون با امضاء شاه صورت قانونی یافت ... ده روز پس از این رویداد مظفرالدین شاه در 18 دی ماه 1285 در گذشت . از این تاریخ تا کودتای رضاخان که به منزله مرگ مشروطیت بود طی یک دوره 15 ساله ایران شاهد حوادث فراوانی بود.
    مجلس اول مشروطه 2 سال پس از شروع در 1287 توسط نظامیان روس و به یاری حکومت وقت که مشروطیت  را تهدیدی علیه پایه های قدرت خود می دانست به توپ بسته شد . سپس در فضای اختناق ایجاد شده بسیاری از رجال آزادیخواه و روحانیون دلسوز و معتمدین جامعه از جمله روزنامه نگاران به دار آویخته شدند. در مرحله بعد از یکسو تهران به تصرف مشروطه خواهان در آمد و از سوی دیگر وقوع جنگ جهانی اول سبب گسترش مداخلات قوای بیگانه در شمال ، جنوب و غرب ایران شد . قراردادهای 1907 و 1915 نیز ایران را به مناطق تحت نفوذ آنان را تبدیل کرد.
    به این ترتیب خیل عظیمی از عوامل داخلی و خارجی دست در دست یکدیگر برای به ثمرننشستن این نهال تازه رسیده کمر همت بستند و فرصت بالندگی را از آن ستاندند .  به مهمترین این عوامل می پردازیم تا نسبت به دلایلی که می تواند سایه آزادی و برابری را از جامعه ایی کوتاه کند، شناخت بهتری پیدا کنیم.
    از مهمترین عوامل داخلی دخیل در ناکامی مشروطه ماهیت کاملا متفاوت نیروهای مشروطه خواه بود .عنوان مشروطه از ابتدا یک اندیشه و خواسته مبهم بود که هر کس آن را به رای خود تفسیر می کرد .بعد از پیروزی و فقدان فرهنگ گفت و گو به دلیلا حاکمیت طولانی استبداد در ایران همه ی این خواسته های کاملا متفاوت نمی توانست به اجرا در آید لذا درگیری و حذف رقیبان آغاز شد .این اختلافات به جای آنکه با بحث و گفت وگو خاتمه پذیرد به درگیری فیزیکی ، رواج تهمت و افترا و سرانجام ترور و خشونت ختم می شود .
     برای از بین رفتن آرزوهای آزادیخواهی مردان این سرزمین طبق عادت مالوف دستی بیگانه هم نیاز بود  .. اتحاد دولت های انگلستان و روسیه در مقابل خطر روز افزون آلمان و متعاقب آن تقسیم ایران در قرارداد 1907 میلادی و نیز اشغال ایران به دست قدرت های دیگراز عوامل خارجی دارای نقش در شکست مشروطه اند .جنگ جهانی برای ایران قحطی ، گرسنگی ، بیماری و سرانجام مرگ و میر بسیاری از مردم و فقر و پریشانی بازماندگان بود. در این شرایط کمتر کسی می توانست به فکر مشروطه باشد . اوضاع چنان آشفته بود که مردم آرزو می کردند وضیعت پیش از نهضت به جامعه باز می گردد .در این نامنی یک حکومت مستبد و قدرتمند به آسانی مورد پذیرش مردم واقع می شد . حتی بسیاری از بنیانگذاران جنبش ضد استبدادی به این نتیجه رسیده بودند که تنها یک دیکتاتور می تواند آرامش را به ایران بازگرداند . بدین ترتیب مردم ایران پس از سالها تلاش برای از بین بردن استبداد دوباره در قالب سلسله پهلوی به آن تن دادند .
    انقلاب مشروطیت با همه مشکلات و ناکامی ها آثار عمده ایی از خود برجای نهاد. ورود مفاهیمی مانند قانون اساسی ، مجلس ، آزادی ، انتخابات ، تفکیک قوا با این انقلاب مطرح شد و رسمیت یافت.
    تجربیات ارزشمند انقلاب مشروطه در زمان وقوع انقلاب اسلامی مورد توجه واقع شد از یک سو نابودی نظام سلطنتی و قطع کامل سلطه بیگانگان بر کشور و توجه به فرهنگ و ارزش های خودی مورد توجه قرار گرفت و از دیگر سو در رخنه عناصر بیگانه و فرصت طلب در مشروطه هوشیاری انقلابیان مذهبی را برای جلوگیری از تکرار این امر در انقلاب اسلامی برانگیخت .در نهایت این تجربیات لزوم حفظ وحدت میان نیروهای انقلاب را گوشزد کرد .
    به قلم : سید امجد موسوی(مهندسین مشاور آبدان فراز)
     
