درود بر همه ی شعرنابی های عزیز
با آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما سروران
در خدمتتون هستم با سری چهارم مجلس نور شعرناب
وعده ی ما مثل همیشه ساعت 10 شب
در این سری سعی شده حجم مطالب به درخواست شما عزیزان کاهش پیدا کند
دوستان مجلس نور را به دیگر عزیزان شعرنابی هم پیشنهاد کنید تا بقیه سروران هم از اجر معنوی برخوردار شوند
خب با اجازه همه ی دوستان شروع میکنیم
---------------------------------------------------
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خدای بخشاینده مهربان
1
عَبَسَ وَتَوَلَّى
روی را ترش کرد و سر برگردانید
2
أَن جَاءهُ الْأَعْمَى
چون، آن نابینا به نزدش آمد
3
وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّهُ يَزَّكَّى
و تو چه دانی، شاید که او پاکیزه شود،
4
أَوْ يَذَّكَّرُ فَتَنفَعَهُ الذِّكْرَى
یا پند گیرد و پند تو سودمندش افتد
5
أَمَّا مَنِ اسْتَغْنَى
اما آن که او توانگر است،
6
فَأَنتَ لَهُ تَصَدَّى
تو روی خود بدو می کنی
7
وَمَا عَلَيْكَ أَلَّا يَزَّكَّى
و اگر هم پاک نگردد چیزی بر عهده تو نیست
8
وَأَمَّا مَن جَاءكَ يَسْعَى
و اما آن که دوان دوان به نزد تو می آید،
9
وَهُوَ يَخْشَى
و می ترسد،
10
فَأَنتَ عَنْهُ تَلَهَّى
تو از او به دیگری می پردازی
11
كَلَّا إِنَّهَا تَذْكِرَةٌ
آری، این قرآن اندرزی است،
12
فَمَن شَاء ذَكَرَهُ
پس هر که خواهد از آن پند گیرد،
13
فِي صُحُفٍ مُّكَرَّمَةٍ
در صحیفه هایی گرامی،
14
مَّرْفُوعَةٍ مُّطَهَّرَةٍ
بلند قدر و پاکیزه،
15
بِأَيْدِي سَفَرَةٍ
به دست کاتبانی،
16
كِرَامٍ بَرَرَةٍ
بزرگوار و نیکوکار
17
قُتِلَ الْإِنسَانُ مَا أَكْفَرَهُ
مرگ بر آدمی باد که چه ناسپاس است
18
مِنْ أَيِّ شَيْءٍ خَلَقَهُ
او را از چه آفریده است؟
19
مِن نُّطْفَةٍ خَلَقَهُ فَقَدَّرَهُ
از نطفه ای آفرید و به اندازه پدید آورد
20
ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ
سپس راهش را آسان ساخت
21
ثُمَّ أَمَاتَهُ فَأَقْبَرَهُ
آنگاه بمیراندش و در گور کند
22
ثُمَّ إِذَا شَاء أَنشَرَهُ
و آنگاه که خواهد زنده اش سازد
23
كَلَّا لَمَّا يَقْضِ مَا أَمَرَهُ
نه، که هنوز آنچه را به او فرمان داده بود به جای نیاورده است
24
فَلْيَنظُرِ الْإِنسَانُ إِلَى طَعَامِهِ
پس آدمی به طعام خود بنگرد
25
أَنَّا صَبَبْنَا الْمَاء صَبًّا
ما باران را فرو باریدیم، باریدنی
26
ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا
و زمین را شکافتیم، شکافتنی
27
فَأَنبَتْنَا فِيهَا حَبًّا
و در آن دانه ها رویانیدیم،
28
وَعِنَبًا وَقَضْبًا
و تاک و سبزیهای خوردنی،
29
وَزَيْتُونًا وَنَخْلًا
و زیتون و نخل،
30
وَحَدَائِقَ غُلْبًا
و باغهای پر درخت،
31
وَفَاكِهَةً وَأَبًّا
و میوه و علف،
32
مَّتَاعًا لَّكُمْ وَلِأَنْعَامِكُمْ
تا، شما و چارپایانتان بهره برید
33
فَإِذَا جَاءتِ الصَّاخَّةُ
چون بانگ قیامت برآید،
34
يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ
روزی که آدمی از برادرش می گریزد،
35
وَأُمِّهِ وَأَبِيهِ
و از مادرش و پدرش،
36
وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ
و از زنش و فرزندانش
37
لِكُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ
هر کس را در آن روز کاری است که به خود مشغولش دارد
38
وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ مُّسْفِرَةٌ
چهره هایی در آن روز درخشانند،
39
ضَاحِكَةٌ مُّسْتَبْشِرَةٌ
خندانند و شادانند
40
وَوُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ عَلَيْهَا غَبَرَةٌ
و چهره هایی در آن روز غبار آلودند
41
تَرْهَقُهَا قَتَرَةٌ
در سیاهی فرو رفته اند
42
أُوْلَئِكَ هُمُ الْكَفَرَةُ الْفَجَرَةُ
اینان کافران و فاجرانند
------------------------------------------------------
تفسیر
محتواى اين سوره را مى توان در پنج موضوع خلاصه كرد:
1ـ عتاب شديد خداوند نسبت به كسى كه در برابر مرد نابيناى حقيقت جوبرخورد مناسبى نداشت .
2ـ ارزش و اهميت قرآن مجيد.
3ـ كفران و ناسپاسى انسان در برابر نعمتهاى خداوند.
4ـ بيان گوشه اى از نعمتهاى او در زمينه تغذيه انسان و حيوانات براى تحريك حس شكرگزارى بشر.
5ـ اشاره به قسمتهاى تكان دهنده اى از حوادث قيامت و سرنوشت مؤمنان وكفار در آن روز بزرگ .
نامگذارى آن به ((عبس )) به تناسب نخستين آيه سوره است .
برای روشن شدن سؤالات شما ترجمه و شأن نزول آیات را از کتاب "تفسیر نمونه"برای شما نقل می کنم:
بنام خداوند بخشنده بخشایشگر
1 - چهره درهم کشید و روی برتافت !
2 - از اینکه نابینائی به سراغ او آمده بود .
3 - تو چه میدانی شاید او پاکی و تقوی پیشه کند ؟
4 - یا متذکر گردد و این تذکر به حال او مفید باشد .
5 - اما آن کس که مستغنی است .
6 - تو به او روی میآوری !
7 - در حالی که اگر او خود را پاک نسازد چیزی بر تو نیست .
8 - اما کسی که به سراغ تو میآید و کوشش میکند ،
9 - و از خدا ترسان است ،
10 - تو از او غافل میشوی .
شان نزول :
این آیات اجمالا نشان میدهد که خداوند کسی را در آنها مورد عتاب قرار داده به خاطر اینکه فرد یا افراد غنی و ثروتمندی را بر نابینای حقطلبی مقدم داشته است ،
اما این شخص مورد عتاب کیست ؟
در آن اختلاف نظر است : مشهور در میان مفسران عامه و خاصه این است که : عدهای از سران قریش مانند عتبة بن ربیعه ، ابو جهل ، عباس بن عبد المطلب ، و جمعی دیگر ، خدمت پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) بودند و پیامبر مشغول تبلیغ و دعوت آنها به سوی اسلام بود و امید داشت که این سخنان در دل آنها مؤثر شود ( و مسلما اگر اینگونه افراد اسلام را میپذیرفتند گروه دیگری را به اسلام میکشاندند و هم کارشکنیهای آنها از میان میرفت و از هر دو جهت به نفع اسلام بود ) در این میان عبد الله بن ام مکتوم که مرد نابینا و ظاهرا فقیری بود وارد مجلس شد ،
و از پیغمبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) تقاضا کرد آیاتی از قرآن را برای او بخواند و به او تعلیم دهد ، و پیوسته سخن خود را تکرار میکرد و آرام نمیگرفت ، زیرا دقیقا متوجه نبود که پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) با چه کسانی مشغول صحبت است .
او آنقدر کلام پیغمبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) را قطع کرد که حضرت (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) ناراحت شد ، و آثار ناخشنودی در چهره مبارکش نمایان گشت و در دل گفت : این سران عرب پیش خود میگویند پیروان محمد (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) نابینایان و بردگانند ، و لذا رو از عبد الله برگرداند ، و به سخنانش با آن گروه ادامه داد .
در این هنگام آیات فوق نازل شد ( و در این باره پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) را مورد عتاب قرار داد )
رسول (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) بعد از این ماجرا عبد الله را پیوسته گرامی میداشت ، و هنگامی که او را میدید میفرمود :مرحبا بمن عاتبنی فیه ربی: مرحبا به کسی که پروردگارم به خاطر او مرا مورد عتاب قرار داد و سپس به او میفرمود : آیا حاجتی داری آنرا انجام دهم ؟
و پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) دو بار او را در غزوات اسلامی در مدینه جانشین خویش قرار داد .
شان نزول دومی که برای آیات فوق نقل شده این است که این آیات درباره مردی از بنی امیه نازل شده که نزد پیامبر نشسته بود ، در همان حال عبد الله بن ام مکتوم وارد شد ،
هنگامی که چشمش به عبد الله افتاد خود را جمع کرد ، مثل اینکه میترسید آلوده شود و قیافه درهم کشیده و صورت خود را برگردانید ، خداوند در آیات فوق عمل او را نقل کرده ، و مورد ملامت و سرزنش قرار داده است ، این شان نزول در حدیثی از امام صادق (علیهالسلام) نقل شده است .
محقق بزرگ شیعه مرحوم سید مرتضی این شان نزول را پذیرفته است .