    منابع :
    مهدی ملک زاده - تاریخ انقلاب مشروطیت ایران
    رسول جعفریان - بررسی و تحقیق در نهضت مشروطیت ایران
    انقلاب اسلامی ایران - علل ، مسائل و نظام اسلامی - استاد عباسعلی عمید زنجانی.
    109 سالگی فرمان مشروطیت 109
    فرمان مشروطیت در 14 مرداد سال 1285 هجری شمسی در سال یازدهم سلطنت مظفرالدین شاه قاجار در پاسخ به متحصنین خواهان آزادی و برابری که در مرقد حضرت معصومه بست نشسته بودند ، صادر شد . بدین ترتیب با مشارکت مردم در امر حکومت موافقت و حکومت مشروطه برای نخستین بار در ایران تاسیس گردید .   خطاب این فرمان که در قصر صاحبقرانیه و به قلم احمد قوام ) قوام السلطنه ( نوشته شده بود ، صدراعظم وقت میرزا نصرالله خان مشیرالدوله بود که خودایشان هم در تهیه و هم در راضی کردن شاه به امضای آن کوشش فراوان داشت. شرح فرمان مشروطیت برای متحصنین خوانده شد و عباراتی از آن به ذائقه آنان خوش نیامد . آنجا که برای تنظیم قوانین از اقشار خاصی نام برده شده بود و هم آنجا که اثری از دینی بودن نام مجلس نبود . تحصن ادامه یافت تا فرمان دوم و اصلاح شده به امضاء شاهنشاه رسید . بعد از حذف عبارت  حضور شاهزادگان قاجار ، علماء ، اعیان ، اشراف ، ملاکین ، تجار و اصناف در تنظیم قوانین و جایگزین شدن عبارت نمایندگانی از همه اقشار ملت و تغییر نام مجلس شورای ملی به مجلس شورای اسلامی مشروطه خواهان در آرزوی داشتن روزهای خوب ضمن شکستن تحصن وارد مرحله جدیدی از تاریخ سیاسی ایران شدند .                      .
    با این مقدمه کوتاه قبل از بررسی عوامل ظهور و سقوط مشروطیت اندکی در معنای واژگانی این لغت تامل می کنیم .  مشروطه لفظی عربی است و به معنای تقید در مقابل مطلق آمده است .واژه مشروطیت معادلی برای اصطلاح فرانسوی constitution است که این لفظ در فرانسه از کلمه لاتی  contitutio گرفته شده است که دو معنای دور و نزدیک دارد .معنای اول آن دلالت بر عمل تشکیل و مجموعه سازی دارد و در معنای دوم منظور از آن قانون اساسی یک ملت  contion است .که شامل مجموعه ایی از مقررات قضایی و قواعد که بایستی حاکم و ناظر به کل روابط میان حکومت و مردم باشد که تحت آن زندگی می کنند
    باری همانگونه که قبلا اشاره شد مظفرالدین شاه قاجار 7 ماه پس از دستور تاسیس عدالتخانه فرمان مشروطیت را صادر کرد . دستور تاسیس عدالتخانه بعد از تحصن بزرگ مردم تهران به رهبری جمعی از روحانیون برجسته ی شهر در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی شکل گرفته بود .تاسیس عدالتخانه اگر چه اختیارات شاه را محدود نمی کرد ولی بخاطر این که اصل تساوی طبقات مختلف را در برابر قانون و محاکم اعلام می کرد ، متحصنان را بعد از یک ماه بر آن داشت تا به تهران باز گردند ولی سرپیچی دولت از اجرای عدالتخانه دستگیری و تبعید عناصر نهضت موجب گسترش قیام های مردمی از تهران به سوی شهرستانها شد . این بار  خواست مردم به شکل جدی تری بیان شد . حضور علمای بزرگ در صف اول مشروطه خواهان وزن خواست عمومی را بالا برد و این چنین بود که شاه مجبور شد به خواست مردم تن داده و فرمان مشروطیت را امضاء و ابلاغ کند .