البته در آیه چیزی که صریحا دلالت کند که منظور شخص پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) است وجود ندارد تنها چیزی که میتواند قرینهای بر این معنی باشد خطابهائی است که از آیات 8 تا 10 این سوره آمده که میگوید : کسی که پیوسته ( برای شنیدن آیات خدا ) به سرعت سراغ تو میآید ، و از خدا میترسد ، تو از او غافل میشوی ! این چیزی است که بهتر از هر کس در مورد پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) میتواند صادق باشد .
ولی به گفته مرحوم سید مرتضی قرائنی نیز در این آیات وجود دارد که نشان میدهد منظور شخص پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) نیست از جمله اینکه : عبوس بودن از صفات پیامبران مخصوصا پیغمبر اسلام نیست ، او حتی نسبت به دشمنان خود با چهره گشاده سخن میگفت ، تا چه رسد به مؤمنان حقیقت جو .
دیگر اینکه پرداختن به اغنیا و غافل شدن از فقرای حق طلب با اخلاق آن حضرت که در آیه 4 سوره ن به آن اشاره شده "و انک لعلی خلق عظیم" ( تو اخلاق عظیم و برجستهای داری) هرگز نمیسازد ، ( بخصوص اینکه معروف است سوره ن قبل از سوره عبس نازل شده است ) .
ولی به فرض که شان نزول اول واقعیت داشته باشد این مطلب در حد ترک اولائی بیش نیست : و کاری که منافات با مقام عصمت داشته باشد در آن مشاهده نمیشود .
زیرا اولا پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) هدفی جز نفوذ در سران قریش ، و گسترش دعوت اسلام از این طریق ، و درهم شکستن مقاومت آنها ، نداشت .
ثانیا چهره درهم کشیدن در برابر یک مرد نابینا مشکلی ایجاد نمیکند چرا که او نمیبیند ، به علاوه عبد الله بن ام مکتوم نیز رعایت آداب مجلس را نکرده بود زیرا هنگامی که میشنود پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) با گروهی مشغول صحبت است نباید سخن او را قطع کند .
ولی از آنجا که خداوند اهمیت فوق العادهای به محبت و ملاطفت کردن با مؤمنان مستضعف حقیقت طلب میدهد همین مقدار بیاعتنائی را در برابر این مرد مؤمن برای پیامبرش نمیپسندد و او را مورد عتاب قرار میدهد ، اینها همه از یک سو .
از سوی دیگر ، اگر به این آیات از زاویه حقانیت و عظمت پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) نگاه کنیم ، میبینیم در سرحد یک معجزه است ، چرا که رهبر بزرگ اسلام در کتاب آسمانی خود آنچنان مسؤولیت برای خود ذکر میکند که حتی کوچکترین ترک اولی ، یعنی بیاعتنائی مختصری نسبت به یک مرد نابینای حق طلب ، را مورد عتاب خداوند میبیند ، این دلیل زندهای است بر اینکه این کتاب آسمانی از سوی خدا است و او پیامبر صادق است ، مسلما اگر این کتاب از سوی خداوند نبود چنین محتوائی نداشت .
و عجبتر اینکه پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) طبق روایتی که در بالا آوردیم هر وقت عبد الله بن ام مکتوم را میدید به یاد این ماجرا میافتاد و او را بسیار احترام میکرد .
و از سوی دیگر این آیات میتواند بیانگر فرهنگ اسلام در بر خورد با مستضعفان و مستکبران باشد ، که چگونه مرد فقیر نابینای مؤمنی را بر آن همه اغنیا و سران قدرتمند مشرک عرب مقدم میشمرد ، این به خوبی نشان میدهد که اسلام حامی مستضعفان و دشمن مستکبران است .
در پایان این سخن بار دیگر تکرار میکنیم که مشهور در میان مفسران گرچه شان نزول اول است ولی باید اعتراف کرد که در خود آیه چیزی که صریحا دلیل بر این معنی باشد که منظور پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) است وجود ندارد
فضیلت :
نامگذارى آن به "عبس" به تناسب نخستین آیه سوره است .
رسول خدا صلی الله علیه و اله وسلم فرموده اند: هر كس سوره عبس را قرائت نماید روز قیامت در حالی خواهد آمد كه شادمان و خندان است.
امام صادق علیه السلام نیز فرمودند: هر كس سوره عبس را قرائت نماید در بهشت زیر پرچم و سایه خداوند و مشمول كرامت خداوند خواهد بود و این كار كوچكی نزد خداوند است.
همچنین از ایشان نقل شده است: هر كس هنگام بارش باران این سوره را قرائت نماید خداوند به تعداد قطرات باران گناهانش را می آمرزد.
-----------------------------------
التماس دعا
خاک پای شما
برگ سبز
ارسال پیام خصوصی اشتراک گذاری :
|
|
|
|
| 
ارسال پیام خصوصی
محمدرضا آزادبخت
علیرضا حاجی پوری باسمنج راوی عشق 
جمیله عجم(بانوی واژه ها) 
و درودبرخواهرعزیزم 
سیاوش آزاد
محمد شریف صادقی