    البته هرج و مرج و فساد در دستگاه اداری ، تهی شدن خزانه مملکت بر اثر اسراف و ولخرجی های شاهان و درباریان ، انجام مسافرتهای مکرر و غیر ضرور مظفرالدین شاه به فرنگ ( اولین سفر ایشان که از فروردین 1279 شروع شده بود هفت ماه به درازا انجامید و یا سفر دوم ایشان در سال 1282 شش ماه طول کشید)  و هم دلایل دیگر مانند تحمیل مالیاتهای کمر شکن بر مردم ، قحطی فزاینده در تهران و شهرستانها ، تسلط روز از افزون بیگانگان بر کشور و از همه مهمتر بی حرمتی به مراجع تقلید و زیر پا نهادن احکام اسلامی همه و همه دست به دست هم داد تا شاهد رخ دادن انقلاب مشروطیت باشیم . هر چند نباید از خاطر برد افزایش ارتباط مردم با کشورهای خارجی ، تاسیس دارالفنون ، انتشار روزنامه های دولتی و غیر دولتی و نشر اخبار ایران و جهان بین مردم و عواملی از این دست سبب تسریع در روند انقلاب شدند.
    دو روز پس از  فرمان مشروطیت مظفرالدین شاه دستور تشکیل اولین مجلس شورا را صادر کرد. کار تدوین نظامنامه انتخابات مجلس آغاز گردید و به موجب این نظامنامه که با 51  اصل در 17 شهریور 1285  تدوین و به تایید شاه رسید تعداد 156 نماینده انتخاب شدند که 60 نفر از آنان نمایندگان تهران بودند . اولین جلسه شورا در 17  مهر ماه همین سال تشکیل شد .
    در هشتم دی ماه1285 اولین قانون اساسی ایران با عنوان نظامنامه سیاسی مشتمل بر 51 اصل تدوین شده و به امضاء شاه رسید . این قانون در حقیقت گزیده ایی از قوانین اساسی کشورهای بلژیک ، فرانسه و بلغارستان بود . این قانون با امضاء شاه صورت قانونی یافت ... ده روز پس از این رویداد مظفرالدین شاه در 18 دی ماه 1285 در گذشت . از این تاریخ تا کودتای رضاخان که به منزله مرگ مشروطیت بود طی یک دوره 15 ساله ایران شاهد حوادث فراوانی بود.
    مجلس اول مشروطه 2 سال پس از شروع در 1287 توسط نظامیان روس و به یاری حکومت وقت که مشروطیت  را تهدیدی علیه پایه های قدرت خود می دانست به توپ بسته شد . سپس در فضای اختناق ایجاد شده بسیاری از رجال آزادیخواه و روحانیون دلسوز و معتمدین جامعه از جمله روزنامه نگاران به دار آویخته شدند. در مرحله بعد از یکسو تهران به تصرف مشروطه خواهان در آمد و از سوی دیگر وقوع جنگ جهانی اول سبب گسترش مداخلات قوای بیگانه در شمال ، جنوب و غرب ایران شد . قراردادهای 1907 و 1915 نیز ایران را به مناطق تحت نفوذ آنان را تبدیل کرد.
    به این ترتیب خیل عظیمی از عوامل داخلی و خارجی دست در دست یکدیگر برای به ثمرننشستن این نهال تازه رسیده کمر همت بستند و فرصت بالندگی را از آن ستاندند .  به مهمترین این عوامل می پردازیم تا نسبت به دلایلی که می تواند سایه آزادی و برابری را از جامعه ایی کوتاه کند، شناخت بهتری پیدا کنیم.
    از مهمترین عوامل داخلی دخیل در ناکامی مشروطه ماهیت کاملا متفاوت نیروهای مشروطه خواه بود .عنوان مشروطه از ابتدا یک اندیشه و خواسته مبهم بود که هر کس آن را به رای خود تفسیر می کرد .بعد از پیروزی و فقدان فرهنگ گفت و گو به دلیلا حاکمیت طولانی استبداد در ایران همه ی این خواسته های کاملا متفاوت نمی توانست به اجرا در آید لذا درگیری و حذف رقیبان آغاز شد .این اختلافات به جای آنکه با بحث و گفت وگو خاتمه پذیرد به درگیری فیزیکی ، رواج تهمت و افترا و سرانجام ترور و خشونت ختم می شود .
     برای از بین رفتن آرزوهای آزادیخواهی مردان این سرزمین طبق عادت مالوف دستی بیگانه هم نیاز بود  .. اتحاد دولت های انگلستان و روسیه در مقابل خطر روز افزون آلمان و متعاقب آن تقسیم ایران در قرارداد 1907 میلادی و نیز اشغال ایران به دست قدرت های دیگراز عوامل خارجی دارای نقش در شکست مشروطه اند .جنگ جهانی برای ایران قحطی ، گرسنگی ، بیماری و سرانجام مرگ و میر بسیاری از مردم و فقر و پریشانی بازماندگان بود. در این شرایط کمتر کسی می توانست به فکر مشروطه باشد . اوضاع چنان آشفته بود که مردم آرزو می کردند وضیعت پیش از نهضت به جامعه باز می گردد .در این نامنی یک حکومت مستبد و قدرتمند به آسانی مورد پذیرش مردم واقع می شد . حتی بسیاری از بنیانگذاران جنبش ضد استبدادی به این نتیجه رسیده بودند که تنها یک دیکتاتور می تواند آرامش را به ایران بازگرداند . بدین ترتیب مردم ایران پس از سالها تلاش برای از بین بردن استبداد دوباره در قالب سلسله پهلوی به آن تن دادند .
    انقلاب مشروطیت با همه مشکلات و ناکامی ها آثار عمده ایی از خود برجای نهاد. ورود مفاهیمی مانند قانون اساسی ، مجلس ، آزادی ، انتخابات ، تفکیک قوا با این انقلاب مطرح شد و رسمیت یافت.
    تجربیات ارزشمند انقلاب مشروطه در زمان وقوع انقلاب اسلامی مورد توجه واقع شد از یک سو نابودی نظام سلطنتی و قطع کامل سلطه بیگانگان بر کشور و توجه به فرهنگ و ارزش های خودی مورد توجه قرار گرفت و از دیگر سو در رخنه عناصر بیگانه و فرصت طلب در مشروطه هوشیاری انقلابیان مذهبی را برای جلوگیری از تکرار این امر در انقلاب اسلامی برانگیخت .در نهایت این تجربیات لزوم حفظ وحدت میان نیروهای انقلاب را گوشزد کرد .
     
    به قلم : سید امجد موسوی
     
    منابع :
    مهدی ملک زاده - تاریخ انقلاب مشروطیت ایران
    رسول جعفریان - بررسی و تحقیق در نهضت مشروطیت ایران
    انقلاب اسلامی ایران - علل ، مسائل و نظام اسلامی - استاد عباسعلی عمید زنجانی.

    ارسال پیام خصوصی اشتراک گذاری : | | | | |
    این پست با شماره ۵۹۲۱ در تاریخ پنجشنبه ۱۵ مرداد ۱۳۹۴ ۰۳:۲۲ در سایت شعر ناب ثبت گردید

    نقدها و نظرات
    تنها کابران عضو میتوانند نظر دهند.



    ارسال پیام خصوصی

    نقد و آموزش

    نظرات

    مشاعره

    کاربران اشتراک دار

    محل انتشار اشعار شاعران دارای اشتراک
    کلیه ی مطالب این سایت توسط کاربران ارسال می شود و انتشار در شعرناب مبنی بر تایید و یا رد مطالب از جانب مدیریت نیست .
    استفاده از مطالب به هر نحو با رضایت صاحب اثر و ذکر منبع بلامانع می باشد . تمام حقوق مادی و معنوی برای شعرناب محفوظ است.
    0